DÎVÂN (MESÎHÎ)
şiirler
Mesîhî, Îsâ (d. ? - ö. 918/1512)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mesîhî mahlaslı şairin şiirlerinin toplandığı eser. Dîvân’ın, Mesîhî’nin kendisine yeni bir hami arayışında iken bütün edebî gücünü ortaya koyma çabası ile ölümünden kısa bir süre önce 917/1512’de tertiplenmiş bir nüshası bulunmaktadır. Yurtiçi ve yurtdışı kütüphanelerde nüshaları bulunan eserin mevcut nüshaların hiçbiri müellif hattı olmadığı gibi hepsinin müstensih kaleminden zarar gördüğü anlaşılmaktadır. Klasik tertip geleneğine uygun biçimde düzenlenen Dîvân’da 21 kaside, 1 terkib-bend, 294 gazel, 3 murabba, 2’si Farsça toplam 18 kıt’a ve 15 müfred bulunmaktadır. Kimi Dîvân nüshalarında şairin Şehrengîz'i yer alsa da bu manzume çalışmalarda ayrı bir eser olarak kabul edilmektedir.

Mesîhî, II. Bâyezîd’in hükümdarlık döneminde yaşamış ve hayatını sürdürme çabası ile devlet büyüklerine kasideler sunmuştur. Tâcîzâde Ca'fer Çelebi’ye sunduğu bahariye kasidesi, Atik Ali Paşa’nın şehâdeti üzerine yazdığı terkîb-bend tarzındaki mersiyesi ve murabba şeklindeki bahariyesi tanınmış, murabba çeşitli dillere çevrilmiştir. Rind söyleyiş tarzı ve meşrebi ile yazılmış gazeller Dîvân’ın en değerli kısmını oluşturmaktadır. Samimi bir eda ve sade bir dil, deyim ve atasözleri ile zenginleşmiştir. Mesîhî, Necâtî Bey sonrası ile Bâkî öncesi şiirinin çığır açan şairleri arasında yer alır. Kaynaklar ve bugünkü araştırmalar, edebiyatın klasik biçim kazandığı dönemde şiirin gelişmesine Mesîhî Dîvânı’nın değerli katkısını takdir etmektedir.

Mine Mengi'nin; Mesîhî Dîvânı'nın tenkitli metnini "British Library, nu. Or. 1152; British Library, Arundel, nu. Or. 18; John Rylands, Manchester, Turkish Manuscripts, nu. 62; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, nu. 89 ve Süleymaniye Kütüphanesi, Lala İsmail Efendi, nu. 483"te kayıtlı nüshalarını karşılaştırmak suretiyle hazırladığı doktora tezi (1969) üç kez yayımlanmıştır (1995, 2014, 2020). Yasemin Akbudak'ın doktora tezinde Mesîhî Dîvânı'ının tahlili yapılmıştır (2002). Ayrıca eserin farklı yönleriyle incelendiği beş yüksek lisans tezi mevcuttur (Öge 2001; Batar 2017; Doğan 2018; Ekiz 2019; Madan 2019).

 Şairin biyografisi için bk. "Mesîhî, Îsâ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mesihi-isa 

Eserden Örnekler


Murabba'

Hatt-ı reyhân kim tutupdur hadd-i cânânı dürüst

Münhasif itmiş durur hurşîd-i rahşânı dürüst

Gerden-i yârı ki tolanmış girîbânı dürüst

Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst

 

Ol mu’anber hatt-ı müşkîn ü izâr-ı dil-güşâ

Ol müdevver yaka ile gerden-i sîmînsâ

Ol münevver çehre ile halka-ı zülf-i dütâ

Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst

 

Yakma ey şem’ odlara şem’-i ruhun pervânesin

Vakt ola bir iş düşe başuna sen de yanesin

Dâg-ı sînem şevk-i ruhsârunla cânâ sanesin

Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst

 

kînün parmakları câm-ı mey-i sahbâ ile

Orta yirde sofra kursa nân-ı mihrâsâ ile

Halka-ı yârân gûyâ şem’-i bezm-ârâ ile

Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst

 

Şemsî dülbendi ki başı üzre itmişdür karâr

Döne döne sarılup dildâra eyler iftihâr

Şol müdevver şemsesiyle gûyiyâ destâr-ı yâr

Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst

 

Ben kara günlüye mi kaldı bu fürkat gicesi

Rûzı rûzî itme yâ Rab bana işret gicesi

Ben Mesîhî kim kocar cânânı vuslat gicesi

Hâledür kim devr idüpdür mâh-ı tâbânı dürüst (Mengi 2020: 128-129)

Kaynakça


Akbudak, Yasemin (2002). Mesihi Divanı’nın Tahlili. 2 C. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Batar, Kübra (2017). Mesîhî‘nin Gazellerinde Teşbîh ve İstiâre. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. 

Doğan, Esra (2018). Mesîhî Dîvânı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Ekiz, Gülten (2019). Günümüze Göre Mesîhî Dîvânı’nda Eskicil Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi. Giresun: Giresun Üniversitesi.

Madan, Hamide (2019). Mesîhî Dîvânı’nda Türkçe İlk Elli Gazelin Şerhi. Yüksek Lisans Tezi. Bartın: Bartın Üniversitesi.

Mengi, Mine (1969). The Divan of the Fifteenth Century Ottoman Poet Mesihi. Doktora Tezi. Scotland: University of Edinburgh.

Mengi, Mine (1995). Mesîhî Dîvânı. Ankara: AKM Yay.

Mengi, Mine (2004). “Mesîhî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 29. Ankara: TDV Yay. 312-313.

Mengi, Mine (2014). Mesîhî Dîvânı. Ankara: AKM Yay.

Mengi, Mine (2020). Mesîhî Dîvânı. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-272452/mesihi-divani.html  [Erişim tarihi: 17.07.2022]

Öge, Sevil (2001). 15. yy. Şâirlerinden Mesîhî, Cem Sultan, Ahmed Paşa, Necâtî Beg, Üsküblü İshak Çelebi ve Şeyhî'nin Dîvânlarında Atasözleri ve Deyimler.  Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


HARMANCI, Esat. "DÎVÂN (MESÎHÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-mesihi. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
2 GÜL-İ SAD-BERG (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Esat HARMANCI
Görüntüle
3 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
4 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
5 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
6 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
7 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
8 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
9 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
10 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
12 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle