- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nûrî, Abdulahad - Madde Yazarı: Dr. Murat Ayar
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:21/05/2022
DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT/RİSÂLE-İ İLÂHİYYÂT (NÛRÎ, ABDULAHAD)
şiirlerNûrî, Abdulahad (d. 1003/1595 - ö. 1061/1651)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abdulahad Nûrî’nin şiirlerini ihtiva eden eser, şairin kullandığı Nûrî mahlasıyla oluşturulmuştur. Kütüphane ve kaynaklarda 30’dan fazla eseri olan Nûrî’nin Türkçe yazılan Dîvân’ı, şairin tek manzum eseridir. Kaynaklarda Dîvân-ı İlâhîyât ve Risâle-i İlâhîyât isimleriyle geçen eserin kütüphanelerde çok sayıda yazma nüshası bulunmaktadır (Akkaya 2003: 105). Dîvân şiiri geleneği bağlamında mürettep bir özellik göstermeyen eserde "kaside, murabba, muhammes, müseddes, tesdis, terci-i bend, gazel, kıta, nazm, müfret" gibi divan şiirinin nazım şekilleriyle halk şiirine ait koşma nazım şekli kullanılmıştır. Şiirlerin 145’i aruzla 9’u da heceyle yazılmıştır. Arûzun 18 farklı kalıbıyla hecenin 4 ayrı kalıbı şiirlerde ölçüyü oluşturan unsurlardandır. Şiirin ahenk ve müzikalitesini oluşturan kafiye seçiminde daha ziyade tam uyağın etkili olduğu görülmektedir. Dize içi kafiyelendirmelerle musammat yapılara da tesadüf edilen eserde kafiyeyi oluşturan sözcük türü seçiminde Dîvân şiiri geleneğinden uzak bir görüntü göze çarpar.
Manzumelerin toplamı 156’yı bulan eserin başında kısa bir mukaddime de vardır. Söz konusu mukaddimede Arapça hamdele ve salvelenin ardından şairleri öven ve şiirin hikmet olduğunun ispatı için söylenen referans hadislere yer verilir.
Şiirlerin çoğu ilahi nazım türüyle yazılmasına karşın eserde tevhit, münacat, naat, sitayiş, nasihat ve tenkidi merkeze alan nazım türü çeşitliliğine de rast gelinir. Şiirler genel olarak "seyr u sülûk, aşk, varoluş, ahlâk ve tenkide dayalı sosyal konular" şeklinde başlıklandırılabilir. Verilen tüm bu konulara referans teşkil etmesi için âyet, hadis, atasözü ve kelâm-ı kibarlardan istifade edilmiştir.
Eserin genelinde halkın anlayabileceği sadelikte bir Türkçe kullanımını görmek mümkün olsa da tasavvufî terminolojinin remzî ifadeleri zaman zaman okuyucuyu zorlayabilir. Ayrıca dil unsurları ve bileşenleri açısından 17. yüzyıl geçiş devri Türkçesinin pek çok özelliğine eser şahitlik eder.
Aziz Mahmud Hüdâyî, Niyâzî-i Mısrî gibi isimlerin şiirlerinde görülen Yunusça söyleyiş ve tevhidî düşünce Abdülahad Nȗrî'de de görülür (1999). Aynı zamanda mutasavvıf diğer şairler gibi çok sayıda ilahi formundaki şiiri de bestelenmiştir (2010).
Abdulahad Nûrî Dîvânı'nın tespit edilebilen 19 nüshası bulunmaktadır. Bu nüshalardan Süleymaniye Kütüphanesi, Hasan Hüsnü Paşa Bölümü 1039 ve İstanbul Üniversitesi, Merkez Kütüphanesi 510/1’dekiler istinsah tarihi olarak en eskileridir (Baz, 2004: 247). Eserle ilgili Nilüfer Çelik bir yüksek lisans çalışmasını hazırlamıştır (1999). Ali Osman Coşkun (2001) ve Hüseyin Akkaya (2003) metni yayımlamışlardır.
Şairin biyografisi için bk. "Nȗrî, Abdülahad". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nuri-abdulahad
Eserden Örnekler
Gazel
Çün vücȗdun ey gönül tutup kapan ol cân imiş
Sana senden akreb olan sevgilü cânân imiş
'Âlemi geşt eyleyüp dostun dilersin vuslatın
Bilmedün ol kendü şehrün tahtına sultân imiş
Vird idüp esmâsını da'vet idersin anı sen
Beyt idüp ol kalbüni çokdan sana mihmân imiş
Perde eyler nȗr-ı şemsi gizlenür gâhî hilâl
Lîk bir mir'âta baksan anda ol tâbân imiş
Sen cemâl-i Hakk'ı görmek ister isen Nȗriyâ
Kalbüne bak ol yüze mir'ât-ı âlî-şân imiş (Akkaya 2005: 275).
Murabba'
İlâhî lutf u rahmet kapusın aç
Bizi gayrı kapuya itme muhtâc
'Atânun zerresidür taht ile tâc
Bizi gayrı kapuya itme muhtâc
Açılsun kullara ol ulu dergâh
Kolay gelsün kamuya müstakîm râh
Sana muhtâc iken her bende her şâh
Bizi gayrı kapuya itme muhtâc
Nebîlerde olan envâr hakı-çün
Velîlerde olan esrâr hakı-çün
Meşâyihde olan etvâr hakı-çün
Bizi gayrı kapuya itme muhtâc
Cemâlün hazretinün behceti-çün
Celâlün hazretinün heybeti-çün
Muhammed Mustafâ'nun hürmeti-çün
Bizi gayrı kapuya itme muhtâc
Bu düşmiş Nȗrî'nün ol dest-gîri
Elin al dâ'imâ kaldur fakîri
Müyesser eyleyüp hayr-ı kesîri
Bizi gayrı kapuya itme muhtâc (Akkaya 2005: 246).
Kaynakça
Abdülahad Nȗrî. Dîvân-ı İlâhîyât. Süleymaniye Kütüphanesi, Hasan Hüsnü Paşa Bölümü 1039.
Abdülahad Nȗrî. Dîvân-ı İlâhîyât. İstanbul Üniversitesi, Merkez Kütüphanesi 510/1.
Akkaya, Hüseyin (2003). Abdülahad Nȗrî ve Dîvânı. İstanbul: Kitabevi Yay.
Baz, İbrahim (2004). Abdülehad Nuri-i Sivasi'nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufi Görüşleri. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Baz, İbrahim (2010). "Alim, Şair, Sȗfi Abdülahad Nȗrî-i Sivâsî". İlim ve Kültür Tarihinde Sivâsîler Ulusal Sempozyum Bildiriler Kitabı. Ankara: Sivas Kemal İbn-i Hümam Vakfı Yay. 241-290.
Coşkun, Ali Osman (2001). Abdülahad Nȗrî Dîvânı. Ankara: MEB Yay.
Çelik, Nilüfer (1999). Abdülahad Nȗrî ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
Üçer, Müjgan (1991). "Yunus İzinde Bir Şair Nurî-i Sivâsî (Abdülahad Nȗrî)". Uluslararası Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Ankara: AKM Yay. 313-328.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | TERCEME-İ TE'DÎBÜ'L-MÜTEMERRİDÎN (NÛRÎ, ABDULAHAD) | Nûrî, Abdulahad | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
| 2 | RİSÂLETÜN FÎ-DEVERÂNİ’S-SÛFİYYE (NÛRÎ, ABDULAHAD) | Nûrî, Abdulahad | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
| 3 | ER-RİSÂLETÜ'S-SEMÂ'İYYETÜ'L-MÜLZİMETÜ Lİ'L-MÜNKİRÎN (NÛRÎ, ABDULAHAD) | Nûrî, Abdülahad | Dr. okan doğan |
Görüntüle | ||
| 4 | BEYÂN-I SİLSİLE-İ MEŞÂYIH-I TARÎKAT-I HALVETİYYE (ABDULAHAD NÛRÎ) | Abdulahad Nûrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
| 5 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
| 6 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Doç. Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
| 7 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 8 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
| 9 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 10 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 11 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 12 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 13 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 14 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |