DÎVÂN (İSHÂK ÇELEBİ)
şiirler
İshâk Çelebi (d. ?/?- ö. 944/1538)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Üsküplü İshâk Çelebi’nin şiirlerini ihtiva eden eseri. Dîvan'da 16 kaside, 6 musammat, 342 gazel, 12 adet kıta ve tarih, 1 Arapça ve 10 Farsça şiir ile birlikte Bursa ve Üsküp şehrengizleri yer almaktadır. Bir süre Yavuz Sultan Selîm’in musâhipliğini yapan Üsküplü İshak Çelebi’nin dîvanında yer alan kasidelerinden ikisi ve Farsça kaleme aldığı şiirlerinden de bazıları Yavuz Sultan Selîm içindir. Kasidelerinden biri de Tâci-zâde Câfer Çelebi için kaleme alınmıştır.

İshâk Çelebi, Osmanlı Rumeli'sinin en önemli ve çok sayıda şair yetiştiren kültür merkezlerinden birinde doğmuştur. Rumeli şairleri, kendilerine has, samimi ve derinliği olan mistik arka plana sahip hür bir derviş duyarlılığını dile getiren şiirleri ve gündelik dile daha çok yaslanmış ifadeleri ile klasik şiirin özellikle medrese çıkışlı temsilcilerinin ağır bastığı İstanbul merkezli örneklerinden ayrılmaktadır. Sözü edilen bu şiirlerin mistik tarafını daha çok Hayâlî, Hayretî, Usûlî gibi Vardar Yeniceli şairler temsil ederken bölgedeki hedonist, aldırmaz ve rindâne tavrın en önemli isimlerinden biri ise İshâk Çelebi’dir. Her iki grupta da ortak özellik, bu duyguların içtenlik, yalınlık ve coşku ile dile getirilmiş olmasıdır.

Sehî, Latîfî, Âşık Çelebi ve Kınalı-zâde Hasan Çelebi gibi döneminin tezkire yazarları tarafından övülen İshak Çelebi, divanında yer verdiği şiirlerinde Necâtî Bey’i takip ederek onun Türkçe kelime ve deyimleri birkaç anlamıyla beyite yerleştirerek sanat gösterme usulünü benimsemiştir. Bu çerçevede ortaya koyduğu şiirlerinde coşku, canlılık ve içtenlik hissedilmektedir. İshâk Çelebi ayrıca divanında 16. yüzyıl Osmanlı aydınlarının alışkanlıkları, zevkleri ve sosyal görüşleriyle kendi duygularını ve hayat anlayışını da yansıtmış; şiirlerinde dost sohbetlerini, aşk maceralarını ve mahallî hayatı dile getirmiştir.

Üsküplü İshâk Çelebi Dîvanı, Mehmed Çavuşoğlu ve Ali Tanyeri tarafından yayımlanmıştır (1990). Eser üzerine bir yüksek lisans (Yıldırım 1991), bir de doktora çalışması yapılmıştır (Keklik 2014).

Şairin biyografisi için bk. "İshâk Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ishak-celebi 

Eserden Örnekler


-I-

'Ayş u işret günleri geldi yine gül vaktidür

Na'ra-i mestânenün bîçâre bülbül vaktidür


Rind isen işitmeze ur dinleme vâ'iz sözin

'Ârif ol mey mevsimi geldi tenâvül vaktidür


Kîl ü kâl-i medrese mahzâ takavvüldür hemân

Söz surâhî sözidür eylerse kulkul vaktidür


Bûse ihsân eylemek var ise ben dil-teşnene

Ey yüzi gül lebleri mül şûh u şengül vaktidür


Anma İshâka namâzı vakti var her nesnenün

Şimdi çak zühd ile takvâdan tegâfül vaktidür (Çavuşoğlu ve Tanyeri 1990: 165-166)


-II-

Ol nigârun çeşmi âfet gamzesi gammâz imiş

Şehrümüz dilberlerinden cümleden mümtâz imiş


Günde bin kez ölmegi 'ışkun yolında derd ile

 benüm çok sevdügüm ben çok sanurdum az imiş


Hûb-rûlar pîşesi mahbûblar endîşesi

Şimdi bildüm n'idügin cevr ü cefâ vü nâz imiş


Deldi geçdi gamzesi sınmadı gönlüm şîşesi

Ol kemân-ebrû be-gâyet hûb tîr-endâz imiş


Ol güzeller şâhını gördün mi İshâkun yine

Gönli murgın hoş şikâr itmiş 'aceb şehbâz imiş  (Çavuşoğlu ve Tanyeri 1990: 190)



Kaynakça


Çavuşoğlu, Mehmed ve Ali Tanyeri (hzl.) (1990). Üsküblü İshâk Çelebi, Divan. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yay.

Çavuşoğlu, Mehmed (1976). "Meşâirü'ş-Şuarâ'dan İshâk Çelebi". Diriliş 18 (Şubat): 212-217.

Çeltik, Halil (2008). Divan Sahibi Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası. Ankara: MEB Yay.

Erdem, Sadık (1994). "İshâk Çelebi'nin Hayatı-Şahsiyeti ve Eserleri". Türk Dünyası Araştırmaları 91 (Ağustos): 99.

İsen, Mustafa (1997). "Balkanlar'da Osmanlı Dönemi Türk Edebiyatı". Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi. C. 7. Ankara: KB Yay.

İsen, Mustafa (1997). "Balkanlar'da Türk Edebiyatı". Ötelerden Bir Ses - Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler. Ankara: Akçağ Yay.

İsen, Mustafa (1997). "Kültür Tarihimizde Üsküp ve Üsküplü Divan Şairleri". Ötelerden Bir Ses – Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler. Ankara: Akçağ Yay.

“İshak Çelebi”. TDEA. C. IV. İstanbul: Dergah Yay. 410.

Keklik, Murat (2014). Üsküplü İshak Çelebi Divan (Metin-Çeviri-Açıklamalar-Dizin). Doktora Tezi. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.

Savaş, Hamdi (2000). "İshâk Çelebi, Kılıçcızâde". İslam Ansiklopedisi. C. 22. İstanbul: TDV Yay. 528-529.  

Yıldırım, Ali (1991). İshak Çelebi (Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanının Edisyon Kritiği). Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Yıldırım, Ali (1994). "On Altıncı Yüzyıl Türk Edebiyatında Edebî Bakımdan İshâk Çelebi'nin Yeri ve Önemi". Fırat Ü. Sosyal Bilimler Dergisi (1-2): 280-88.

Atıf Bilgileri


Durmuş, Tuba. "DÎVÂN (İSHÂK ÇELEBİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-ishak-celebi-tees-496. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ÜSKÜP ŞEHR-ENGİZİ (İSHÂK ÇELEBİ) İshâk Çelebi Dr. Öğr. Üyesi Fatih Tığlı
Görüntüle
2 SELİM-NÂME (İSHÂK ÇELEBİ) İshâk Çelebi Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
3 BURSA ŞEHR-ENGÎZİ (İSHÂK ÇELEBİ) İshâk Çelebi Dr. Öğr. Üyesi Ömer Arslan
Görüntüle
4 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
5 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
6 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
7 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
8 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
13 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle