DÎVÂN-I HÜMÂYÛN (KULOĞLU, İLYÂS)
şiirler
Kuloğlu, İlyâs (d. ?/? - ö. 1068/1658)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kaside nazım şekliyle yazılmış şiirlerden müteşekkil bir divan olup yaklaşık 420 tane manzume ihtiva etmektedir. 19 tanesi Farsça, kalanı Türkçe olan bu kasidelerin hepsi revi harflerine göre alfabetik olarak tertip edilmiştir. Bu şiirlerin hemen hepsinde konu tasavvufî aşktır. Dördüncü ve beşinci şiirler na’ttır. Altıncı şiir ise IV. Murat övgüsünde bir methiyedir. Şiirlerde tasavvufî terimler sıkça geçmektedir. Fakat bu terimler ile tasavvuf nazariyesi anlatılırken didaktik bir üslup benimsenmiştir. Bu üslupta bayağılığa ve kuru ifadelere yer verilmemiştir. Şiirlerin genel karakteristik özelliği lirik bir ifade biçimine sahip olmalarıdır. Bünyamin Taş, bu yönüyle eserdeki şiirlerin kasideden çok gazel özelliği gösterdiğini söyler (Taş 2013: 8; Taş 2014: 45-46; Adıgüzel 2018: 246).

15 Rebiyülevvel 1045/29 Ağustos 1635 tarihinde tamamlanmış olan eserin tek nüshası bulunmaktadır. Beyazıt Devlet Kütüphanesi 3596 numarada bulunan bu nüshanın sonunda “Li-muharriri’l-fakîr ve ketebehü’l-hakîr e’ş-Şeyh el-Hâc İlyâs âmenehü’llâh minşerri’l-vesvâs e’ş-şehîr bi-Kuloglı” şeklindeki ferağ kaydından hareketle Taş, mevcut bu nüshanın müellif nüshası olduğunu belirtmektedir. Yine aynı kaydın sonunda yer alan 1045 tarihi de hatime manzumesinde belirtilen tarihle aynıdır (Taş 2018: 11; Taş 2014: 48-49; Adıgüzel 2018: 247).

Şairin biyografisi için bk. “Kuloğlu, İlyas”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kuloglu-ilyas

Eserden Örnekler


Hûn-ı şâh-ı Kerbelâ’dan kâse-i gerdûn sürh

Mâtem-i âl-i ‘abâdan dîde-i mahzûn sürh


Zulm iden âl-i Resûl’e nice vara mahşere

Hışm-ı tîg-ı Murtazâ’dan çehre-i gül-gûn sürh


Kan-ı mazlûm seyl olup akmış Furât-âsâ yine

Bu sebebden gice gündüz dâmen-i Ceyhûn sürh


İlteler yarın anı mahşer siyâset-gâhına

Ola şerm-i Mustafâ’dan sûret-i mel’ûn sürh


Bezm-i hasretde bugün peymâne-i vasla dilâ

Kim susız geçer dem-â-dem bu âb-ı meftûn sürh


Tâ ki Leylâ’nun firâkında bu bezm-i dehrde

Dem-be-dem kan aglamakdan sâgar-ı Mecnûn sürh


Şöyle kim kapıldı gönlüm nergis-i şehlâsına

Sîh-i mihnetde ciger biryân la’lî gûn sürh


Kan ile âlûde olmış ol tabîb elde tutar

Hûn-ı fürkatle düzilmiş hokka-i ma’cûn sürh


İştiyâkından gönül dîvâne oldı zülfünün

Lâle gibi hûn-ı ‘âşıkdan bütün hâmûn sürh


Hûn-ı çeşmümden boyanmışdur kenâr-ı dâmenüm

Yudugumca ol kızardı oldı hep sâbûn sürh


Fürkatünden yüzümi yırtmakdan iy dil-ber senün

Pençe-i mercâna döndi ellerüm tâ hûn sürh


Ehl-i Mısr’un dîde-i giryânı Nîl’e benzemiş

Oldı halkun secdesinden Câmi’-i Kaysûn sürh


Cânumuz kasdına gelmiş almak ister ol melek

Sankim ol bir kîse kodı toptolu merhûn sürh


Samt ile dâyim hacâletdür ana bizden cevâb

Dâyinin gördükce olur cebhe-i medyûn sürh


Nâme sundum ‘arz-ı ahvâl eyleyüp dil-dâra ben

Okumaga niyyet itdi görse kim mazmûn sürh (Taş 2013: 9-10).

Kaynakça


Adıgüzel, Niyazi (2018). “Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas'ın Dîvân-ı Mesâbih Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme”. RumeliDE Journal of Language and Literature Studies (4): 244-253.

Taş, Bünyamin (2013). “Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas Ve Külliyatı”. Akademik Bakış Dergisi (Mart – Nisan 35): 1-18.

Taş, Bünyamin (2014). Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas Bâğ-ı Behişt (İnceleme-Tenkitli Metin). Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Tan, Bünyamin. "DÎVÂN-I HÜMÂYÛN (KULOĞLU, İLYÂS)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-i-humayun-kuloglu-ilyas. [Erişim Tarihi: 12 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN-I MESÂBÎH (KULOĞLU, İLYÂS) Kuloğlu, İlyâs Öğretmen Bünyamin Tan
Görüntüle
2 BÂĞ-I BEHİŞT (KULOĞLU, İLYÂS) Kuloğlu, İlyâs Öğretmen Bünyamin Tan
Görüntüle
3 MEVLİD-İ NEBÎ ( KULOĞLU, İLYÂS) Kuloğlu, İlyâs Öğretmen Bünyamin Tan
Görüntüle
4 ETVÂR-I SEB'A (KULOĞLU) Kuloğlu, İlyas Doç. Dr. Necdet Şengün
Görüntüle
5 SİLSİLE-NÂME (KULOĞLU İLYAS) Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas Dr. Faruk Sönmez
Görüntüle
6 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
7 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
8 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
9 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
10 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
11 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
13 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
14 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle