17. yüzyılın ilmiye sınıfı şairlerinden Nâlî'nin  şiirlerinin toplandığı eseri. Ayrıca tertip ettiği üç mesnevisi daha olan şairin Dîvân’ı 1’i münacat, 1’i menâsik-ı hac, 5’i naat ve 11’i methiye olarak kaleme alınmış 18 kaside, 37 tarih, 1 murabba, 1 tahmis (Dede Ömer Rûşenî’nin gazeline), 1 terkib-i bend, 75 gazel, 1 müstezad, 27 kıt’a, 26 nazm, 133 muamma, 14 lugaz ve 18 matla/müfredden müteşekkildir (Kahraman 2010: 12-18).

İçerisindeki dinî şiirleriyle ve özellikle naatlarla dikkat çeken eserde kaside olarak yazılan 5 manzumenin dışında gazel nazım şekliyle oluşturulan 15 naat daha mevcuttur. Bunun yanı sıra Hz. Muhammed’in doğumuna övgü niteliğinde Mâh-ı Mevlûd olarak ifade edilen Rebiü’l-evvel ayının övüldüğü 2 gazel daha vardır. Diğer gazeller ise klasik şiirin genel aşk mefhumu ile ilgilidir.

Eserin en dikkat çeken yönü ise muamma ve lugazlar bakımından oldukça yoğun ve başarılı örnekler ihtiva etmesidir. Nâlî’yi benzerlerinden ayıran en önemli özelliği eserinde diğer şairlerin genellikle değinmediği, zekâ ürünü ve ciddi söz ustalığı gerektiren manzum bilmeceler olan muamma ve lugazlara çokça yer vermesidir. O dönemde gelişen birbirinden farklı resmi, siyasi ve sosyal olaylara; iç karışıklıklara, savaşlara, resmi görevlere yapılan atamalara, cami, bina ve çeşme imarlarına, doğum ve ölümlere dair düşürülen tarihler de eserin bir diğer alametifarikasıdır.

Farsça şiir ve beyitlerin de olduğu eserde diğer nazım şekilleri ile yazılan şiirlerde ise genellikle tasavvufî hususlar ele alınmış; nefis muhasebesi, günahlarından pişman oluş, Allah’a sığınıp tövbe etme gibi konulara değinilmiştir. Şiirlerin dinî muhtevası ve şairin müderris kimliği nedeniyle eserin dilinin ağır olduğunu da söylemek mümkündür.

Tespit edilen tek yazma nüsha Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi 572/3 numarada kayıtlıdır. Eser Latin harflerine aktarılarak yayımlanmıştır (Çaldak 2010; Kahraman 2010).

Şairin biyografisi için bk. “Nâlî, Mehmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nali-mehmed-efendi.