- Yazar Biyografisi (TEİS)
Salâhî, Abdullah Salâhaddîn - Madde Yazarı: Araş. Gör. Dr. Bilge İlhan Toker
- Eser Yazılış Tarihi:1177/1763
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Naat
- Yayın Tarihi:07/04/2022
DİVÂN-I NUÛT-I SALÂHÎ
hz. peygamber'e na'tlarSalâhî, Abdullah Salâhaddîn (d. 1117/1705 - ö. 1197/27.12.1782)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Türk Edebiyatında en çok na'tın yazıldığı dönem olan XVIII. asırda yaşayan ve na't-gû olarak da bilinen Abdullah Salâhaddin-i Uşşâkî'nin Türkçe naatlarını içeren Dîvân'ı (Dîvân-ı Nu'ût). Salâhî mahlasını kullanan şairin Arapça, Farsça ve Türkçe müstakil bölümlerden oluşan mürettep na't dîvânları vardır. Arapça ve Farsça yazdığı dîvânlarının her birinde 30 na'tı bulunan Salâhî'nin Türkçe na'tlarından oluşan dîvânında ise 140 na't bulunmaktadır. Türkçe na'tlarından oluşan Dîvân'da 28 beyitten oluşan musammat n'atlar da bulunmaktadır. Türkçe Dîvân-ı Nu'ût'ta yer alan şiirlerin tamamı, Yâ Rasûlallâh redifi ile yazılmıştır. Bu na'âtlardan ikisi murabba, ikisi de musammattır. Na'âtlarında aruz vezninin 11 farklı veznini kullanan Salâhî'nin kullandığı vezinler ve manzume sayıları şu şekildedir; Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün=110, Feûlün/Mefâîlün/Feûlün/Mefâîlün=3, Fâilâtün/Mefâîlün/Fâilâtün/Mefâîlün=3, Fâilün/Fâilün/Fâilün/Fa'lün=3, Feûlün/Feûlün/Mefâîlün=3, Mefâilün/Feûlün/Mefâilün=3, Mef'ûlün/Mefâîlün/Mef'ûlün/Mefâîlün=4, Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün=3, Fâilâtün/Mefâîlün/Fa'lün=3, Mef'ûlü/Mefâîlün/Mef'ûlü/Mefâîlün=3, Mefâîlün/Feilâtün/ Mefâîlün/Fa'lün=3. Eserini 1177/1763 tamamlayan Salâhî'nin, Dîvân-ı Nu'ût'unun bilinen üç nüshası vardır. Bunlar: 1. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, T.Y. No: 1723/1, vr. 1b-47a. Türkçe na'tlar, bu nüshanın 11b-47a arasındadır. 2. Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Bölümü No: 2650/1, vr. 1b-57a. Türkçe na'tlar, bu nüshanın 21b- 57a arasındadır. 3. Ahmet Yivlek Nüshası. Bu nüsha, Osmanzâde Hüseyin Vassâf (ö.1929) tarafından istinsah edilmiştir. Bu nüshanın 38b- 111a varakları arasında Türkçe na'tlar bulunmaktadır. Eserin tenkitli metni, Mehmet Akkuş tarafından yayımlanmıştır (Akkuş 2002).
Salâhî na'tlarda özellikle cinas, iâde, muammâ, muvaşşah, iştikâk gibi sanatları başarı ile kullanmıştır. Dîvân-ı Nu'ût'ta bulunan üç gazelde, her mısraın son kelimesi, kendinden sonra gelen mısraın ilk kelimesi olacak şekilde yazılmıştır. Bir gazelde ise bütün kelimelerin son harfi, kendisinden sonra gelen kelimelerin ilk harfi olacak şekilde yazılmıştır. Mutasavvıf bir şair olan Salâhî bu yönünü na'tlarında da ön plana çıkarmış, manzumelerinde dinî ve tasavvufi ıstılahlara sıklıkla yer vermiştir. Na'tlarında samimi bir üslup kullanan şair, bu şiirleri kaleme almasının nedeni olarak Hz. Peygamber'in şefaatine kavuşma isteğini olduğunu vurgulamıştır. Hz. Peygamber'in şefaatini talep ederken ona yalvararak hitap etmiş, mahcubiyetini dile getirmiştir.
Hafız İsmail Nüzhet, 1339/1923'te Salâhî'nin bir na'tını Şevk-ı Tarab makamında ve düyek usulünde bestelemiş, eserin notasyonu Mehmet Akkuş tarafından yayınlanmıştır. (Akkuş 1985). Ayrıca Hüseyin Vassâf da şairin iki na'tının Hicaz ve Isfahan makamlarında bestelendiğini belirtmektedir (Vassâf 2015).
Salahaddîn-i Uşşâkî'nin biyografisi için bk. “Salâhî, Abdullah Salâhaddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salahi-abdullah-salahaddin
Eserden Örnekler
İşim gaflet ile cürm ü hatâdır Yâ Rasûla'llah
Hatâdır der isem zıdd-ı atâdır Yâ Rasûla'llâh
Atâdır şânına lâyık olan elbet dü-âlemde
Dü-âlemde senin lütfun recâdır Yâ Rasûla'llâh
Recâdır mücrimin kârı bilir râh-ı şefâ'atta
Şefâ'atta inâyâtın revâdır Yâ Rasûla'llâh
Revâdır cevher-i na'tın nisâr olsa zebânımdan
Zebânımdan gelen ol pür-safâdır Yâ Rasûla'llâh
Safâdır kalbe ruh-efzâ olur feyzin letâfette
Letâfette bu dil na'ta sezâdır Yâ Rasûla'llâh
Sezâdır sarf-ı himmet eylesem na'ta hayâtımda
Hayâtımda demem andan cüdâdır Yâ Rasûla'llâh
Cüdâdır zevk-i dünyâdan Salâhî çün hayâlinle
Hay'alinle kalur bî-nevâdır Yâ Rasûla'llâh (Akkuş 2002: 122)
Hicrin ile giryânım
Güldür Yâ Rasûla'llah
Derdin ile nâlânım
Güldür Yâ Rasûla'llâh
Teng oldu bana bağlar
El verse n'ola dağlar
Durmaz dil heman ağlar
Güldür Yâ Rasûla'llâh
Dil çok derd-i firkatla
Zârı kıldı rikkatla
Bir dem neyl-i vuslatla
Güldür Yâ Rasûla'llâh
Gerçi Nîl'den efzûnum
Akrâna göre dûnum
Hâlim ile mahzûnum
Güldür Yâ Rasûla'llâh (Akkuş 2002: 116)
Kaynakça
Akkuş, Mehmet (1985). "18. Asır Na't Şairi Salâhî ve Bestelenmiş Bir Na'tı", İlim ve Sanat Dergisi, 3: 55-57.
Akkuş, Mehmet (2002). Hz. Peygamber'e Na'tlar (Dîvân-ı Nu'ût-ı Salâhî). İstanbul,: Şelale Yayıncılık.
Hüseyin Vassâf (2015). Sefîne-i Evliyâ. Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz. İstanbul: Kitabevi. c.4.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | GÜL-İ SAD-BERG-İ EVRÂD BERÂ-YI TUHFE-İ ‘UBBÂD | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
2 | MİR‘ÂTÜ’L-A’LÂM VE MİŞKÂTÜ’L-AHLÂM (FÜTÛH-I SALÂHÎ) | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
3 | MİR’ÂT-I ESMÂ | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
4 | CEVÂHİR-İ TÂC-I HİLÂFET | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
5 | USÛl-İ EVRÂD-I UŞŞÂKİYE | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
6 | MEDÂR-I MEBDE VE ME‘ÂD | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
7 | MECMUÂ-I FENN-İ ZERÂFET | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
8 | IZHÂR-I ESRÂR-I NİHÂN EZ ENVÂR-I HATM-İ HÂCEGÂN | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
9 | TUHFETÜ’L-UŞŞÂKİYE | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ REGÂİBİYYE | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
11 | HILYE-İ HASENEYNİ’L-AHSENEYN | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
12 | ATVÂR-I SEB‘A | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (SALÂHÎ) | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
14 | ESÂMİ-İ HULEFÂ | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
15 | MEVLİD | Salâhî, Abdullah Salâhaddîn | Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ |
Görüntüle | ||
16 | KURRETÜ'L-UYÛN | Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi | Öğretmen mehmet cemal öztürk |
Görüntüle | ||
17 | VÂRİDÂT (AZÎZ) | Azîz, Azîz Ali Efendi | Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
19 | ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
21 | HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
22 | TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Şükrü Maden |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. abdulkadir erkal |
Görüntüle | ||
24 | MA‘RİFETNÂME | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
25 | ‘İRFÂNİYE | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Diğer Emine Güleç |
Görüntüle |