- Yazar Biyografisi (TEİS)
Kâ'imî, Hasan Efendi - Madde Yazarı: Araş. Gör. Elma Dervisbegovic
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:01/12/2021
DÎVÂN (KÂ'İMÎ)
şiirlerKâ'imî, Hasan Efendi (d.?/?-ö.1102/1690-91)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Kâ'imî Baba lakabıyla da tanınmış olan Hasan Kâ'imı̇î’nin en çok şiirini ihtiva eden eseridir. Eserde şiirler aruz ve hece vezniyle yazılmıştır. Klasik gazellere göre uzun olan ve tevhid temasını işleyen bu şiirlerin çoğu tekke şiirine yakındır. Nüshalar arasında farklılıklar olmakla birlikte Dîvân’ının yayımlanan transkripsyonlu metninde (Aydın 2007), 324 şiir bulunmaktadır. Bunların 274’ü aruz, 50’si ise hece vezni ile yazılmıştır. Şiirin çoğunluğunda murabba şekli kullanılmıştır. Gazellerin çoğu 15 beyitten daha uzundur.
Dîvân’da İslam menkıbelerini Hazreti Peygamber’in hayatını ve mucizelerini konu alan çeşitli şiirler bulunmaktadır. Şiirlerde tasavvuf konuları ön plandadır ve öğretici şiirin sayısı dikkat çekmektedir. Kurʾan ve hadis hükümlerine uymak, doğru yoldan sapmamak, dünya işlerini bırakmak ve günahlardan uzak durmak şairin en çok tavsiye ettiği şeylerdendir. Çoğu şiir aralarında benzerlik göstermektedir. Kâ'imî Dîvânı şairane ve derin bir tasavvuf eseri olmaktan daha çok dinî ve ahlakî bir eserdir. Şairin samimi ve sade bir üslupla kaleme aldığı şiirleri incelendiğinde onun Abdülkâdir Geylânî’ye karşı olan bağlılığı ve hayranlığı hemen göze çarpmaktadır. Dili halk diline ve halk zevkine yakındır. Özellikle dil açısından Kâ'imî çok enteresan bir şairdir. Osmanlı Türkçesiyle kaleme aldığı şiirinde Boşnakça kelimeleri kullanmasına rağmen "alhamiyado" şiirinde ise Türkçe kelime ve deyimleri kullanmayı tercih etmiştir (Šamić 1998: 721-750)
Şairin biyografisi için bk. "Kâimî Hasan Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kaimi-hasan-efendi
Eserden Örnekler
Gazel
Gel gel imâna düşme gümâna
Şâh-ı zamâna sen de divâne
Tutdı vatânı sen seni tanı
Bil seni anı bakma yabana
Cânile kâʾim sende o dâʾim
Olmadı nâʾim kim ki uyana
Cân bile duymaz ʿaşka çün uymaz
Artıgı koymaz dilde lisâna
Âdemi nʾitdi esfele atdı
Firkate batdı düşdi figâna
Çün suçı bildi kendine geldi
Nakdini aldı irdi filâna
Kim ki tutuldı nâra atıldı
Cinne katıldı girdi nirâna
Geldi nebîler virdi haberler
Didi velîler bakma tufâna
Yüri bekâya ir bu likâya
Uyma şikâya düşme bu fâna
Seni alıkor tamulara kor
Anla yüri sor dosta gidene
Kâʾimîʾye yâr didi sana var
Ara beni ara bula bu âna (Aydın 2004: 84-85)
Gazel
ʿAşk odına yanmayan bilmez nedür esrâr-ı hû
ʿAşk şarâbın içmeyenler eylemez ikrâr-ı hû
Tâlibâ pîr-i mugandan bir kadeh nûş eylegil
Meclisinde mest olub eyle yüri ezkâr-ı hû
Gûş-ı câna hâtif-i gayb irişe her yanadan
Hâl dilide cümle eşyâ eyleye tekrâr-ı hû
Nefsün ahvâline vâkıf oluban dostı tuyar
Eyleyenler ʿaşk içinde dâʾimâ efkâr-ı hû
Kendüsüzlik şerbetin mürşid elinden nûş iden
Cân içinde zâhir olub bî-misâl âsâr-ı hû
Kanda baksa on sekiz bin ʿâlemün maksûdına
Cümle eşyâ Hakkʾa dönmiş kalmamış aşkâr-ı hû
.........
Şeyh ʿAbdüʾl-kâdı̇rîʾdür bâg-ı Ahmedʾde bu gün
Başlarında her mürîdün gösteren ezhâr-ı hû
Kâʾimî eksikli mücrim yüzi kara kuldurur
Kehf-i dilde nefs-i Kıtmîrʾün halâsı kâr-ı hû
Evvelâ bir dem hulûs-ı kalbile yek-reng olub
Bülbül-i bî-çâreye mesken ola gül-zâr-ı hû (Aydın 2004: 129-131)
Kaynakça
Aydın, Mehmet Uğur (2004). Kâimî Divanı. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
Altuner, Nuran (1989). Safayi ve Tezkiresi İnceleme -Tenkitli Metin -İndeks. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Memija, Emina, L. Hadžiosmanović (1997). Antologija bošnjačke poezije na orijentalnim jezicima. Sarajevo: Alef Šabanović.
Hazim (1973). Književnost muslimana Bosne i Hercegovine na orijentalnim jezicima. Sarajevo: Svjetlost
Šamić, Jasna (1986) Divan de Ka'imi. vie et oevre d'un pocte bosniaque du XVlle siicle. Paris.
Šamić, Jasna (1998). Bošnjačka književnost u književnoj kritici. Sarajevo: Alef.
Šamić, Jasna (2020) Hasana Kaimi Baba (Život i djelo). Brčko: Knjigoljubac.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | VÂRİDÂT (KÂİMÎ) | Kâimî, Hasan Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
3 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
7 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
8 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
9 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle |