DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
şiirler
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d. 935/1528 - ö. 1014? / 1017?/1605?/1608?)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Muhyî-i Gülşenî’nin mürettep olmayan şiirleri. Onun bir divan teşkil edecek şiirleri Mısır Millî Kütüphanesi Darü’l-Kütübi’l-Kavmiyyeti’l-Hıdiviyye-Mecâmi-i Türkî Koleksiyonu 23 numarada kayıtlı olan Mecmûa-yı Muhyî adlı eserde dağınık hâlde bulunmaktadır (Yaşar 2019: 12). Söz konusu mecmua, şairin Divan’ına dair tek kaynaktır ve bu mecmuanın başka nüshası yoktur. Önder Yaşar 2019 yılında hazırladığı doktora tezinde bu mecmuada yer alan kasideleri, terci-bend ve terkib-bendleri, mesnevileri, musammatları, gazelleri, kıtaları, rubaileri, nazmları, matlaları, müfred ve mısraları toplamış ya da  Ömer Faruk Akün’e göre tertip etmiştir. Yaşar, Mecmûa-yı Muhyî’deki Gazâle-nâme ve Mevlevî gibi bazı kısa manzum eserleri Divan'a katmamıştır. Önder Yaşar’ın hazırladığı mürettep Divan’da 57 kaside bulunmaktadır. Bunlar arasında tevhit ve naat türünde yazılanlar olduğu gibi İbrahim Gülşeni’nin oğlu Ahmed-i Hayali, Kanuni Sultan Süleyman, Mısır Kadısı Hasan Bey, Mısır Kadısı Mehemmed İbn Bostan, Habeş Valisi Ahmed Paşa, Vezir Sinan Paşa ve Mısır Valisi Üveys Paşa gibi kişilere sunulan methiyeler de vardır. En uzunu 54 beyitten oluşan 32 mesnevinin ikisi Farsça, biri Farsça-Türkçe, gerisi ise Türkçe’dir ve içlerinde mektup, tarih ve lugaz türlerinde yazılanları da mevcuttur.

Dîvân’da yer alan 213 gazelin 137’si Türkçe, 71’i Farsça, 5’i ise mülemmadır. Bunlardan ikisi tamamlanmamış gazellerdir. Beyit sayısı genellikle beştir ancak on yedi beyitlik gazeller de mevcuttur. Gülşenîliğe mensup şairin gazellerinde öne çıkan konu tasavvuftur. Divan’da 204’ü Türkçe, 50’si Farsça, 1’i Arapça ve 5’i mülemma 260 kıta vardır. Beyit sayısı 2 ile 43 arasında değişen bu kıtaların 144’ü tarihtir. Geri kalanı tevhit, hasbihal, methiye, mersiye, muamma ve lugaz gibi türlerden oluşmaktadır. Bunların dışında mürettep Divan’da 2 terci-bend, 1 terkib-bend, 9 musammat, 137 rubai, 50 nazm, 35 matla, 81 müfred, 89 mısra ve hece ölçüsüyle yazılan 1 ilahi vardır.

Şairin biyografisi için bkz. “Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh

Eserden Örnekler


Gazel

İki cihân mülkidür ‘izzeti dervîşlerün

‘Arşdan a’lâdurur rif’ati dervîşlerün


Mahv-ı fenâ eyleyüp sahv-ı bekâ buldılar

Rü’yet-i Hakdur hemân rü’yeti dervîşlerün


Tefrikadan cem’le bu’da karîb olalı

Hakka yakîn olmadur kurbeti dervîşlerün


Halvet ile celveti bir ideli ‘ışkla

Vahdete olur delîl kesreti dervîşlerün


‘Ayn-ı müsemmâdurur ma’nâda varlıkları

Sûret-i esmâdurur sîreti dervîşlerün


Hicret idüp kendüden vasl olagör anlara

K’oldı hamîm-i cahîm fürkati dervîşlerün


‘Âlem-i ‘ilme ‘alem nasb ideli ref’le

Dem kademiyle gelür nevbeti dervîşlerün


Aczıla idrâki derk eyleyeli terk ile

‘Akla delâlet ider hayreti dervîşlerün


Hân-ı اُبِيْتُ virür çünki gıdâ anlara

Halk-ı cihâna yiter ni’meti dervîşlerün


Kâlle Muhyî eger vâ’iz uzadursa dil

Ebkem ider hâlle heybeti dervîşlerün (Yaşar 2019: 220-221)

Kaynakça


Akün, Ömer Faruk. (1994). Divan Edebiyatı. İslam Ansiklopedisi. C. 9. İstanbul: TDV Yay. 389-427.

Yaşar, Önder (2019). Muhyî-i Gülşenî [ö. 1604] Dîvânı (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


ASLAN, Murat. "DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-muhyi-i-gulseni. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
2 KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
3 GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) Halvetî Muhyî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
5 MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Faruk Sönmez
Görüntüle
6 ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
7 ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
8 HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Doç. Dr. Berat Açıl
Görüntüle
9 GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
10 GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
11 MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz
Görüntüle
12 NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Diğer Şule Kandemir
Görüntüle
13 AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
14 SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
15 ŞEHD-İ EBRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi Dr. Öğr. Üyesi Nülüfer ÇELİK
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle