- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nahîfî, Süleyman - Madde Yazarı: Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
- Eser Yazılış Tarihi:-
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:18/09/2021
DÎVÂN (NAHÎFÎ)
şiirlerNahîfî, Süleyman (d. 1665-66/1076 - ö. 1738/1151)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Nahîfî Süleyman Çelebi'nin oldukça hacimli eseri. Eserde bulunan çeşitli biçimlerdeki manzumelerin tamamı, Dîvân dışından derlenen manzumelerle birlikte, toplamda 6980 beyit olup bunların çoğunu naatlar oluşturur. Dîvân'ın bazı nüshaları, dinî konuları içeren ve dinî konuların dışında olan şiirler olmak üzere iki gruba ayrılarak meydana getirilmiştir. Genellikle aşk, şarap ve dinî konuları içeren gazelleri, aruzun hemen her bahrinde yazılmıştır. Çeşitli uzunluklardaki bu gazeller, hemen her harftedir. Beyit sayısı farklı olan başka gazelleri de olmakla birlikte, gazellerinin ekseriyeti 7 beyitliktir. Bunun dışında 7 ve 9; çok az sayıda da 6 ve 8 beyitlik gazelleri mevcuttur. 7 nüshanın karşılaştırılmasıyla meydana getirilen bu metninde 27 kaside, 1 mesnevi, 37 tarih kıtası, 13 murabba, 10 tahmis, 1 muaşşer, 526 gazel, 49 kıta, 563 rubai, 271 matla, 7 beyit ve muamma türünde 3 şiir yer alır. Eserde Arapça ve Farsça gazeller ve kasideler de bulunur. Dîvân'daki gazellerin çoğu, aşk ve şarap; 40 kadarı dinî; yaklaşık 20 kadarı da nasihat ve hikmet konuları üzerine yazılmıştır. 27 kasideden I, III ve IX . kasidelerin özel adları vardır. İlk dört kasidesi tevhit, sonraki 10 kasidesi ise naat türünde kaleme alınmıştır. XVI. kasidesi Veys el-Karanî’yi övgü için yazılmıştır. XVII. kasidesi ise ona hediye edilen hırkayı konu edinir. Yaşadığı dönemin tarih söyleme geleneğine uyan Nahîfî, 37 tarih manzûmesi kaleme almıştır. Bu manzumeler genellikle o devirdeki padişahların cülus törenleri için ve devletin önemli kademelerinde bulunan isimlerini, özel günlerinde tebrik etmek amacıyla yazılmıştır. Bunların dışında sakal, viladet, ölüm, Sadabad ve köşkler, tuğra, darülhadis, çeşme, havuz, hamam inşası ve fetihler için kaleme aldığı tarih manzumeleri de mevcuttur. Dîvân'da bulunan 552 rubainin yaklaşık yarısı Allah’ın sıfatlarını, peygamber ve ashabına duyulan sevgiyi içerir. Bununla birlikte aşk, nasihat ve hikmet konularını ele aldığı rubaileri de bulunur. Şair, Tefviz’i de çokça işlemiştir. Nahîfî, rubailerinin çokluğu sebebiyle bu tarzı kullanan şairlerin ilk safında yer alır. Dîvân'ın nüshaları, mevzu ve muhtevasına göre karışıktır. Tespit edilebilmiş 19 nüshası vardır. Bunların bir kısmı yurtdışındaki çeşitli kütüphanelerdir (Er 2014: 47).
Dîvân'ın tenkitli metni, Ali İrfan Aypay tarafından doktora tezi olarak hazırlanmıştır (1992). Nahifi hakkında bilgi için bk. "Nahîfî, Süleyman". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nahifi-suleyman
Eserden Örnekler
Gazel
Gam-ı hicrân ile gülzâr-ı cismüm dâgdâg olmaz
Şitâ eyyâmıdur bunda safâ-yı seyr-i bâg olmaz
Hevâsından geçilmez ol sanavber-kâmetün zîrâ
Kitâb-ı ışk içinde ruhsat-ı bahs-i ferâg olmaz
Çeker renc-i humâr-ı hasretün zevk-ı itâbunla
Dil-i mestâne düşnâm-ı lebünden bî-dimâg olmaz
Hudâ dûr itmesün bir lahza dilden gussa-i ışkı
Ki zîrâ encümen-gâh-ı mahabbet bî-çerâg olmaz
Nahîfîden dem-i fürkatde men' itme leb-i lalün
Seferdür bunda hûnkârum mey-i nâba yasag olmaz (Aypay 1992: 228).
Kaynakça
Aypay, Ali İrfan (1992). Nahifî Süleyman Efendi: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Er, Şaban (2014). ‘’Mesnevî-i Şerîf’’ Mütercimi Nahîfî Süleymân Efendi Külliyâtı ve On Eserinin Tıpkıbasımı, Tercümesi, Sâdeleştirilmesi. İstanbul: Kutupyıldızı Yayınları.
Şentürk, Ahmet Atilla ve Kartal, Ahmet (2017). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Uzun, Mustafa İsmet (2006). ‘’Nahîfî’’. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 32. İstanbul: 297-299.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TERCÜME-İ MESNEVÎ-İ ŞERÎF | Nahîfî, Süleyman | Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU |
Görüntüle | ||
2 | HİCRETÜ'N-NEBÎ / HİCRET-NÂME (NAHÎFÎ) | Nahîfî, Süleyman | Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU |
Görüntüle | ||
3 | RİSÂLE-İ HIZRİYYE | Nahîfî, Süleyman | Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU |
Görüntüle | ||
4 | NASÎHATÜ'L-VÜZERÂ | Nahîfî, Süleyman | Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU |
Görüntüle | ||
5 | MEVLİDÜ'N-NEBÎ (NAHÎFÎ) | Nahîfî, Süleyman Nahîfî | Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU |
Görüntüle | ||
6 | ZUHRÜ’L-ÂHİRE (NAHÎFÎ, SÜLEYMÂN) | Nahîfî, Süleymân | Dr. Öğr. Üyesi Fırat Sevinç |
Görüntüle | ||
7 | MÜNŞE'ÂT-I NAHÎFÎ | Nahîfî, Süleyman Nahîfî | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
8 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
9 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
13 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
15 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
16 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |