DİVÂN-I GUMNÂM (HIRKATÎ)
şiirler
Hırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu (d. 1029/1620 - ö. 1080/1670)

ISBN: 978-9944-237-87-1


“Gümnâm” mahlasını kullanmakla birlikte “Hırkatî” adıyla meşhur olan Uygur şairin şiirlerini ihtiva eden eseri. Hırkatî’nin şiirlerinin çoğunluğunu gazelleri teşkil eder. Gazelleri arasında hicran ve hasretin verdiği acıların anlatıldığı şiirler ağırlıktadır. Dîvân’ın bilinen iki nüshası vardır. Birinci nüshayı 1957 yılında Yoldaş Arşidin Tatlik, Yarkent’te Sayim Ahun adında birinden almıştır. İyi korunamamış olan eserin baş kısmı ve orta kısımlarında eksik sayfalar mevcuttur. Toplamda 109 sayfadan oluşan eserde 85 gazel, 2 muhammes, 25 rubai ve bir terci-bend yer almaktadır. Nüshada eserin müstensihi ve yazılış tarihi hakkında bilgi yoktur. Eserin günümüzde nerede korunduğu ise bilinmemektedir. Ancak Dîvân’da yer alan şiirlerin tamamı Mirsultan Osmanov tarafından Uygur Türkçesiyle Doğu Türkistan’da Bulak dergisinde yayınlanmıştır (Osmanov 1981: 1-8). Eserin ikinci nüshası ise 1993 yılında Atuş şehrinin Üstünatuş köyünde Telet Tömür adında birinden alınmıştır. Günümüzde nerede korunduğu hakkında bilgi sahibi olamadığımız bu nüshada, gazel, muhammes, müseddes, mesnevi, terci-bend, kaside, rubai, sakinâme nazım şekil ve türlerinde toplamda 2250 beyitten oluşan şiirler yer almaktadır. Bunlardan 52 gazel, 9 muhammes, 1 müseddes, 2 mesnevi, 25 rubai, Esker Hüseyin tarafından Uygur Türkçesiyle Bulak dergisinin 1995 yılı 2. sayısında yayınlanmıştır (Utuk vd. 2006: 558-559).

Şairin biyografisi için bk. “Hırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hirkati-muhammed-emin-hocamkulu


Eserden Örnekler


Gazel

Ol peri hüsn ehlinin gülbün-i nevbahârıdur

Hande-i dilgüşâ leb-i ‘ışk ehlinin anarıdur


Bir karağanda kul kılur bil ki muhabbet ehlini

Hüsn ilidur sipâh ana ol peri şahsüvârıdur


Cismim irür kuruğ otun başdın ayağı ot anın

Ay yüzige nezzâre kıl ‘ışk otının şerârıdur


Zülfi hayâlidin bölek könlüme istemem huzur

Uşbu kararsız könül ta ki anın karârıdur


Zülfidin oldı kün keçe hüsnidin oldı tün yaruk

Zülf ü yüzi meğer anın leyl bile nehârıdur


Zülfi irür şiken şiken kim yüzidür çemen çemen

Kirpikidür tiken tiken la‘lide çeşm cârîdür


Ay bilen kündin istemes rûşen iter ki közlerin

Kim iti baskan izleri hüsn ili sürmezârıdur


Gamzesi okları atıp kıldı yürekni pâreler

Seyr kılurğa gamları bağ ara lâlezârıdur


Gümnâm itini sorğalı kelse ayağın ağrıtıp

Her kademige min cehân bolsa eger nisârıdur (Osmanov 1981: 10-11). 

Kaynakça


Osmanov, Mirsultan (1081). “Gümnâm Gazelleri”. Bulak, (3): 1-128.

Utuk, İmincan Ehmedi, M. Mirziehmet, H. Abdusalam, Ş. Elahun, M. Muhemmet (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. C. 2. Beicing: Milletler Neşriyati.

Atıf Bilgileri


Öger, Adem. "DİVÂN-I GUMNÂM (HIRKATÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-i-gumnam-hirkati. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MUHABBET-NÂME VE MİHNET-KÂM (HIRKATÎ) Hırkatî, Muhammed Emin Hocamkulu Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
2 KİTÂB-I MEBDE-İ NÛR MESNEVİSİ (MEŞREB, BABA RAHÎM) Meşreb, Baba Rahim Doç. Dr. SADİ GEDİK
Görüntüle
3 KÎMYÂ (MEŞREB, BABA RAHÎM) Meşreb, Baba Rahîm Doç. Dr. SADİ GEDİK
Görüntüle
4 GÜL Ü BÜLBÜL (SALÂHÎ, MUHAMMED EBÛ SALÂHÎ) Salâhî, Muhammed Ebû Salâhî Doç. Dr. Fatih Bakırcı
Görüntüle