DÎVÂN (NEV'Î)
şiirler
Nev’î, Yahyâ (d. 940/1533-34 - ö. 1007/1599)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nev’î’nin şiirlerini ihtiva eden eseri. Nev’î’nin oldukça hacimli divanı, eserleri arasında büyük önem arz eder. İstanbul kütüphanelerinde bulunan nüshaları ve şiir mecmualarında yer alan şiirleri karşılaştırılarak Mertol Tulum ve Ali Tanyeri tarafından yayıma hazırlanan Divan’da 6 tanesi ıydiyye olmak üzere 58 kaside, 1 tarih, 1 küçük mesnevi, 4 terkib-bend, 4 terci’-bend, 1 müsemmen, 1 tesdîs, 2 tahmis, 1 muhammes, 4 murabba, 559 gazel, 82 mukatta’, 11 rubai ve 17 müfred yer almaktadır. 2 kaside, 1 tahmis ve 2 gazel Farsçadır.

Kanunî Sultan Süleyman (1522-66), II. Selim (1566-74), III. Murad (1574-95) ve III. Mehmed (1595-1603) devirlerini gören Nev’î’nin divanında Kanunî için 1, Selim için 1, III. Murad için 13 ve III. Mehmed için kaleme alınmış 6 övgü içerikli şiiri vardır. Nev’î’nin 3. Mehmed’in annesi için kaleme aldığı 2 kasidesi ve Şehzâde Mehmed için kaleme aldığı bir sûriyyesi yanında Dîvân'ında devlet büyükleri için de kaleme alınmış çok sayıda şiir vardır. Şairin Sahn Medresesi’nde derslerine devam ettiği hocası Karamânî Mehmed Efendi için 3 kasidesi, Davut Paşa Medresesi’nden hocası Karamânî Mehmed Efendi’nin kardeşi Karamânî Ahî-zâde Ahmed Efendi için 1 kasidesi, Sultan III. Murad’ın danışmanlarından Hoca Sâdeddin Efendi için 1, sadrazam Siyâvuş Paşa için 6, vezir Özdemiroğlu Osman Paşa için 1, Feridun Bey için 1, vezir Ali Paşa için 1, Sultan Selîm’in musâhiplerinden Celal Bey için 1, şeyhülislam Bostan-zâde Mehmed Efendi için 1, Sultan III. Murad dönemi musâhiplerinden Şemsî Paşa için 1, sadrazam Cigala-zâde Sinan Paşa için 2, Muallim-zâde Tuğrayî Mahmud Bey için 1, reisülküttab Hamza Bey için 1, vezir İbrahim Paşa için 4, Mihaloğlu Süleyman Bey için 1, Mehmed Paşa için 1, feyz aldığı Şeyh Şâban Efendi için 1 kasidesi vardır. Bunlardan başka Nev’î’nin şeyhülislam Bostan-zâde Mehmed Efendi, vezir İbrahim ve Siyâvuş Paşalar için yazdığı kıta formunda övgüler ve Şeyh Mehmed Çelebi için de 1 surnamesi Dîvan'da yer almaktadır.

Kaynakların verdiği bilgiye göre rint edalı, derviş-meşreb, tasavvufa, zühd ve takvâya meyilli bir kişi olan Nev’î’nin şiirlerinde aldığı tasavvuf terbiyesinin izleri görülmektedir. Nev’î, Arapça, Farsça ve Türkçeye hâkim, atasözleri ve deyimler ile aruz veznini şiirlerinde ustalıkla kullanan bir şairdir. Nev’î’nin divanı gerek nazım şekillerinin çeşitliliği ve şiir hacmi gerekse de içinde üretildiği klasik üslubun estetik özelliklerini başarıyla göstermesi bakımından devrinin önemli eserlerindendir. Nev’î’nin divanı ve şairliği üzerine bir inceleme kaleme alan Hasibe Mazıoğlu, şairin başarılı ve güzel şiirlerinin âşıkâne gazelleri olduğunu söyler ve dilinin devrine göre sade oluşundan söz eder (2017: 445-46). Gibb de Osmanlı Şiir Tarihi adlı çalışmasında şiirde Bâkî’deki açıklık ve sanatkarlık bulunmamakla birlikte model olarak onu izlediğini belirtir (1999: 129).

Nev’î Divanı’nın tenkitli baskısı, Mertol Tulum ve M. Ali Tanyeri tarafından hazırlanmıştır (1977). Divanın çok yönlü tahlili ise Nejat Sefercioğlu tarafından önce doktora tezi olarak hazırlanmış, daha sonra kitap olarak basılmıştır (1984). Divanın çeşitli özellikleriyle ilgili yüksek lisans ve doktora tezleri de mevcuttur.

Şairin biyografisi için bk. "Nev’î, Yahyâ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevi-yahya 

Eserden Örnekler


Gazel

Râz-ı ‘ışkı ‘andelîb-i gülsitânum söylesün

Ol güle benden varup râz-ı nihânum söylesün


Bir haber gelmez cenâb-ı hazret-i ma’şûkdan

Sırr-ı ‘ışkı bir nefes bârî zebânum söylesün


Râzıyuz hergiz du’â itmezse düşnâm eylesün

Tek hemân nâz ile şâh-ı nükte-dânum söylesün


‘Aksini mir’ât-ı ruhsârında bir mâhun görüp

Agız açsun tûtî-i şekker-feşânum söylesün


Keşf idüp bir noktadan ümmü’l-kitâbun sırrını

Nutka gelsün ol şeh-i gonca-dehânum söylesün


Nev’iyâ ‘ışk ile bî-nâm u nişân olsun tenüm

Cümle ‘âşıklar benüm nâm u nişânum söylesün (Tulum ve Tanyeri 1977: 440)

Kaynakça


Aksoyak, İ. Hakkı (1997). “Nev’î’nin Bilinmeyen Şiirleri”. Erciyes XX (229): 17-18.

Deniz, Sabahat (1992). Bazı Divan Şairlerinin Türkçe Divanlarında Kozmik Unsurlar. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Gibb, E.J. Wilkinson (1999). Osmanlı Şiir Tarihi. C.2. (çev. Ali Çavuşoğlu). Ankara: Akçağ Yay. 

Karahan, Abdülkadir (1977). "Nev'î". Türk Ansiklopedisi. C. XXV. İstanbul: MEB Yay. 214-215.

Karahan, Abdülkadir (1997). "Nev'î". İslâm Ansiklopedisi. C. IX. İstanbul: MEB Yay. 224-226

Kartal, Nuray (1994). 16. Yy. Şairlerinden Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî ve Yahyâ Bey Divanında Bitkilerle İlgili Özellikler. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kurnaz, Cemal (1987). “Necâtî Bey, Ahmed Paşa, Hayâlî Bey ve Nev’î Divanlarındaki Teşbih ve Mecaz Unsurları”. Türk Kültürü Araştırmaları XXV (1): 127-173.

Mazıoğlu, Hasibe (2017). “Nev’î’nin Hayatı ve Kişiliği”. Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Ankara: TDK Yay. 431-465. 

Olgun, Tahir (1937). Şâir Nev’î ve Sûriyye Kasidesi. İstanbul. 3-12.

Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2011). “Âlim Bir Ş’air Nev’î”. Dil ve Edebiyat (28): 18-39.

Sefercioğlu, Mustafa Nejat (1990). Nev’î Divanı’nın Tahlîli. Ankara: KB Yay.

Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2001). Nev’î Divanı’nın Tahlîli. 2. bs. Ankara: Akçağ Yay.

Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2007). “Nev’î”. İslâm Ansiklopedisi. C. 33. İstanbul: TDV Yay. 52-54.

Tulum, Mertol ve Ali Tanyeri (hzl.) (1977). Nev'î Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.


Atıf Bilgileri


Durmuş, Tuba. "DÎVÂN (NEV'Î)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-nev-i. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TERCÜME-İ HADÎS-İ ERBAÎN (NEV'Î) Nev'î, Yahyâ Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
2 HASB-İ HÂL (NEV'Î) Nev’î, Yahyâ Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
3 GÜL-İ SAD-BERG (NEV'Î) Nev’î, Yahyâ Prof. Dr. İbrahim Çetin DERDİYOK
Görüntüle
4 TERCÜME-İ MÜNŞEÂT-I HÂCE-İ CİHÂN (NEV’Î) Nev'î, Yahyâ Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
5 NETÂYİCÜ'L-FÜNÛN ve MEHÂSİNÜ'L-MÜTÛN (NEV'Î) Nev’î, Yahyâ Araş. Gör. Burhan Can
Görüntüle
6 RİSÂLE-İ NEVÂ-YI ‘UŞŞÂK (NEV’Î) NEV’Î, Yahyâ Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
7 FASLUN FÎ FAZÎLETİ’L-‘IŞK (NEV’Î) Nev'î, Yahyâ Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
8 FEZÂ'İLÜ'L-VÜZERÂ VE HASÂİLÜ'L-ÜMERÂ (NEV’Î) Nev'î Yahyâ Doç. Dr. Fatih Koyuncu
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ ŞİKÂYET-İ RÛZİGÂR (NEV’Î) Nev'î, Yahyâ Dr. MEHMET AKİF YALÇINKAYA
Görüntüle
10 SİNAN PAŞA’YA MEKTUP (NEV'Î) Nev’î, Yahyâ Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
11 GEVHER-İ RÂZ (NEV’Î) Nev'î, Yahyâ Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
12 LEYLÂ VÜ MECNÛN (NEV’Î) Nev'î, Yahyâ Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
13 TERCEME-İ KISSA-İ HIZR U MÛSÂ (NEV'Î) Nev'î, Yahyâ Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
14 MÜNÂZARA-İ TÛTÎ VÜ ZÂG (NEV’Î) Nev'î, Yahyâ Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
15 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
16 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
18 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
19 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
20 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
22 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
24 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle