DÎVÂN (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ)
şiirler
Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî (d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Medhî'nin şiirlerini topladığı eseri. Mürettep olan eserde, üzerinde yapılmış olan doktora çalışmasına göre, 33 kaside, 41 müseddes, 87 muhammes, 572 gazel, 36 kıt'a, 7 müfred yer almakta, metin toplamda 776 manzume ihtiva etmektedir. (Seyhan 2000: 36)

Özellikle tercümeleri ve tahkiyeye dayalı eserleriyle tanınan Meddâh Medhî'nin dîvânında kasideler kısmına yerleştirilmiş olan metinlerden birisi aslında mesnevî nazım şekliyle yazılmış bir sâkî-nâme olup yine aynı bölümdeki bir şiir Kemâl-i Ümmî'ye ait bir gazele yazılmış naziredir. Bu bölümde nâ-tamâm bir kaside ile kıt'a-i kebîreye benzer bir şiir de bulunmaktadır. Padişahlardan III. Murad için 4, III. Mehmed için 1, I. Ahmed için 2 ve II. Osman için 2 kaside yazan Medhî, devlet ricalinden Cağaloğlu Sinan Paşa, Halil Paşa, Derya emîni İbrahim Paşa, Mahmud Paşa, Mustafa Paşa, Reîsü'l-küttâb Yahya Bey, Ahmed Ağa gibi şahıslara da kaside sunmuştur. Kaside bölümünde, ilk şiir olan ve ölümünden üzüntü duyduğu mürşidi Hâkî Dede'ye yazdığı manzume ile meddâhlık hakkında öğütlerin de yer aldığı Hz. Hamza için yazdığı şiir dikkat çekmektedir. Musammatları içinde yer alan tahmislerini ı. Ahmed, II. Selim, Zâtî, Halîlî, Hamdî, Kalender, Bî-cân, Hayâlî, Nev'î, Derûnî, Şem'î, Ubeydî, Emrî gibi şairlerin şiirlerine yazmıştır. Şairin gazelleri tamamen yek-âhengdir ve bu şiirler genellikle tasavvufî aşkı terennüm etmektedir. Gazeller içinde 2 na't, 7 münâcât, 1 maktel ve 5 dua türünde yazılmış şiir bulunmaktadır. Dârü's-sa'âde ağası Gazanfer Ağanın övgüsünde yazdığı müzeyyel gazel bu ağanın himayesini gördüğünü kanıtlamaktadır. Yine gazeller içinde yer alan 3 muvaşşah şiir şairin kelime oyunlarını kullanmayı sevdiğini ortaya koymaktadır.

Medhî'nin şiirlerinde yer alan Kalenderiliğe dair izler, onun Mevlevî Hâkî Dede ile tanışmadan önce bu topluluğa intisap ettiğini düşündürmektedir. Şair, Mevlânâ, Şâhidî, Taşlıcalı Yahyâ, Âzerî, Hâverî, Şevkî gibi şairler yanında Emîr Hüsrev-i Dihlevî, Muhteşem-i Kâşânî, Selmân ve Hassan gibi şairlerin isimlerini manzumelerinde anmaktadır.

Millet Kütüphanesi Ali Emirî Manzum 399 ve Süleymaniye Kütüphanesi Mihrişah Sultan Bölümü 370 numaralarda olmak üzere iki nüshası bulunan Medhî Dîvânı hakkında bir doktora çalışması yapılmıştır. (Seyhan 2000)

Şairin biyografisi için bkz. "Medhî, Derviş Hasan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehdi-dervis-hasan


Eserden Örnekler


Nasîhat Kerden-i Kıssa-hânân

Gerek meddâh-ı âlem ol gerek dehrün suhân-dânı

Merâtib üzre medh eyle kamu sâhib-kırânânı


Husûsâ kim amû-yı Mustafâ seyf-i Hudâ el-hakk

Güneş gibi şu'â-yı tîgı kıldı dehri nûrânî


Ser-â-ser darbet-i şemşîr ile açmışdı dünyâyı

Harâca kesmiş idi kayser ü fagfûr u hâkânı


Nice bin şehlerün kıldı vücûdın hâk-ile yeksân

Salındı şark u garba ol şehün şemşîr-i bürrânı


Olurdı bendesi devrinde gelse Rüstem-i Destân

Yıkardı ta'n-ı nîzeyle nice Sâm u Nerîmân'ı


Kapusı kullugın minnet bilürdi cânına Hürmüz

Rikâbında yürür idi nice Gerşasb-ı devrânı


Kılurdı tîg-ı kahrı sîne-i Rûyîn-ten'i sad çâk

Bölerdi hamle-i ûlâda çalsa nice sindânı


Ol itdi kulle-i Kâf'un nice Ankâların bî-cân

Aceb mi kendüye bende kılursa şâh-ı Îrân'ı


Çekeydi leşker-i encüm-şumârın berr-ile bahre

Anı İskender okurdı cihân İskender'i sânî


Nice şîr-i jiyâna pençe salmış pây-mâl itmiş

Aceb bu bîşe-zâr-ı âlem içre var mı akrânı


Ne denlü medh iderlerse muhassal andan artukdur

Nice künh-ile medh itmek olur ol şîr-i garrânı


Ben ol Medhî-i üstâd-ı suhan-dânem ki âlemde

Kimesne virmedi amm-ı Resûl'e virdügüm şânı


Hezârân medhin eyler vardur ol şîr-i cihân-gîrün

Güneşde zerre denlü medhe kâdir var mıdur anı


Egerçi ben dahı meddâhıyem ol merd-i meydânun

Velîkin vasfa kâdir olmadum ol şâh-ı merdânı


Anun meddâhı olmak hayli müşkildür didi üstâd

Ana meddâh olan kimse gözetsün ahd u peymânı

...

Rızâsın gözlemek isterse Hakk'un bir kişi dâyim

Rızâ-yı pîre boyın virdi anun oldı kurbânı


Dimişler Medhiyâ tercîh olındı cümleden üstâd

Ulular böyle görmişler ezelden resm ü erkânı


Suhan-fehm olana besdür bu pend ü bu nasîhatler

Bu sözlerden alur hisse anun kim ola iz'ânı (Seyhan 2000: 151-153)


Gazel

Mest-i aşkam tâ ezelden meskenüm mey-hânedür

İki çeşmüm kan ile tolmış iki peymânedür


Gülşen-i âlemde hîç bûy-ı vefâdan yok eser

Lâle ruhlardan vefâ ümmîd iden dîvânedür


Uçmag ister kûyuna murg-ı revânum dilberâ

Bâl ü per yakmaga şem'-i rûyuna pervânedür


Agladı Âdem cihâna geldi handân olmadı

Bu serây-ı âlemi bildüm ki mihnet-hânedür


Koma elden dâmen-i pîr-i mugânı Medhiyâ

Söz budur va'llâhu a'lem özgesi efsânedür (Seyhan 2000: 381)


Kaynakça


Ambros, Edith Gülçin (1987).  “So Many Medhî's”. Türkische Miszellen Robert Anhegger Festschrift-Armağanı, Mélanges, Varia Turcica (IX): 25-33.

Çakır, Müjgân ve Hanife Koncu (2010). XVI. Yüzyıldan Bir Aşk Hikâyesi Medhî’nin Şîr-i Dilîr bâ-Mihr-i Münîr’i. İstanbul: Kesit Yay.

Değirmenci, Tülün (2012). İktidar Oyunları ve Resimli Kitaplar II. Osman Devrinde Değişen Güç Simgeleri. İstanbul: Kitap Yayınevi.

Seyhan, Nezihe (2000). Medhî Dîvânı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). I-II. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Çakır, Müjgân. "DÎVÂN (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-medhi-dervis-hasan-meddah-medhi. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞÎR-İ DİLÎR BÂ-MİHR-İ MÜNîR (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
2 ESRÂR-I HİKMET/HİKÂYE-İ EBÛ ALÎ SÎNÂ ve EBU'L-HÂRİS (MEDHÎ, DERVÎŞ HASÂN, MEDDÂH MEDHÎ) Medhî, Dervîş Hasân, Meddâh Medhî Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş
Görüntüle
3 HİKÂYE-İ RIDVÂN ŞÂH (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
4 TERCÜME-İ ŞÂH-NÂME-İ FİRDEVSÎ (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) Medhî, Derviş Hasan, Meddâh Medhî Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
5 KISSA-İ NEV-BÂVE/TÂRÎH-İ YEMÎNÎ TERCÜMESİ/HİKÂYET-İ ÂL-İ SÂMÂN (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) Medhî, Derviş Hasan, Meddâh Medhî Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
6 MENÂKIB-I DERVÎŞ HÂKÎ (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
7 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
8 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
9 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
10 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
11 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
12 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
13 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
14 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
15 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle