DÎVÂN (MEŞREB, BABA RAHÎM)
şiirleri
Meşreb, Baba Rahîm (d. 1049-50/1640-41 (1653, 1657) - ö. 1123/1711)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Özbek şairi Baba Rahîm’in şiirlerinden oluşan eseri. Baba Rahîm Meşreb veya Şâh Meşreb, gençliğinde derviş gibi bir yaşam sürmüş olmasından dolayı onun divanı, "Dîvâne-i Meşreb" ve “Meşreb-i Dîvâne” şeklinde meşhur olmuştur. Meşreb, klasik şiir geleneğine hakim bir şairdir. Doğu’nun önde gelen tüm şairlerinin mirasın almış ve tecrübelerinden istifade etmiştir. Kendinden önceki şairlere nazire yazmış, şiirlerini tahmis ve tazmin etmiştir. Şairin divanı gazel, müstezat, murabba, muhammes ve müseddeslerden müteşekkildir. Dîvân-ı Meşreb’deki şiirleri  eleştirel şiirler, aşk şiirleri ve sufî-tasavvufî şiirler başlıkları altında üç grupta değerlendirmek mümkündür. 

Meşreb Dîvânı'nın yedi nüshası tespit edilmiştir. Üç nüshası Taşkent Ebu Reyhan Birunî Şarkşinaslık Enstitüsü Elyazmaları Bölümünde 225, 5722 ve 5940 numaralarda kayıtlıdır. Şahsi kütüphanelerde dört divan nüshası vardır. Meşreb Dîvânı, V. Rahmanov ve K. İsrailov tarafından Devan adıyla 1980’de; Celaliddin Yusufov tarafından Baba Rahim Meşreb-Mihribanım Kaydasen adıyla 1990’da Kiril ve Arap harfleriyle yayımlanmıştır. Ayrıca şiirler 1910’da Taşkent’te ve 1915’te Semerkant’ta Rusçaya çevrilerek basılmıştır. Martin Hartmann da 1905 yılında Berlin’de Baba Rahim Meşreb’in şiirleri üzerine bir inceleme neşretmiştir. 

Meşreb Dîvânı şimdiye kadar yeni Türk alfabesine aktarılmamıştır.

Şairin biyografisi için bkz. "Meşreb, Baba Rahîm". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mesreb-baba-rahim

Eserden Örnekler


Gazel

Ul ışk-i senem derdige Haydar çıdayalmas

Kaknûs küyer belki, semender çıdayalmas


Ma'şûk yüzidin berse eger zerre ziyâî,

Taglar küyer u Musa peyamber çıdayalmas


Bir cilve kılıb çıksa bu alemge peri-rû,

Dîvâne bolub mümin u kâfer çıdayalmas


Âşık elinin nâle-i feryâdın eşitse,

Mescid küyer u vâiz-i minber çıdayalmas


Işk ebri eger yagsa ki deryâge çü nîsân,

Deryâ vü sedef hem dür-i gevher çıdayalmas


Işk hayretidin kirse çemen içre ger âşık,

Hâlini körüb serv ü senevber çıdayalmas


Meşreb sen eger vasl-ı senem vasfını ayıtsan,

Müşkîn-i Hoten, sünbül ü anber çıdayalmas



Gazel

Ey menin nazik nihâl ârâm-ı cânım kaydasen?

Bu könül bostanıda gonça dehânım kaydasen?


Neçe yıllar bu könül müştâk erür dîdârına

Örgüley, ey dilber-i şîrîn zebânım kaydasen?


Aynlıb men yardın bir neçe kün boldum cüdâ,

Ahtarıb keldim seni, serv-i revânım kaydasen?


Hâl-i zârım köp yamandur, kelmesen bir yol sorab,

Ey menin huş mihribanım, yâr-i cânım kaydasen?


Közlerim giryân bolub kaldım bu gam sahrâsıda

Hasretinde çıktı bu âh u figânım kaydasen?


Teşne-lebdür Meşrebin, boldı yürek-bagrı kebâb, 

Furkatında çeşmi âb-i revânım kaydasen? (Tolkun 2001: 114-115)

Kaynakça


Fidancı, M. (1994). Şâh Meşreb Menâkıb-nâmesi . Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Gedik, S. (2010). Baba Rahim Meşreb’in Kitâb-ı Mebde-i Nûr Mesnevisi.  Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Kızıltaş, E. (2012). 17. yy. Sonundan 20. yy. Başına Kadar Yaşayan Fergâna Muhiti Şairleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.

Tolkun, S. (2001). "Meşreb." Türk Kültürü (454): 110-115.

Atıf Bilgileri


Güneş, Hasan Ali. "DÎVÂN (MEŞREB, BABA RAHÎM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-mesreb-baba-rahim-tees-1627. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KİTÂB-I MEBDE-İ NÛR MESNEVİSİ (MEŞREB, BABA RAHÎM) Meşreb, Baba Rahim Doç. Dr. SADİ GEDİK
Görüntüle
2 KÎMYÂ (MEŞREB, BABA RAHÎM) Meşreb, Baba Rahîm Doç. Dr. SADİ GEDİK
Görüntüle