DÎVÂN (İZZÎ)
şiirler
İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tasavvufi edebiyatın önemli temsilcilerinden, İzzî mahlasını kullanan Eşrefzade Ahmed İzzeddin’in (ö. 11 Şaban 1153/1 Kasım 1740) dinî-tasavvufi muhtevalı şiirlerini ihtiva eden eseri. Kâdirî tarikatının meşhur şeyhlerinden olan şair, hem zahirî hem de batınî ilimlerde kendisini yetiştirmiş, tasavvufun derinliklerine vâkıf bir şairdir. Dîvân’ında (Kara 2007), ilahi ve naat başta olmak üzere münacat, medhiye, fahriye ve mersiye gibi çeşitli türlerde yazılmış 304 şiir bulunmaktadır. Dîvân’daki şiirlerden 1 Arapça (gazel) ve 5  Farsça (4'ü gazel, 1'i murabba) şiir de yer almaktadır.  Şiirler, klasik divan tertibinden farklı olarak nazım şekillerine göre değil hurûf-ı heca tertibine göre sıralanmıştır. Şiirlerin büyük çoğunluğu aruzla yazılmakla birlikte heceyle yazılmış (12 adet) şiirleri de vardır. Aynı zamanda iyi bir bestekâr olan şair, kendisinin ve Eşrefoğlu'nun şiirlerini bestelemiştir.

İzzî, şiirlerinde tasavvufî düşüncelerini canlı bir üslup ve sade, anlaşılır bir Türkçe ile dile getirmiştir. O, şiirlerini bir çok mutasavvıf şair gibi bir irşat vasıtası olarak görmüştür. Şiirlerinde, Allah’a yakarış, Hz. Peygamber, Kâdirî ve Eşrefî büyüklerine övgüler de önemli bir yer tutar. Mevlâna, Yunus Emre, Eşrefoğlu Rumi gibi Türk tasavvuf edebiyatının önemli şairlerinden etkilenen şair, kendisinden sonra gelen şairler üzerinde de etkili olmuştur. Birçok kişi onun biyografisini kaleme almış ve hakkında şiirler yazmıştır.

Dîvân’ın, biri Millet Kütüphanesi'nde (Ali Emirî, nr 296), diğeri Süleymaniye Kütüphanesi'nde (Tahir Ağa Tekkesi, nr 398) olmak üzere iki nüshası bulunmaktadır. Ayrıca eksik bir nüshası da Milli Ktp. nr: 06 Mil Yz A 8878’de yer almaktadır. Eserin tenkitli metni yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Kara 2007). 

Şairin biyografisi hakkında bk. "İzzî, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/izzi-esrefzade-izzeddin-ahmed-efendi

Eserden Örnekler


Muhammes

Hem-dem ol sıdkıla gel bir sohbet-i pâk idelim

Kalb-i magmûmı müdâm ile ferahnâk idelim

Kalmasun kedret safâ semtini idrâk idelim

Mest-i lâ-ya'kıl olalım yakalar çâk idelim

Benlik ü da'vîyi koyalım özi hâk idelim

 

Sıdkıla câm-ı mey-i aşkınıla nûş idelim

Gûş-i cân ile kemâl erbâbını gûş idelim

Sûret-i safvetle olmaz aşkla cûş idelim

Mest-i lâ-ya'kıl olalım yakalar çâk idelim

Benlik ü da'vîyi koyalım özi hâk idelim

 

Tâ-be-key mihnet ile biz bâr-ı dünyâ çekelim

Yâ nice tûl-i emel hem kurı gavgâ çekelim

Geçelim mey-hâne-i aşk içre bâde içelim

Mest-i lâ-ya'kıl olalım yakalar çâk idelim

Benlik ü da'vîyi koyalım özi hâk idelim

 

Meclis-i erbâb-ı aşkdan bulalım câh-ı şerif

Mahrem-i esrâr olalım ola sohbetler latîf

Dem bu demdir gel berü ey Hak-şinâs olan arîf

Mest-i lâ-ya'kıl olalım yakalar çâk idelim

Benlik ü da'vîyi koyalım özi hâk idelim

 

Vakt-i hayrın olalım pâdşeh-i bahr ü beri

Olmayalım hırka-pûş olan mürâyîden beri

Sürelim ism-i Celâli olalım gamdan berî

Mest-i lâ-ya'kıl olalım yakalar çâk idelim

Benlik ü da'vîyi koyalım özi hâk idelim

 

Rûz u şeb zikr ile cân ü dile virelim cilâ

İdelim meydân-ı aşk-ı Hakda uşşâka salâ

İçelim câm-ı mey-i hubb-ı Hudâyı İzziyâ

Mest-i lâ-ya'kıl olalım yakalar çâk idelim

Benlik ü da'vîyi koyalım özi hâk idelim (Kara 2007: 250).

Kaynakça


Kara, Abdullah (hzl.)(2007). İzzî Divanı (Tenkitli Metin – İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Aksoyak, ismail. "DÎVÂN (İZZÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-izzi. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
2 MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) Bekâyî, Darendeli Bekâyî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
3 KISSA-İ ERVE Bilâl Efendi, Oflu Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu
Görüntüle
4 DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
5 DÎVÂN (HÂMİD) Hâmid, Enderûnlu Mehmed Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
6 DÎVÂN (HİLMÎ) Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
7 EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi Dr. Necmettin Azak
Görüntüle
8 DÎVÂN (MÜSELLEM) Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
9 İNSÂN-NÂME Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
10 DÎVÂN (NEHRÎ) Nehrî, Suyolcu-zâde Ahmed Nehrî Efendi Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle