- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu - Madde Yazarı: Prof. Dr. Adem Öger
- Eser Yazılış Tarihi:-
- Yazıldığı Saha:Çağatay
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap-Uygur
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:02/04/2022
DİVÂN-I GUMNÂM (HIRKATÎ)
şiirlerHırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu (d. 1029/1620 - ö. 1080/1670)
ISBN: 978-9944-237-87-1
“Gümnâm” mahlasını kullanmakla birlikte “Hırkatî” adıyla meşhur olan Uygur şairin şiirlerini ihtiva eden eseri. Hırkatî’nin şiirlerinin çoğunluğunu gazelleri teşkil eder. Gazelleri arasında hicran ve hasretin verdiği acıların anlatıldığı şiirler ağırlıktadır. Dîvân’ın bilinen iki nüshası vardır. Birinci nüshayı 1957 yılında Yoldaş Arşidin Tatlik, Yarkent’te Sayim Ahun adında birinden almıştır. İyi korunamamış olan eserin baş kısmı ve orta kısımlarında eksik sayfalar mevcuttur. Toplamda 109 sayfadan oluşan eserde 85 gazel, 2 muhammes, 25 rubai ve bir terci-bend yer almaktadır. Nüshada eserin müstensihi ve yazılış tarihi hakkında bilgi yoktur. Eserin günümüzde nerede korunduğu ise bilinmemektedir. Ancak Dîvân’da yer alan şiirlerin tamamı Mirsultan Osmanov tarafından Uygur Türkçesiyle Doğu Türkistan’da Bulak dergisinde yayınlanmıştır (Osmanov 1981: 1-8). Eserin ikinci nüshası ise 1993 yılında Atuş şehrinin Üstünatuş köyünde Telet Tömür adında birinden alınmıştır. Günümüzde nerede korunduğu hakkında bilgi sahibi olamadığımız bu nüshada, gazel, muhammes, müseddes, mesnevi, terci-bend, kaside, rubai, sakinâme nazım şekil ve türlerinde toplamda 2250 beyitten oluşan şiirler yer almaktadır. Bunlardan 52 gazel, 9 muhammes, 1 müseddes, 2 mesnevi, 25 rubai, Esker Hüseyin tarafından Uygur Türkçesiyle Bulak dergisinin 1995 yılı 2. sayısında yayınlanmıştır (Utuk vd. 2006: 558-559).
Şairin biyografisi için bk. “Hırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hirkati-muhammed-emin-hocamkulu
Eserden Örnekler
Gazel
Ol peri hüsn ehlinin gülbün-i nevbahârıdur
Hande-i dilgüşâ leb-i ‘ışk ehlinin anarıdur
Bir karağanda kul kılur bil ki muhabbet ehlini
Hüsn ilidur sipâh ana ol peri şahsüvârıdur
Cismim irür kuruğ otun başdın ayağı ot anın
Ay yüzige nezzâre kıl ‘ışk otının şerârıdur
Zülfi hayâlidin bölek könlüme istemem huzur
Uşbu kararsız könül ta ki anın karârıdur
Zülfidin oldı kün keçe hüsnidin oldı tün yaruk
Zülf ü yüzi meğer anın leyl bile nehârıdur
Zülfi irür şiken şiken kim yüzidür çemen çemen
Kirpikidür tiken tiken la‘lide çeşm cârîdür
Ay bilen kündin istemes rûşen iter ki közlerin
Kim iti baskan izleri hüsn ili sürmezârıdur
Gamzesi okları atıp kıldı yürekni pâreler
Seyr kılurğa gamları bağ ara lâlezârıdur
Gümnâm itini sorğalı kelse ayağın ağrıtıp
Her kademige min cehân bolsa eger nisârıdur (Osmanov 1981: 10-11).
Kaynakça
Osmanov, Mirsultan (1081). “Gümnâm Gazelleri”. Bulak, (3): 1-128.
Utuk, İmincan Ehmedi, M. Mirziehmet, H. Abdusalam, Ş. Elahun, M. Muhemmet (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. C. 2. Beicing: Milletler Neşriyati.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MUHABBET-NÂME VE MİHNET-KÂM (HIRKATÎ) | Hırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
2 | KİTÂB-I MEBDE-İ NÛR MESNEVİSİ (MEŞREB, BABA RAHÎM) | Meşreb, Baba Rahim | Doç. Dr. SADİ GEDİK |
Görüntüle | ||
3 | KÎMYÂ (MEŞREB, BABA RAHÎM) | Meşreb, Baba Rahîm | Doç. Dr. SADİ GEDİK |
Görüntüle | ||
4 | GÜL Ü BÜLBÜL (SALÂHÎ, MUHAMMED EBÛ SALÂHÎ) | Salâhî, Muhammed Ebû Salâhî | Doç. Dr. Fatih Bakırcı |
Görüntüle |