- Yazar Biyografisi (TEİS)
Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Müjgân Çakır
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:01/08/2022
DÎVÂN (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ)
şiirlerMedhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Medhî'nin şiirlerini topladığı eseri. Mürettep olan eserde, üzerinde yapılmış olan doktora çalışmasına göre, 33 kaside, 41 müseddes, 87 muhammes, 572 gazel, 36 kıt'a, 7 müfred yer almakta, metin toplamda 776 manzume ihtiva etmektedir. (Seyhan 2000: 36)
Özellikle tercümeleri ve tahkiyeye dayalı eserleriyle tanınan Meddâh Medhî'nin dîvânında kasideler kısmına yerleştirilmiş olan metinlerden birisi aslında mesnevî nazım şekliyle yazılmış bir sâkî-nâme olup yine aynı bölümdeki bir şiir Kemâl-i Ümmî'ye ait bir gazele yazılmış naziredir. Bu bölümde nâ-tamâm bir kaside ile kıt'a-i kebîreye benzer bir şiir de bulunmaktadır. Padişahlardan III. Murad için 4, III. Mehmed için 1, I. Ahmed için 2 ve II. Osman için 2 kaside yazan Medhî, devlet ricalinden Cağaloğlu Sinan Paşa, Halil Paşa, Derya emîni İbrahim Paşa, Mahmud Paşa, Mustafa Paşa, Reîsü'l-küttâb Yahya Bey, Ahmed Ağa gibi şahıslara da kaside sunmuştur. Kaside bölümünde, ilk şiir olan ve ölümünden üzüntü duyduğu mürşidi Hâkî Dede'ye yazdığı manzume ile meddâhlık hakkında öğütlerin de yer aldığı Hz. Hamza için yazdığı şiir dikkat çekmektedir. Musammatları içinde yer alan tahmislerini ı. Ahmed, II. Selim, Zâtî, Halîlî, Hamdî, Kalender, Bî-cân, Hayâlî, Nev'î, Derûnî, Şem'î, Ubeydî, Emrî gibi şairlerin şiirlerine yazmıştır. Şairin gazelleri tamamen yek-âhengdir ve bu şiirler genellikle tasavvufî aşkı terennüm etmektedir. Gazeller içinde 2 na't, 7 münâcât, 1 maktel ve 5 dua türünde yazılmış şiir bulunmaktadır. Dârü's-sa'âde ağası Gazanfer Ağanın övgüsünde yazdığı müzeyyel gazel bu ağanın himayesini gördüğünü kanıtlamaktadır. Yine gazeller içinde yer alan 3 muvaşşah şiir şairin kelime oyunlarını kullanmayı sevdiğini ortaya koymaktadır.
Medhî'nin şiirlerinde yer alan Kalenderiliğe dair izler, onun Mevlevî Hâkî Dede ile tanışmadan önce bu topluluğa intisap ettiğini düşündürmektedir. Şair, Mevlânâ, Şâhidî, Taşlıcalı Yahyâ, Âzerî, Hâverî, Şevkî gibi şairler yanında Emîr Hüsrev-i Dihlevî, Muhteşem-i Kâşânî, Selmân ve Hassan gibi şairlerin isimlerini manzumelerinde anmaktadır.
Millet Kütüphanesi Ali Emirî Manzum 399 ve Süleymaniye Kütüphanesi Mihrişah Sultan Bölümü 370 numaralarda olmak üzere iki nüshası bulunan Medhî Dîvânı hakkında bir doktora çalışması yapılmıştır. (Seyhan 2000)
Şairin biyografisi için bkz. "Medhî, Derviş Hasan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehdi-dervis-hasan
Eserden Örnekler
Nasîhat Kerden-i Kıssa-hânân
Gerek meddâh-ı âlem ol gerek dehrün suhân-dânı
Merâtib üzre medh eyle kamu sâhib-kırânânı
Husûsâ kim amû-yı Mustafâ seyf-i Hudâ el-hakk
Güneş gibi şu'â-yı tîgı kıldı dehri nûrânî
Ser-â-ser darbet-i şemşîr ile açmışdı dünyâyı
Harâca kesmiş idi kayser ü fagfûr u hâkânı
Nice bin şehlerün kıldı vücûdın hâk-ile yeksân
Salındı şark u garba ol şehün şemşîr-i bürrânı
Olurdı bendesi devrinde gelse Rüstem-i Destân
Yıkardı ta'n-ı nîzeyle nice Sâm u Nerîmân'ı
Kapusı kullugın minnet bilürdi cânına Hürmüz
Rikâbında yürür idi nice Gerşasb-ı devrânı
Kılurdı tîg-ı kahrı sîne-i Rûyîn-ten'i sad çâk
Bölerdi hamle-i ûlâda çalsa nice sindânı
Ol itdi kulle-i Kâf'un nice Ankâların bî-cân
Aceb mi kendüye bende kılursa şâh-ı Îrân'ı
Çekeydi leşker-i encüm-şumârın berr-ile bahre
Anı İskender okurdı cihân İskender'i sânî
Nice şîr-i jiyâna pençe salmış pây-mâl itmiş
Aceb bu bîşe-zâr-ı âlem içre var mı akrânı
Ne denlü medh iderlerse muhassal andan artukdur
Nice künh-ile medh itmek olur ol şîr-i garrânı
Ben ol Medhî-i üstâd-ı suhan-dânem ki âlemde
Kimesne virmedi amm-ı Resûl'e virdügüm şânı
Hezârân medhin eyler vardur ol şîr-i cihân-gîrün
Güneşde zerre denlü medhe kâdir var mıdur anı
Egerçi ben dahı meddâhıyem ol merd-i meydânun
Velîkin vasfa kâdir olmadum ol şâh-ı merdânı
Anun meddâhı olmak hayli müşkildür didi üstâd
Ana meddâh olan kimse gözetsün ahd u peymânı
...
Rızâsın gözlemek isterse Hakk'un bir kişi dâyim
Rızâ-yı pîre boyın virdi anun oldı kurbânı
Dimişler Medhiyâ tercîh olındı cümleden üstâd
Ulular böyle görmişler ezelden resm ü erkânı
Suhan-fehm olana besdür bu pend ü bu nasîhatler
Bu sözlerden alur hisse anun kim ola iz'ânı (Seyhan 2000: 151-153)
Gazel
Mest-i aşkam tâ ezelden meskenüm mey-hânedür
İki çeşmüm kan ile tolmış iki peymânedür
Gülşen-i âlemde hîç bûy-ı vefâdan yok eser
Lâle ruhlardan vefâ ümmîd iden dîvânedür
Uçmag ister kûyuna murg-ı revânum dilberâ
Bâl ü per yakmaga şem'-i rûyuna pervânedür
Agladı Âdem cihâna geldi handân olmadı
Bu serây-ı âlemi bildüm ki mihnet-hânedür
Koma elden dâmen-i pîr-i mugânı Medhiyâ
Söz budur va'llâhu a'lem özgesi efsânedür (Seyhan 2000: 381)
Kaynakça
Ambros, Edith Gülçin (1987). “So Many Medhî's”. Türkische Miszellen Robert Anhegger Festschrift-Armağanı, Mélanges, Varia Turcica (IX): 25-33.
Çakır, Müjgân ve Hanife Koncu (2010). XVI. Yüzyıldan Bir Aşk Hikâyesi Medhî’nin Şîr-i Dilîr bâ-Mihr-i Münîr’i. İstanbul: Kesit Yay.
Değirmenci, Tülün (2012). İktidar Oyunları ve Resimli Kitaplar II. Osman Devrinde Değişen Güç Simgeleri. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Seyhan, Nezihe (2000). Medhî Dîvânı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). I-II. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞÎR-İ DİLÎR BÂ-MİHR-İ MÜNîR (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) | Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
2 | ESRÂR-I HİKMET/HİKÂYE-İ EBÛ ALÎ SÎNÂ ve EBU'L-HÂRİS (MEDHÎ, DERVÎŞ HASÂN, MEDDÂH MEDHÎ) | Medhî, Dervîş Hasân, Meddâh Medhî | Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş |
Görüntüle | ||
3 | HİKÂYE-İ RIDVÂN ŞÂH (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) | Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ ŞÂH-NÂME-İ FİRDEVSÎ (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) | Medhî, Derviş Hasan, Meddâh Medhî | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
5 | KISSA-İ NEV-BÂVE/TÂRÎH-İ YEMÎNÎ TERCÜMESİ/HİKÂYET-İ ÂL-İ SÂMÂN (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) | Medhî, Derviş Hasan, Meddâh Medhî | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
6 | MENÂKIB-I DERVÎŞ HÂKÎ (MEDHÎ, DERVÎŞ HASAN, MEDDÂH MEDHÎ) | Medhî, Dervîş Hasan, Meddâh Medhî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
7 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
8 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
9 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
10 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
11 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
12 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
13 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
14 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
15 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |