DÎVÂN (NAHÎFÎ)
şiirler
Nahîfî, Süleyman (d. 1665-66/1076 - ö. 1738/1151)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nahîfî Süleyman Çelebi'nin oldukça hacimli eseri. Eserde bulunan çeşitli biçimlerdeki manzumelerin tamamı, Dîvân dışından derlenen manzumelerle birlikte, toplamda 6980 beyit olup bunların çoğunu naatlar oluşturur. Dîvân'ın bazı nüshaları, dinî konuları içeren ve dinî konuların dışında olan şiirler olmak üzere iki gruba ayrılarak meydana getirilmiştir. Genellikle aşk, şarap ve dinî konuları içeren gazelleri, aruzun hemen her bahrinde yazılmıştır. Çeşitli uzunluklardaki bu gazeller, hemen her harftedir. Beyit sayısı farklı olan başka gazelleri de olmakla birlikte, gazellerinin ekseriyeti 7 beyitliktir. Bunun dışında 7 ve 9; çok az sayıda da 6 ve 8 beyitlik gazelleri mevcuttur. 7 nüshanın karşılaştırılmasıyla meydana getirilen bu metninde 27 kaside, 1 mesnevi, 37 tarih kıtası, 13 murabba, 10 tahmis, 1 muaşşer, 526 gazel, 49 kıta, 563 rubai, 271 matla, 7 beyit  ve muamma türünde 3 şiir yer alır. Eserde Arapça ve Farsça gazeller ve kasideler de bulunur. Dîvân'daki gazellerin çoğu, aşk ve şarap; 40 kadarı dinî; yaklaşık 20 kadarı da nasihat ve hikmet konuları üzerine yazılmıştır. 27 kasideden I, III ve IX . kasidelerin özel adları vardır. İlk dört kasidesi tevhit, sonraki 10 kasidesi ise naat türünde kaleme alınmıştır. XVI. kasidesi Veys el-Karanî’yi övgü için yazılmıştır. XVII. kasidesi ise ona hediye edilen hırkayı konu edinir. Yaşadığı dönemin tarih söyleme geleneğine uyan Nahîfî, 37 tarih manzûmesi kaleme almıştır. Bu manzumeler genellikle o devirdeki padişahların cülus törenleri için ve devletin önemli kademelerinde bulunan isimlerini, özel günlerinde tebrik etmek amacıyla yazılmıştır. Bunların dışında sakal, viladet, ölüm, Sadabad ve köşkler, tuğra, darülhadis, çeşme, havuz, hamam inşası ve fetihler için kaleme aldığı tarih manzumeleri de mevcuttur. Dîvân'da bulunan 552 rubainin yaklaşık yarısı Allah’ın sıfatlarını, peygamber ve ashabına duyulan sevgiyi içerir. Bununla birlikte aşk, nasihat ve hikmet konularını ele aldığı rubaileri de bulunur. Şair, Tefviz’i de çokça işlemiştir. Nahîfî, rubailerinin çokluğu sebebiyle bu tarzı kullanan şairlerin ilk safında yer alır. Dîvân'ın nüshaları, mevzu ve muhtevasına göre karışıktır. Tespit edilebilmiş 19 nüshası vardır. Bunların bir kısmı yurtdışındaki çeşitli kütüphanelerdir (Er 2014: 47).

Dîvân'ın tenkitli metni, Ali İrfan Aypay tarafından doktora tezi olarak hazırlanmıştır (1992). Nahifi hakkında bilgi için bk. "Nahîfî, Süleyman". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nahifi-suleyman

Eserden Örnekler


Gazel

Gam-ı hicrân ile gülzâr-ı cismüm dâgdâg olmaz

Şitâ eyyâmıdur bunda safâ-yı seyr-i bâg olmaz


Hevâsından geçilmez ol sanavber-kâmetün zîrâ

Kitâb-ı ışk içinde ruhsat-ı bahs-i ferâg olmaz


Çeker renc-i humâr-ı hasretün zevk-ı itâbunla

Dil-i mestâne düşnâm-ı lebünden bî-dimâg olmaz


Hudâ dûr itmesün bir lahza dilden gussa-i ışkı

Ki zîrâ encümen-gâh-ı mahabbet bî-çerâg olmaz


Nahîfîden dem-i fürkatde men' itme leb-i lalün

Seferdür bunda hûnkârum mey-i nâba yasag olmaz (Aypay 1992: 228).


Kaynakça


Aypay, Ali İrfan (1992). Nahifî Süleyman Efendi: Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Er, Şaban (2014). ‘’Mesnevî-i Şerîf’’ Mütercimi Nahîfî Süleymân Efendi Külliyâtı ve On Eserinin Tıpkıbasımı, Tercümesi, Sâdeleştirilmesi. İstanbul: Kutupyıldızı Yayınları.

Şentürk, Ahmet Atilla ve Kartal, Ahmet (2017). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Uzun, Mustafa İsmet (2006). ‘’Nahîfî’’. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 32. İstanbul: 297-299.

Atıf Bilgileri


KARAVELİOĞLU, MURAT ALİ. "DÎVÂN (NAHÎFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-nahifi. [Erişim Tarihi: 05 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TERCÜME-İ MESNEVÎ-İ ŞERÎF Nahîfî, Süleyman Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
Görüntüle
2 HİCRETÜ'N-NEBÎ / HİCRET-NÂME (NAHÎFÎ) Nahîfî, Süleyman Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
Görüntüle
3 RİSÂLE-İ HIZRİYYE Nahîfî, Süleyman Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
Görüntüle
4 NASÎHATÜ'L-VÜZERÂ Nahîfî, Süleyman Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
Görüntüle
5 MEVLİDÜ'N-NEBÎ (NAHÎFÎ) Nahîfî, Süleyman Nahîfî Prof. Dr. MURAT ALİ KARAVELİOĞLU
Görüntüle
6 ZUHRÜ’L-ÂHİRE (NAHÎFÎ, SÜLEYMÂN) Nahîfî, Süleymân Dr. Öğr. Üyesi Fırat Sevinç
Görüntüle
7 MÜNŞE'ÂT-I NAHÎFÎ Nahîfî, Süleyman Nahîfî Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
8 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
9 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
10 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
11 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
12 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
13 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
14 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
15 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
16 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
17 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle