Mu’îdî’nin üç cilt hacminde olduğu bilinen ancak sadece üçüncü cildi elde bulunan, şiirlerini ihtiva eden eseri. Şair, yaşadığı yüzyılın hamse sahibi sanatkârlarından olmasına rağmen kendisine asıl şöhreti kazandıran eseri Dîvânıdır. Dîvân’da toplam 478 gazel, 4 murabba, 3 tahmis, 1 taştir, 1 müstezad, 5 kıta ve 1 beyt yer almaktadır.

Mu’îdî’nin, Dîvân’ında yer alan şiirlerinde, bilhassa da gazellerinde, şairin Dersaaâet’ten zorunlu ayrılışına sebep olan Rodos Adası sürgünü sırasında yaşadığı zorluklar, İstanbul, Halep ve Mısır gibi farklı bölgelerde yaşamını güç şartlarda sürdürmüş olmanın sancıları, göz yaşı, hüzün ve gurbet teması hâkimdir. Mu‘îdî’nin, âşıkâne ve rindâne eda ile kaleme aldığı gazellerinde içtenlik, duygu yoğunluğu ve samimiyeti, üslubunun yapı taşı olarak belirleyen de İstanbul’da bulunduğu yıllarda rakiplerin iftirasına uğrayarak gözden düşmesi, bertaraf edilmesi ve şiirine hak ettiği değerin biçilmemesi üzerine yaşadığı bu keder ve hüzün temidir. Hatırı sayılır bir hayat tecrübesi ve bilgi birikimine sahip olduğu konusunda şüphe olmayan Mu‘îdî, devirden ve felekten şikâyet ederken, hastalık, yaşlılık ve hüznü anlatırken tevazu ve tevekkülü elden bırakmamıştır. Üslubunun bir uzantısı olarak şiirine de yansıyan bu tutum onun eserlerini daha lirik ve içten kılmış, beyitlerini yürek yakıcı bir hüzne bürümüştür. Dönemin biyografik kaynaklarında hakkında sınırlı bilgi bulunan şairin şiirlerine yansıyan bu yaşam mücadelesi, sürgün macerası, karşılaştığı güçlükler ve bunlara rağmen tebaası bulunduğu Osmanlı hanedanına bağlılığını samimiyetle ifade ettiği şiirleri onun hayatı, edebi kişiliği ve düşünce yapısını da kurgulamaya imkân sağlamıştır.

Gazellerinde ahenk, ritim ve müzikaliteyi önemseyen şairin kullandığı dil, üslubunu yansıtma ve koruma noktasındaki en değerli vasıtasıdır. Aruzu kullanmakta başarılı olan Mu’îdî, halkın diliyle, açık, duru ve anlaşılır bir dille söylediği şiirlerini renkli ve akıcı kılmak adına, atasözü ve atasözü değerindeki veciz sözlerden faydalanmıştır.

Dîvân’da yer alan murabbalar, şairin yaşam felsefesi ve benimsediği dünya görüşüne ilişkin ipuçları sunmaktadır. Tahmislerin ikisinin ve taştirin Necâtî’nin gazellerine ve bir tahmisin de Ahmed Paşa’nın gazeline yazılması geleneğin kendisinden önceki halkalarının özümsenerek tahlil edildiği bir süreçten yansıyanlar olarak Mu’îdî’nin üstad kabul ettiği şairleri işaret etmektedir. Eserde yer alan kıtalar ise müellifin, kendi şiirlerinin vasıflarına, kendisinden sonra şiirlerini istinsah edecek katiplere ve şiirlerine nazire yazacak diğer şairlere yönelik olarak aynı zamanda dönemi için edebiyat eleştirisi sayılabilecek görüşlerini yansıtmaktadır.

Mu’îdî’nin Dîvân'ı, gerek ilmi birikimi, gerek yeteneği gerekse poetik zeminde edebiyat eleştirisi olarak değerlendirilebilecek görüşleri bakımından şairin klâsik şiir geleneği içindeki yerine işaret etmektedir.

Mu’îdî Dîvânı, transkripsiyonlu metin ve nesre çevirisi ile birlikte 2018 yılında Gülçin Tanrıbuyurdu tarafından yayınlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Mu'îdî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muidi