DÎVÂN (KABÛLÎ)
şiirler
Kabûlî, Mustafa (d. ?/? - ö. 1144/1829)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Edirneli Mustafa Efendi’nin “Kabûlî” mahlasıyla yazdığı şiirlerinin bulunduğu eserdir. Mürettep olan Dîvân’da 6 kasîde, 11 mesnevî, 1 terkib-i bend, 1’i Arapça-Türkçe 14 murabba, 3 muhammes, 4 tahmis, 1’i Arapça 3 müseddes, 1 müsemmen, 103 gazel, 7 kıta, 4 nazm bulunmaktadır.

Kabûlî, XIX. asırda bir cereyan hâlinde mevcut olan “Türkî-i Basît” hareketinden de büyük ölçüde etkilenmiştir. Zira Dîvân'ında kullandığı dil, sade, gösterişten uzak, anlaşılır ve İstanbul Türkçesi'ne yakındır. Arapça ve Farsça terkipleri gerekmedikçe kullanmamıştır. Allah aşkı, Hz. Peygamber ve Sünnet'ine ittiba, Hulefâ-yı Râşidîn, mürşid, hilâfet tâcı, melâmet, mescid, ibâdet, fırka-i dâlle-fırka-ı nâciye, nakîb, necib, rakib, ebdâl, evtâd-ı imâmân, kutb-ı âlem, dil-i dânâ, şerîat-tarîkat-hakîkat-mârifet, cem‘-fark ve cezbe-sahv, zikre müdâvemet, anâsır-ı erbaa, namaz-oruç-velî, aşk-mâsivâ, pervâne, def-raks, sevgi-muhabbet, vuslat, vahdet-i vücûd, postnişînlik, semâ‘ Dîvân’da işlenen konulardan bazılarıdır. O, Dîvân’ında, başta kendisinin mensup olduğu Rifâiyye tarîkatının pîri Ahmed Rifâî olmak üzere, Muhyiddin İbnü’l-Arabî, Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Şeyh Sadreddin Konevî, Şeyh Sa‘deddin Cebâvî, Şeyh Ömer Halvetî, Seyyid Ahmed Bedevî, Şeyh İbrâhim Desûkî, Şeyh Bahâeddin Nakşbend, Dede Ömer Rûşenî, İbrâhim Gülşenî, İbrâhim Zâhid Geylânî, Hacı Bektâş-ı Velî, Şeyh Hüsâmeddin Uşşâkî, Şeyh Azîz Mahmûd Hüdâyî, Şeyh Abdülkâdir Geylânî, Cüneyd-i Bağdâdî, Dâvûd-ı Tâî, Ma‘rûf-ı Kerhî, Habîb-i Acemî ve Hasan-ı Basrî gibi meşhur sûfî şahsiyetlerden de bahsetmiştir. Dîvân’ın Türkiye kütüphanelerinde birçok nüshası olup üzerinde iki yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Bolat 2005; Gemici 2021). Selami Şimşek tarafından ise Süleymaniye Kütüphanesi nüshası esas alınmak ve diğer bazı nüshalarından da istifade edilmek suretiyle Latin harflerle neşredilmiştir (2013: 70-231).

Şâirin biyografisi için bk. "Kabûlî, Mustafa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kabuli-mustafa 

Eserden Örnekler


Usûl

Seyyid Ahmed Rifâî’dir pîrimiz

Aşk ile Allâh deriz biz Rifâ‘îyiz

Sehâvet ma‘denidir rehberimiz

Meydânda vârımız biz Rifâ‘îyiz

Allâh Allâh yâ Allâh mü’minü bike yâ Allâh


Bu yolda her kim verirse vârı

Keşf eder Allâh ona esrârı

Bulur nâr içre ol gülizârı

Nâr bize gülzârdır biz Rifâ‘îyiz

Allâh Allâh yâ Allâh nestehdîke yâ Allâh


On iki tarîkiın cümlesi haktır

Hâşâ ki birinde şüphemiz yoktur

Hazret-i Rifâ‘î’nin esrârı çoktur

Mahrem-i esrârız biz Rifâ‘îyiz

Allâh Allâh yâ Allâh nestehdîke yâ Allâh


Bu yola ikrârın verince kişi

Fedâ kılmak gerek cânla başı

Kabûlî gönülden çıkar teşvîşi

Dil sâfî isteriz biz Rifâ‘îyiz

Allâh Allâh yâ Allâh nestehdîke yâ Allâh (Şimşek 2013: 182-183)

Kaynakça


Bolat, Elif (2005). Kabûlî Mustafa Dîvânı (Metin-İnceleme), Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.

Gemici, Ezgi (2021). Edirneli Şeyh Kabûlî Mustafa Efendi Dîvân’ının Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.

Şimşek, Selami (2013). Edirneli Şeyh Kabûlî Mustafa er-Rifâî Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri (İnceleme-Metinler), C. I-II, İstanbul: Edirne Valiliği Yay.

Atıf Bilgileri


Şimşek, Selami. "DÎVÂN (KABÛLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-kabuli. [Erişim Tarihi: 02 Ağustos 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KENZÜ’L-ESRÂR Kabûlî, Mustafa Prof. Dr. Selami Şimşek
Görüntüle
2 MÜŞKİ’L-KÜŞÂ Kabûlî, Mustafa Prof. Dr. Selami Şimşek
Görüntüle
3 MÛSILETÜ’L-HİDÂYE Kabûlî, Mustafa Prof. Dr. Selami Şimşek
Görüntüle
4 RİSÂLE-İ TASAVVUF Kabûlî, Mustafa Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
5 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
6 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
7 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
8 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
9 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
10 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
11 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
12 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
13 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle