DÎVÂN-I TAHMİS-İ NİYÂZ-I MISRÎ
tahmis
Azbî Baba, Mustafa, Kütahyalı(d. ?/? - ö. 1149/1160/1736/1747)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kütahyalı Mustafa Azbî Baba’nın (ö. 1747) üstadı Niyâzî-i Mısrî’nin (d. 1618 / ö. 1694) Dîvân-ı İlâhiyât’ında yer alan gazellerini tahmis ettiği eseri. Yazılış tarihi bilinmemekle birlikte eserin çeşitli kütüphanelerde yazma nüshaları mevcut olup en eski nüsha cemaziyelevvel 1243 (1847) tarihinde Üsküdarlı Seyyid Ali Rıza Baba tarafından istinsah edilmiştir. 222 sayfa olan bu nüsha Millî Kütüphane Yz. A. 2628 numarada kayıtlıdır. Ayrıca eser daha sonra Tahmîs-i Derviş Azbî - Dîvân-ı Mısrî Efendi başılığıyla 1284 (1867) yılında Rıza Efendi‘nin Taş Destgâh‘ında basılmış olup 130 sayfadır.

Yazma nüshada 140 şiir bulunurken taşbasmasında 142 şiir mevcuttur. Eser üzerinde Raşit Keskin tarafından Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi’nin Karşılaştırmalı Tahlili başlıklı bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. Bunun dışında eser yeni harflerle İsmail Hakkı Altuntaş tarafından internet ortamında yayımlanmıştır.

Mustafa Azbî’nin eseri bütün bir divanı tahmis etmiş olmasından dolayı müstesna bir yere sahiptir ve Türk Edebiyatında tek örnektir (Tatçı 1990: 45). Bu durum Niyâzî-i Mısrî’nin Bektaşî meşrep bir şair olan Azbî üzerindeki etkisini gösterir. Eserde, Mısrî’nin aruzlu gazellerinin yanında hece ölçülü gazelleri de tahmis edilmiştir. Azbî, tahmis ettiği gazellerin ölçü ve kafiye gibi dış unsurlar yanında dil ve üslup özelliklerine de uymuştur (Keskin 2011: 317-318).

Şairin biyografisi için bk. "Azbî Baba, Mustafa, Kütahyalı". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azbi-baba-mustafa-kutahyali

Eserden Örnekler


Bize ta‘n eylese gam mı özün bilmez meğer vâ‘iz

Bu atup tutmasın gördüm dedim ben de nider vâ‘iz

Sana ehl-i dilin cümle du‘âsı hep budur vâ‘iz

Bugün bir meclise vardım oturmuş pend ider vâ‘iz

Okur açmış kitâbını bu halkı korkudur vâ‘iz


Kimini mâl ile derde kimini devlete salmış

Kimini semt-i fetvâya kimini hüccete salmış

Kiminin râhatın almış belâ vü mihnete salmış

İki bölmüş cihân halkın birini cennete salmış

Eliyle kürsîden birin tamuya sarkıdur vâ‘iz


Okudursun hakîkatçe nice nâdânı mağbûnu

Meded ağlatma şâdânı ferahnâk etme mahzûnu

Yeter satdın yeter vallâh bize bu turfe ma’cûnu

Çıkar azğından âteşler yakar şeytân-ı mel‘ûnu

Sanasın yedi tamunun ‘azâbı kendidür vâ‘iz (Azbî, Yz. A. 2628: 107-109)

Kaynakça


Altuntaş, İsmail Hakkı (ty). Tahmis‐i Derviş Azbî Divan‐ı Mısrî. https://archive.org/details/TahmisAzbiNiyaziDivaniTurkcesi [Erişim tarihi: 11.02.2022]

Azbî (1284/1867). Tahmîs-i Derviş Azbî-Dîvân-ı Mısrî Efendi. İstanbul: Rıza Efendi Taş Destgâhı, 222s.

Azbî. Mısrî Efendi-Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvânı Millî Kütüphane Yz. A. 2628. 111v.

Keskin, Raşit (2011). Tahmîs-i Derviş Azbî Dîvân-ı Mısrî Efendi’nin Karşılaştırmalı Tahlili. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüsdek Lisans Tezi.

Tatçı, Mustafa (1990) Deviş Mustafa Azbî’nin İki Selâm-Namesi, Milli Folklor, S.9, 44-46.

Atıf Bilgileri


Erol, Mehmet. "DÎVÂN-I TAHMİS-İ NİYÂZ-I MISRÎ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-i-tahmis-i-niyaz-i-misri-tees-662. [Erişim Tarihi: 13 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (AZBÎ BABA) Azbî Baba, Mustafa, Kütahyalı Prof. Dr. Mehmet Erol
Görüntüle
2 ŞERH-İ GAZEL-İ MISRÎ (MUSTAFA AZBÎ) Mustafa Azbî Prof. Dr. Abdülmecit İSLAMOĞLU
Görüntüle
3 KURRETÜ'L-UYÛN Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi Öğretmen mehmet cemal öztürk
Görüntüle
4 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
5 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
6 ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
7 DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
8 HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Şükrü Maden
Görüntüle
10 DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
11 MA‘RİFETNÂME Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
12 ‘İRFÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle