- Yazar Biyografisi (TEİS)
İbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi - Madde Yazarı: Dr. Murat Ayar
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:23/06/2022
DÎVÂN (İBRAHİM EFENDİ)
şiirlerİbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi (d. 1591/1000 - ö. 1655/1065)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi’nin şiirlerini ihtiva eden eseri. Türkçe yazılan Dîvân, 9 kaside, 5 gazel ve 12 ilahiden oluştuğu için mürettep bir dîvândan çok bir dîvânçe özelliği göstermektedir. Şiirlerinin bir kısmında, lakabı olan Oğlanlar veya Olanlar şeyhi takma ismini (2000) değil de Şeyh İbrâhim ya da İbrâhim mahlasını kullanmıştır. Çoğu şiirinde mahlas yoktur. Bu yönüyle şiirlerindeki dil ve üslup sadeliği mahlas seçimine de yansımıştır. Oğlanlar Şeyhi’nin manzumelerindeki mesaj kaygısı, diğer mutasavvıf şairlerde olduğu gibi sanat yapma önceliğinin ve bunu destekleyen şeklî unsurların önüne geçmiştir. Dîvân’ını oluşturan şiirleri, yüzyılın dil özellikleri ve söz varlığına (atasözü, deyim, kalıp ifadeler) sahnedir. Şiirlerinde işlediği konularda, Kur’an ve hadis referanslarına değişik şekillerde atıfta bulunan şair, şiirlerini eğitici bir formasyon diliyle oluşturmuştur. Şiirlerinde özellikle ilahî aşk, seyr u sülûk, varlık ve ahlâk konuları üzerine yoğunlaştığı görülen Oğlanlar Şeyhi, konu ve üslup özellikleri açısından bir Yunus takipçisidir (1997). Türk devriyye edebiyatının en mümtaz ve başarılı örneklerinin yer aldığı İbrahim Efendi'nin Dîvân'ının (2018) pek çok nüshası bulunmakla birlikte söz konusu eserin içinde müellifin diğer eserlerinin de yer aldığını görüyoruz. Bu araştırma yapanların tahkik ve tahlilde dikkat etmesi gereken hususlardandır. Diğer taraftan yazma kütüphanelerde yer alan pek çok şiir mecmuasında da onun Dîvân'ın da yer alan manzumelere tesadüf edilir (2003). Dîvân'ı ile ilgili İsmail Kayhan'ın bir lisans tezi çalışması, Nuri Yılmaz'ın yüksek lisans tezi çalışması ve H. Rahmi Yananlı'nın ilgili eseri de içine alan bir külliyat çalışması vardır.
Müellifin biyografisi için bk. "İbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibrahim-efendi-oglanlar-seyhi
Eserden Örnekler
Tecellîsi ile her şeyi yokdan var ider bir bir
Butûnından zuhûrın isteyüp izhâr ider bir bir
Gıdâdan ön gıdâ bir sırr-ı mahfî idi âlemde
Avâlimden güzer eyler gezer tekrâr ider bir bir
Ma‘âdinden nebâta sonra hayvâna irişür ol
İrer hayvândan insâna görür güftâr ider bir bir
Gıdâ şekli peder sülbinde bir nutfe idi evvel
Ana rahmine düşdükde müdevver dār ider bir bir
Gıdâ şeklin giyince zerreler âlemde seyr eyler
Gıdâ zerrâtını terkîb idüp dîdâr ider bir bir
Butûnı illet oldı cümle şeyün zâhiri ma‘lûl
Butûnı zâhirin hıfz eyleyüp hem-vār ider bir bir
İlimdür sûret-i ma‘lûm görinür vech-i âlemde
Ki her şey kendi kendi zikrini ezkâr ider bir bir (Oğlanlar Şeyhi, Dîvân. K. 125a-125b)
Ehâdiyetde ganî zât-ı müsemmâda idüm
Vâhidiyetde ıyân ayn-ı tecellâda idüm
Mazhar-ı sırr-ı amâ zâtumı mestûr itdi
Ya‘ni zâtumda vü sıfâtda ev ednâda idüm
Zâhirüm kâbil olup bâtınum olmış fâ‘il
Çâr erkân-ı tabâyide muammâda idüm
Müfredât zerrelerin eyledi ihyâ zâtum
Müfredât ile mürekkebde vü esmâda idüm
Sûret-i Hak olan âlem ile sâri zâtum
Sıbg-ı ma‘dene nebâtât ile gavgâda idüm
Sıbg-ı hayvân ile çün ekl ü şârib olup
Âkıbet Âdem olup cennet-i Tûbâda idüm
Şitde zâhir oluben kavmümi da‘vet itdüm
Nûhda zâhir iken özge temâşâda idüm
Seyr idüp niçe zamân mazhar-ı İbrâhîmde
Nâr-ı Nemrûdda iken arş-ı muallâda idüm
Mazharı Hazret-i Mûsâda tecellîde iken
Sihrde kavmine karşı yed-i beyzâda idüm
Nefh olup Meryeme Cibrîl nefesinden yektâ
Ehadiyyet nefesiyle dem-i Īsāda idüm
Mim-i imkâna irüp oldum Ehadken Ahmed
Mazhar-ı sırr-ı Muhammede temennâda idüm (Oğlanlar Şeyhi. Dîvân. G. 136b-137a)
Kaynakça
Azamat, Nihat (2000). "İbrahim Efendi, Olanlar Şeyhi". İslam Ansiklopedisi. C. 21. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 298-300.
Gedik, Nusret (2018). "Oğlan Şeyhi İbrahim Efendi Divanı'nda Yer Alan Devriyyeler". Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 20. İstanbul. 145-244.
Kayhan, İsmail (1998). Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi ve Dîvân'ı (On İki Bölümden Oluşan İlk Mesnevisi). Lisans Tezi, Ankara Üniv.
Kemikli, Bilal (1997). "Yunus Yolunda Bir Şair: Derviş İbrahim (Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi)", Revak. 97. Sivas. 82-89.
Kemikli, Bilal (2003). Müfîd ü Muhtasar. İstanbul: Kitabevi Yay.
Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi. Dîvân. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı no: 1089. 125a-125b.
Yananlı, Rahmi (2008). Hazret-i Dil-i Dânâ Oğlan Şeyh İbrahim Efendi Külliyâtı. İstanbul: Kitabevi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MÜFÎD Ü MUHTASAR (İBRAHİM EFENDİ) | İbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi | Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI |
Görüntüle | ||
2 | KASÎDE-İ DİL-İ DÂNÂ (İBRAHİM EFENDİ) | İbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi | Dr. Öğr. Üyesi Murat VANLI |
Görüntüle | ||
3 | KASÎDE-İ MÎMİYYE (İBRAHİM EFENDİ) | İbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
4 | USÛL-İ MUHAKKIKÎN/ VAHDETNÂME/ TASAVVUFNÂME (İBRAHİM EFENDİ) | İbrahim Efendi, Oğlanlar Şeyhi | Doç. Dr. Süleyman Gökbulut |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
6 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
11 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
12 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
13 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle |