- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nev’î, Yahyâ - Madde Yazarı: Tuba Durmuş
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:31/10/2022
DÎVÂN (NEV'Î)
şiirlerNev’î, Yahyâ (d. 940/1533-34 - ö. 1007/1599)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nev’î’nin şiirlerini ihtiva eden eseri. Nev’î’nin oldukça hacimli divanı, eserleri arasında büyük önem arz eder. İstanbul kütüphanelerinde bulunan nüshaları ve şiir mecmualarında yer alan şiirleri karşılaştırılarak Mertol Tulum ve Ali Tanyeri tarafından yayıma hazırlanan Divan’da 6 tanesi ıydiyye olmak üzere 58 kaside, 1 tarih, 1 küçük mesnevi, 4 terkib-bend, 4 terci’-bend, 1 müsemmen, 1 tesdîs, 2 tahmis, 1 muhammes, 4 murabba, 559 gazel, 82 mukatta’, 11 rubai ve 17 müfred yer almaktadır. 2 kaside, 1 tahmis ve 2 gazel Farsçadır.
Kanunî Sultan Süleyman (1522-66), II. Selim (1566-74), III. Murad (1574-95) ve III. Mehmed (1595-1603) devirlerini gören Nev’î’nin divanında Kanunî için 1, Selim için 1, III. Murad için 13 ve III. Mehmed için kaleme alınmış 6 övgü içerikli şiiri vardır. Nev’î’nin 3. Mehmed’in annesi için kaleme aldığı 2 kasidesi ve Şehzâde Mehmed için kaleme aldığı bir sûriyyesi yanında Dîvân'ında devlet büyükleri için de kaleme alınmış çok sayıda şiir vardır. Şairin Sahn Medresesi’nde derslerine devam ettiği hocası Karamânî Mehmed Efendi için 3 kasidesi, Davut Paşa Medresesi’nden hocası Karamânî Mehmed Efendi’nin kardeşi Karamânî Ahî-zâde Ahmed Efendi için 1 kasidesi, Sultan III. Murad’ın danışmanlarından Hoca Sâdeddin Efendi için 1, sadrazam Siyâvuş Paşa için 6, vezir Özdemiroğlu Osman Paşa için 1, Feridun Bey için 1, vezir Ali Paşa için 1, Sultan Selîm’in musâhiplerinden Celal Bey için 1, şeyhülislam Bostan-zâde Mehmed Efendi için 1, Sultan III. Murad dönemi musâhiplerinden Şemsî Paşa için 1, sadrazam Cigala-zâde Sinan Paşa için 2, Muallim-zâde Tuğrayî Mahmud Bey için 1, reisülküttab Hamza Bey için 1, vezir İbrahim Paşa için 4, Mihaloğlu Süleyman Bey için 1, Mehmed Paşa için 1, feyz aldığı Şeyh Şâban Efendi için 1 kasidesi vardır. Bunlardan başka Nev’î’nin şeyhülislam Bostan-zâde Mehmed Efendi, vezir İbrahim ve Siyâvuş Paşalar için yazdığı kıta formunda övgüler ve Şeyh Mehmed Çelebi için de 1 surnamesi Dîvan'da yer almaktadır.
Kaynakların verdiği bilgiye göre rint edalı, derviş-meşreb, tasavvufa, zühd ve takvâya meyilli bir kişi olan Nev’î’nin şiirlerinde aldığı tasavvuf terbiyesinin izleri görülmektedir. Nev’î, Arapça, Farsça ve Türkçeye hâkim, atasözleri ve deyimler ile aruz veznini şiirlerinde ustalıkla kullanan bir şairdir. Nev’î’nin divanı gerek nazım şekillerinin çeşitliliği ve şiir hacmi gerekse de içinde üretildiği klasik üslubun estetik özelliklerini başarıyla göstermesi bakımından devrinin önemli eserlerindendir. Nev’î’nin divanı ve şairliği üzerine bir inceleme kaleme alan Hasibe Mazıoğlu, şairin başarılı ve güzel şiirlerinin âşıkâne gazelleri olduğunu söyler ve dilinin devrine göre sade oluşundan söz eder (2017: 445-46). Gibb de Osmanlı Şiir Tarihi adlı çalışmasında şiirde Bâkî’deki açıklık ve sanatkarlık bulunmamakla birlikte model olarak onu izlediğini belirtir (1999: 129).
Nev’î Divanı’nın tenkitli baskısı, Mertol Tulum ve M. Ali Tanyeri tarafından hazırlanmıştır (1977). Divanın çok yönlü tahlili ise Nejat Sefercioğlu tarafından önce doktora tezi olarak hazırlanmış, daha sonra kitap olarak basılmıştır (1984). Divanın çeşitli özellikleriyle ilgili yüksek lisans ve doktora tezleri de mevcuttur.
Şairin biyografisi için bk. "Nev’î, Yahyâ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevi-yahya
Eserden Örnekler
Gazel
Râz-ı ‘ışkı ‘andelîb-i gülsitânum söylesün
Ol güle benden varup râz-ı nihânum söylesün
Bir haber gelmez cenâb-ı hazret-i ma’şûkdan
Sırr-ı ‘ışkı bir nefes bârî zebânum söylesün
Râzıyuz hergiz du’â itmezse düşnâm eylesün
Tek hemân nâz ile şâh-ı nükte-dânum söylesün
‘Aksini mir’ât-ı ruhsârında bir mâhun görüp
Agız açsun tûtî-i şekker-feşânum söylesün
Keşf idüp bir noktadan ümmü’l-kitâbun sırrını
Nutka gelsün ol şeh-i gonca-dehânum söylesün
Nev’iyâ ‘ışk ile bî-nâm u nişân olsun tenüm
Cümle ‘âşıklar benüm nâm u nişânum söylesün (Tulum ve Tanyeri 1977: 440)
Kaynakça
Aksoyak, İ. Hakkı (1997). “Nev’î’nin Bilinmeyen Şiirleri”. Erciyes XX (229): 17-18.
Deniz, Sabahat (1992). Bazı Divan Şairlerinin Türkçe Divanlarında Kozmik Unsurlar. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Gibb, E.J. Wilkinson (1999). Osmanlı Şiir Tarihi. C.2. (çev. Ali Çavuşoğlu). Ankara: Akçağ Yay.
Karahan, Abdülkadir (1977). "Nev'î". Türk Ansiklopedisi. C. XXV. İstanbul: MEB Yay. 214-215.
Karahan, Abdülkadir (1997). "Nev'î". İslâm Ansiklopedisi. C. IX. İstanbul: MEB Yay. 224-226
Kartal, Nuray (1994). 16. Yy. Şairlerinden Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî ve Yahyâ Bey Divanında Bitkilerle İlgili Özellikler. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Kurnaz, Cemal (1987). “Necâtî Bey, Ahmed Paşa, Hayâlî Bey ve Nev’î Divanlarındaki Teşbih ve Mecaz Unsurları”. Türk Kültürü Araştırmaları XXV (1): 127-173.
Mazıoğlu, Hasibe (2017). “Nev’î’nin Hayatı ve Kişiliği”. Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Ankara: TDK Yay. 431-465.
Olgun, Tahir (1937). Şâir Nev’î ve Sûriyye Kasidesi. İstanbul. 3-12.
Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2011). “Âlim Bir Ş’air Nev’î”. Dil ve Edebiyat (28): 18-39.
Sefercioğlu, Mustafa Nejat (1990). Nev’î Divanı’nın Tahlîli. Ankara: KB Yay.
Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2001). Nev’î Divanı’nın Tahlîli. 2. bs. Ankara: Akçağ Yay.
Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2007). “Nev’î”. İslâm Ansiklopedisi. C. 33. İstanbul: TDV Yay. 52-54.
Tulum, Mertol ve Ali Tanyeri (hzl.) (1977). Nev'î Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TERCÜME-İ HADÎS-İ ERBAÎN (NEV'Î) | Nev'î, Yahyâ | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
2 | HASB-İ HÂL (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
3 | GÜL-İ SAD-BERG (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Prof. Dr. İbrahim Çetin DERDİYOK |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ MÜNŞEÂT-I HÂCE-İ CİHÂN (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
5 | NETÂYİCÜ'L-FÜNÛN ve MEHÂSİNÜ'L-MÜTÛN (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Araş. Gör. Burhan Can |
Görüntüle | ||
6 | RİSÂLE-İ NEVÂ-YI ‘UŞŞÂK (NEV’Î) | NEV’Î, Yahyâ | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
7 | FASLUN FÎ FAZÎLETİ’L-‘IŞK (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
8 | FEZÂ'İLÜ'L-VÜZERÂ VE HASÂİLÜ'L-ÜMERÂ (NEV’Î) | Nev'î Yahyâ | Doç. Dr. Fatih Koyuncu |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ ŞİKÂYET-İ RÛZİGÂR (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. MEHMET AKİF YALÇINKAYA |
Görüntüle | ||
10 | SİNAN PAŞA’YA MEKTUP (NEV'Î) | Nev’î, Yahyâ | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
11 | GEVHER-İ RÂZ (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
12 | LEYLÂ VÜ MECNÛN (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
13 | TERCEME-İ KISSA-İ HIZR U MÛSÂ (NEV'Î) | Nev'î, Yahyâ | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
14 | MÜNÂZARA-İ TÛTÎ VÜ ZÂG (NEV’Î) | Nev'î, Yahyâ | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
16 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
18 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
19 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
20 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
24 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |