- Yazar Biyografisi (TEİS)
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi - Madde Yazarı: Araş. Gör. Murat ASLAN
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:06/02/2022
DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
şiirlerMuhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d. 935/1528 - ö. 1014? / 1017?/1605?/1608?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Muhyî-i Gülşenî’nin mürettep olmayan şiirleri. Onun bir divan teşkil edecek şiirleri Mısır Millî Kütüphanesi Darü’l-Kütübi’l-Kavmiyyeti’l-Hıdiviyye-Mecâmi-i Türkî Koleksiyonu 23 numarada kayıtlı olan Mecmûa-yı Muhyî adlı eserde dağınık hâlde bulunmaktadır (Yaşar 2019: 12). Söz konusu mecmua, şairin Divan’ına dair tek kaynaktır ve bu mecmuanın başka nüshası yoktur. Önder Yaşar 2019 yılında hazırladığı doktora tezinde bu mecmuada yer alan kasideleri, terci-bend ve terkib-bendleri, mesnevileri, musammatları, gazelleri, kıtaları, rubaileri, nazmları, matlaları, müfred ve mısraları toplamış ya da Ömer Faruk Akün’e göre tertip etmiştir. Yaşar, Mecmûa-yı Muhyî’deki Gazâle-nâme ve Mevlevî gibi bazı kısa manzum eserleri Divan'a katmamıştır. Önder Yaşar’ın hazırladığı mürettep Divan’da 57 kaside bulunmaktadır. Bunlar arasında tevhit ve naat türünde yazılanlar olduğu gibi İbrahim Gülşeni’nin oğlu Ahmed-i Hayali, Kanuni Sultan Süleyman, Mısır Kadısı Hasan Bey, Mısır Kadısı Mehemmed İbn Bostan, Habeş Valisi Ahmed Paşa, Vezir Sinan Paşa ve Mısır Valisi Üveys Paşa gibi kişilere sunulan methiyeler de vardır. En uzunu 54 beyitten oluşan 32 mesnevinin ikisi Farsça, biri Farsça-Türkçe, gerisi ise Türkçe’dir ve içlerinde mektup, tarih ve lugaz türlerinde yazılanları da mevcuttur.
Dîvân’da yer alan 213 gazelin 137’si Türkçe, 71’i Farsça, 5’i ise mülemmadır. Bunlardan ikisi tamamlanmamış gazellerdir. Beyit sayısı genellikle beştir ancak on yedi beyitlik gazeller de mevcuttur. Gülşenîliğe mensup şairin gazellerinde öne çıkan konu tasavvuftur. Divan’da 204’ü Türkçe, 50’si Farsça, 1’i Arapça ve 5’i mülemma 260 kıta vardır. Beyit sayısı 2 ile 43 arasında değişen bu kıtaların 144’ü tarihtir. Geri kalanı tevhit, hasbihal, methiye, mersiye, muamma ve lugaz gibi türlerden oluşmaktadır. Bunların dışında mürettep Divan’da 2 terci-bend, 1 terkib-bend, 9 musammat, 137 rubai, 50 nazm, 35 matla, 81 müfred, 89 mısra ve hece ölçüsüyle yazılan 1 ilahi vardır.
Şairin biyografisi için bkz. “Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh
Eserden Örnekler
Gazel
İki cihân mülkidür ‘izzeti dervîşlerün
‘Arşdan a’lâdurur rif’ati dervîşlerün
Mahv-ı fenâ eyleyüp sahv-ı bekâ buldılar
Rü’yet-i Hakdur hemân rü’yeti dervîşlerün
Tefrikadan cem’le bu’da karîb olalı
Hakka yakîn olmadur kurbeti dervîşlerün
Halvet ile celveti bir ideli ‘ışkla
Vahdete olur delîl kesreti dervîşlerün
‘Ayn-ı müsemmâdurur ma’nâda varlıkları
Sûret-i esmâdurur sîreti dervîşlerün
Hicret idüp kendüden vasl olagör anlara
K’oldı hamîm-i cahîm fürkati dervîşlerün
‘Âlem-i ‘ilme ‘alem nasb ideli ref’le
Dem kademiyle gelür nevbeti dervîşlerün
‘Aczıla idrâki derk eyleyeli terk ile
‘Akla delâlet ider hayreti dervîşlerün
Hân-ı اُبِيْتُ virür çünki gıdâ anlara
Halk-ı cihâna yiter ni’meti dervîşlerün
Kâlle Muhyî eger vâ’iz uzadursa dil
Ebkem ider hâlle heybeti dervîşlerün (Yaşar 2019: 220-221)
Kaynakça
Akün, Ömer Faruk. (1994). Divan Edebiyatı. İslam Ansiklopedisi. C. 9. İstanbul: TDV Yay. 389-427.
Yaşar, Önder (2019). Muhyî-i Gülşenî [ö. 1604] Dîvânı (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
2 | KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
3 | GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) | Halvetî Muhyî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
4 | MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
5 | MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Faruk Sönmez |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
7 | ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
8 | HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Doç. Dr. Berat Açıl |
Görüntüle | ||
9 | GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
10 | GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
11 | MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
12 | NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) | Diğer Şule Kandemir |
Görüntüle | ||
13 | AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
14 | SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
15 | ŞEHD-İ EBRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Nülüfer ÇELİK |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |