XIX. yüzyıl Osmanlı devlet adamlarından Şeyhülislâm Ârif Hikmet’in Türkçe, Arapça ve Farsça şiirlerinin yer aldığı eseri. Şeyhülislâm Ârif Hikmet, hayattayken kaleme aldığı şiirleri bir divan şeklinde tertip edememiştir. Şairin şiirlerini ölümünden sonra öğrencisi Tırnakçızâde Ziver Bey ve bazı dostları şiir mecmualarından toplayarak bir divan halinde tertip etmişlerdir. Divan-ı Hikmet’in tertip ve tab’ında yardımcı olan diğer şahsiyetler, Şeyhülislâm Hüsameddin Efendi, mevâliden Mehmed Kâmil Efendi ve Evkâf-ı Hümâyun müfettişlerinden Şem’î Efendi’dir. Eserde bulunan şiirlerin bir araya getirilmesine Ziver Bey 1282/1865-1866, eserin basılmasına ise Şem’î Efendi 1283/1866-1867 tarihini düşürmüşlerdir.

Eserin mukaddimesini yazan Ziver Bey, burada Şeyhülislam Ârif Hikmet’in doğum ve ölüm tarihleri, evliliği, ifa ettiği vazifeleri, sanatçı kişiliği ve kaleme aldığı eserlerle ilgili bilgiler vermiştir. Mukaddimenin sonunda ise şairin bazı dostlarının şaire ait eserlerin unutulmasının önüne geçmek için “Mâ lâ yudrek kulluhu lâ yutrek culluhu” (Bir şey tamamıyla elde edilmezse bir kısmından da vazgeçilmez) kelamı fehvasınca elde ettikleri her şiirini bir araya getirdiklerini belirtir (Dîvân-ı Ârif Hikmet 1283: 7-8).

Mukaddimeden sonra hurûf-ı hecâ yöntemiyle ilk olarak şairin Arapça şiirlerine yer verilmiştir. Sırasıyla Arapça şiirler, 10-74, Farsça şiirler 78-118, Türkçe şiirler ise 122-265 sayfaları arasında yer almaktadır. Divan'ın sonunda ise Ziver Bey’in divanın tertibine dair yazdığı bir tarih manzumesi ve ketebe kaydı bulunmaktadır. Divan içerisindeki Türkçe şiirler, sayısal açıdan Arapça ve Farsça şiirlere göre daha fazladır. Arapça, Farsça ve Türkçe şiirlerin sonlarında yine o dillerde devrin çeşitli hadiseleri ve kişileri için düşürülmüş tarih manzumeleri mevcuttur. Ayrıca Farsça şiirler içerisinde küçük hacimli bir Sâkînâme bulunmaktadır. Şiirlerinde Hikmet mahlasını kullanan şairin divanında kaside, gazel, mesnevi, müseddes, rubai, müfred, taştir gibi birçok nazım şekliyle yazılmış şiirleri mevcuttur. 

Eser, Matbaa-ı Amire’de basılmıştır. Divanda bulunan Arapça şiirler ve bu şiirlerin tercümesi ile ilgili Sağlam (1947) tarafından bir mezuniyet tezi hazırlanmıştır. Kemikli tarafından şairin hayatı ve eserlerini ele alan bir yüksek lisans tezi (1994) akabinde ise bir kitap çalışması (2003) yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Hikmet, Şeyhülislâm Ahmed Ârif”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hikmet-seyhulislam-ahmed-arif