- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mesîhî, Îsâ - Madde Yazarı: Prof. Dr. Esat HARMANCI
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:20/07/2022
DÎVÂN (MESÎHÎ)
şiirlerMesîhî, Îsâ (d. ? - ö. 918/1512)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mesîhî mahlaslı şairin şiirlerinin toplandığı eser. Dîvân’ın, Mesîhî’nin kendisine yeni bir hami arayışında iken bütün edebî gücünü ortaya koyma çabası ile ölümünden kısa bir süre önce 917/1512’de tertiplenmiş bir nüshası bulunmaktadır. Yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerde nüshaları bulunan eserin mevcut nüshaların hiçbiri müellif hattı olmadığı gibi hepsinin müstensih kaleminden zarar gördüğü anlaşılmaktadır. Klasik tertip geleneğine uygun biçimde düzenlenen Dîvân’da 21 kaside, 1 terkib-bend, 294 gazel, 3 murabba, 2’si Farsça toplam 18 kıt’a ve 15 müfred bulunmaktadır. Kimi Dîvân nüshalarında şairin Şehrengîz'i yer alsa da bu manzume çalışmalarda ayrı bir eser olarak kabul edilmektedir.
Mesîhî, II. Bâyezîd’in hükümdarlık döneminde yaşamış ve hayatını sürdürme çabası ile devlet büyüklerine kasideler sunmuştur. Tâcîzâde Ca'fer Çelebi’ye sunduğu bahariye kasidesi, Atik Ali Paşa’nın şehâdeti üzerine yazdığı terkîb-bend tarzındaki mersiyesi ve murabba şeklindeki bahariyesi tanınmış, murabba çeşitli dillere çevrilmiştir. Rind söyleyiş tarzı ve meşrebi ile yazılmış gazeller Dîvân’ın en değerli kısmını oluşturmaktadır. Samimi bir eda ve sade bir dil, deyim ve atasözleri ile zenginleşmiştir. Mesîhî, Necâtî Bey sonrası ile Bâkî öncesi şiirinin çığır açan şairleri arasında yer alır. Kaynaklar ve bugünkü araştırmalar, edebiyatın klasik biçim kazandığı dönemde şiirin gelişmesine Mesîhî Dîvânı’nın değerli katkısını takdir etmektedir.
Mine Mengi'nin; Mesîhî Dîvânı'nın tenkitli metnini "British Library, nu. Or. 1152; British Library, Arundel, nu. Or. 18; John Rylands, Manchester, Turkish Manuscripts, nu. 62; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, nu. 89 ve Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail Efendi, nu. 483"te kayıtlı nüshalarını karşılaştırmak suretiyle hazırladığı doktora tezi (1969) üç kez yayımlanmıştır (1995, 2014, 2020). Yasemin Akbudak'ın doktora tezinde Mesîhî Dîvânı'ının tahlili yapılmıştır (2002). Ayrıca eserin farklı yönleriyle incelendiği beş yüksek lisans tezi mevcuttur (Öge 2001; Batar 2017; Doğan 2018; Ekiz 2019; Madan 2019).
Eserden Örnekler
Murabba'
Hatt-ı reyhân kim tutupdur hadd-i cânânı dürüst
Münhasif itmiş durur hurşîd-i rahşânı dürüst
Gerden-i yârı ki tolanmış girîbânı dürüst
Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı
tâbânı dürüst
Ol mu’anber hatt-ı müşkîn ü izâr-ı dil-güşâ
Ol müdevver yaka ile gerden-i sîmînsâ
Ol münevver çehre ile halka-ı zülf-i dütâ
Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı
tâbânı dürüst
Yakma ey şem’ odlara şem’-i ruhun pervânesin
Vakt ola bir iş düşe başuna sen de yanesin
Dâg-ı sînem şevk-i ruhsârunla cânâ sanesin
Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı
tâbânı dürüst
Sâkînün parmakları câm-ı mey-i sahbâ ile
Orta yirde sofra kursa nân-ı mihrâsâ ile
Halka-ı yârân gûyâ şem’-i bezm-ârâ ile
Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı
tâbânı dürüst
Şemsî dülbendi ki başı üzre
itmişdür karâr
Döne döne sarılup dildâra eyler iftihâr
Şol müdevver şemsesiyle gûyiyâ
destâr-ı yâr
Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı
tâbânı dürüst
Ben kara günlüye mi kaldı bu fürkat gicesi
Rûzı rûzî itme yâ Rab bana işret
gicesi
Ben Mesîhî kim kocar cânânı vuslat gicesi
Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst (Mengi 2020: 128-129)
Kaynakça
Akbudak, Yasemin (2002). Mesihi Divanı’nın Tahlili. 2 C. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Batar, Kübra (2017). Mesîhî‘nin Gazellerinde Teşbîh ve İstiâre. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Doğan, Esra (2018). Mesîhî Dîvânı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Ekiz, Gülten (2019). Günümüze Göre Mesîhî Dîvânı’nda Eskicil Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi. Giresun: Giresun Üniversitesi.
Madan, Hamide (2019). Mesîhî Dîvânı’nda Türkçe İlk Elli Gazelin Şerhi. Yüksek Lisans Tezi. Bartın: Bartın Üniversitesi.
Mengi, Mine (1969). The Divan of the Fifteenth Century Ottoman Poet Mesihi. Doktora Tezi. Scotland: University of Edinburgh.
Mengi, Mine (1995). Mesîhî Dîvânı. Ankara: AKM Yay.
Mengi, Mine (2004). “Mesîhî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 29. Ankara: TDV Yay. 312-313.
Mengi, Mine (2014). Mesîhî Dîvânı. Ankara: AKM Yay.
Mengi, Mine (2020). Mesîhî Dîvânı. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-272452/mesihi-divani.html [Erişim tarihi: 17.07.2022]
Öge, Sevil (2001). 15. yy. Şâirlerinden Mesîhî, Cem Sultan, Ahmed Paşa, Necâtî Beg, Üsküblü İshak Çelebi ve Şeyhî'nin Dîvânlarında Atasözleri ve Deyimler. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
2 | GÜL-İ SAD-BERG (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Esat HARMANCI |
Görüntüle | ||
3 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
5 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
6 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
12 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |