DİVÂN-I NUÛT-I SALÂHÎ
hz. peygamber'e na'tlar
Salâhî, Abdullah Salâhaddîn (d. 1117/1705 - ö. 1197/27.12.1782)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Türk Edebiyatında en çok na'tın yazıldığı dönem olan XVIII. asırda yaşayan ve na't-gû olarak da bilinen Abdullah Salâhaddin-i Uşşâkî'nin Türkçe naatlarını içeren Dîvân(Dîvân-ı Nu'ût). Salâhî mahlasını kullanan şairin Arapça, Farsça ve Türkçe müstakil bölümlerden oluşan mürettep na't dîvânları vardır. Arapça ve Farsça yazdığı dîvânlarının her birinde 30 na'tı bulunan Salâhî'nin Türkçe na'tlarından oluşan dîvânında ise 140 na't bulunmaktadır. Türkçe na'tlarından oluşan Dîvân'da 28 beyitten oluşan musammat n'atlar da bulunmaktadır. Türkçe Dîvân-ı Nu'ût'ta yer alan şiirlerin tamamı, Yâ Rasûlallâh redifi ile yazılmıştır. Bu na'âtlardan ikisi murabba, ikisi de musammattır. Na'âtlarında aruz vezninin 11 farklı veznini kullanan Salâhî'nin kullandığı vezinler ve manzume sayıları şu şekildedir; Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün=110, Feûlün/Mefâîlün/Feûlün/Mefâîlün=3, Fâilâtün/Mefâîlün/Fâilâtün/Mefâîlün=3, Fâilün/Fâilün/Fâilün/Fa'lün=3, Feûlün/Feûlün/Mefâîlün=3, Mefâilün/Feûlün/Mefâilün=3, Mef'ûlün/Mefâîlün/Mef'ûlün/Mefâîlün=4, Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün=3, Fâilâtün/Mefâîlün/Fa'lün=3, Mef'ûlü/Mefâîlün/Mef'ûlü/Mefâîlün=3, Mefâîlün/Feilâtün/ Mefâîlün/Fa'lün=3. Eserini 1177/1763 tamamlayan Salâhî'nin, Dîvân-ı Nu'ût'unun bilinen üç nüshası vardır. Bunlar: 1. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, T.Y. No: 1723/1, vr. 1b-47a. Türkçe na'tlar, bu nüshanın 11b-47a arasındadır. 2. Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Bölümü No: 2650/1, vr. 1b-57a. Türkçe na'tlar, bu nüshanın  21b- 57a arasındadır. 3. Ahmet Yivlek Nüshası. Bu nüsha, Osmanzâde Hüseyin Vassâf (ö.1929) tarafından istinsah edilmiştir. Bu nüshanın 38b- 111a varakları arasında Türkçe na'tlar bulunmaktadır.  Eserin tenkitli metni, Mehmet Akkuş tarafından yayımlanmıştır (Akkuş 2002).

Salâhî na'tlarda özellikle cinas, iâde, muammâ, muvaşşah, iştikâk gibi sanatları başarı ile kullanmıştır. Dîvân-ı Nu'ût'ta bulunan üç gazelde, her mısraın son kelimesi, kendinden sonra gelen mısraın ilk kelimesi olacak şekilde yazılmıştır. Bir gazelde ise bütün kelimelerin son harfi, kendisinden sonra gelen kelimelerin ilk harfi olacak şekilde yazılmıştır. Mutasavvıf bir şair olan Salâhî bu yönünü na'tlarında da ön plana çıkarmış, manzumelerinde dinî ve tasavvufi ıstılahlara sıklıkla yer vermiştir. Na'tlarında samimi bir üslup kullanan şair, bu şiirleri kaleme almasının nedeni olarak Hz. Peygamber'in şefaatine kavuşma isteğini olduğunu vurgulamıştır. Hz. Peygamber'in şefaatini talep ederken ona yalvararak hitap etmiş, mahcubiyetini dile getirmiştir. 

Hafız İsmail Nüzhet, 1339/1923'te Salâhî'nin bir na'tını Şevk-ı Tarab makamında ve düyek usulünde bestelemiş, eserin notasyonu Mehmet Akkuş tarafından yayınlanmıştır. (Akkuş 1985). Ayrıca Hüseyin Vassâf da şairin iki na'tının Hicaz ve Isfahan makamlarında bestelendiğini belirtmektedir (Vassâf 2015). 

Salahaddîn-i Uşşâkî'nin biyografisi için bk. “Salâhî, Abdullah Salâhaddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salahi-abdullah-salahaddin 


Eserden Örnekler


İşim gaflet ile cürm ü hatâdır Yâ Rasûla'llah

Hatâdır der isem zıdd-ı atâdır Yâ Rasûla'llâh                                                                                                                                                                                                                              

Atâdır şânına lâyık olan elbet dü-âlemde

Dü-âlemde senin lütfun recâdır Yâ Rasûla'llâh


Recâdır mücrimin kârı bilir râh-ı şefâ'atta

Şefâ'atta inâyâtın revâdır  Yâ Rasûla'llâh


Revâdır cevher-i na'tın nisâr olsa zebânımdan

Zebânımdan gelen ol pür-safâdır Yâ Rasûla'llâh


Safâdır kalbe ruh-efzâ olur feyzin letâfette

Letâfette bu dil na'ta sezâdır Yâ Rasûla'llâh


Sezâdır sarf-ı himmet eylesem na'ta hayâtımda

Hayâtımda demem andan cüdâdır Yâ Rasûla'llâh


Cüdâdır zevk-i dünyâdan Salâhî çün hayâlinle

Hay'alinle kalur bî-nevâdır Yâ Rasûla'llâh (Akkuş 2002: 122)




Hicrin ile giryânım

Güldür Yâ Rasûla'llah

Derdin ile nâlânım 

Güldür Yâ Rasûla'llâh


Teng oldu bana bağlar

El verse n'ola dağlar

Durmaz dil heman ağlar

Güldür Yâ Rasûla'llâh


Dil çok derd-i firkatla

Zârı kıldı rikkatla

Bir dem neyl-i vuslatla

Güldür Yâ Rasûla'llâh


Gerçi Nîl'den efzûnum

Akrâna göre dûnum

Hâlim ile mahzûnum

Güldür Yâ Rasûla'llâh (Akkuş 2002: 116)

Kaynakça


Akkuş, Mehmet (1985). "18. Asır Na't Şairi Salâhî ve Bestelenmiş Bir Na'tı", İlim ve Sanat Dergisi, 3: 55-57.  

Akkuş, Mehmet (2002). Hz. Peygamber'e Na'tlar (Dîvân-ı Nu'ût-ı Salâhî). İstanbul,: Şelale Yayıncılık.

Hüseyin Vassâf (2015). Sefîne-i Evliyâ. Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz. İstanbul: Kitabevi. c.4.

Atıf Bilgileri


İlhan Toker, Bilge. "DİVÂN-I NUÛT-I SALÂHÎ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-i-nuut-i-salahi-tees-1957. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 GÜL-İ SAD-BERG-İ EVRÂD BERÂ-YI TUHFE-İ ‘UBBÂD Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
2 MİR‘ÂTÜ’L-A’LÂM VE MİŞKÂTÜ’L-AHLÂM (FÜTÛH-I SALÂHÎ) Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
3 MİR’ÂT-I ESMÂ Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
4 CEVÂHİR-İ TÂC-I HİLÂFET Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
5 USÛl-İ EVRÂD-I UŞŞÂKİYE Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
6 MEDÂR-I MEBDE VE ME‘ÂD Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
7 MECMUÂ-I FENN-İ ZERÂFET Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
8 IZHÂR-I ESRÂR-I NİHÂN EZ ENVÂR-I HATM-İ HÂCEGÂN Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
9 TUHFETÜ’L-UŞŞÂKİYE Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ REGÂİBİYYE Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
11 HILYE-İ HASENEYNİ’L-AHSENEYN Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
12 ATVÂR-I SEB‘A Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
13 DÎVÂN (SALÂHÎ) Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 ESÂMİ-İ HULEFÂ Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
15 MEVLİD Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
16 KURRETÜ'L-UYÛN Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi Öğretmen mehmet cemal öztürk
Görüntüle
17 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
18 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
19 ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
20 DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
21 HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
22 TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Şükrü Maden
Görüntüle
23 DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
24 MA‘RİFETNÂME Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
25 ‘İRFÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle