DÎVÂN (HÂMİD)
şiirler
Hâmid, Enderûnlu Mehmed (d. 1151/1739 - ö. 1192/1778)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hâmid mahlaslı  Enderûnlu Mehmed'in (ö. 1192/1778), vefatından sonra kendisi gibi Enderun çıkışlı Câvid Ahmed Bey tarafından bir araya getirilen şiirlerinden oluşan ve elimizde mevcut bulunan tek eseri.  Dîvân’da 2 kaside, 1 tahmis, kaside nazım şeklinde 1 tarih, 3 kıta-ı kebire, 156 gazel, 9 nazm, 7 kıta ve 8 beyit bulunmaktadır. Beyitlerden 6'sı matla, 2'si müfreddir. Kasidelerin ilki 9, ikincisi 26 beyittir. Kaside nazım şeklinde kaleme alınan tarih  ise 19 beyittir. Gazellerinin de büyük çoğunluğu  5 beyitten oluşmaktadır.  

Hâmid, şiirlerinde daha çok remel bahrinin vezinlerini kullanmıştır. Şair, yer yer vezin hatalarına düşmüş, vezin gereği kelimelerde bazı tasarruflarda bulunmuştur. Hâmid şiirlerinin çoğunu redifli yazmıştır. Dîvân’daki 156 gazelden 144’ü rediflidir. Rediflerin çoğu da Türkçe kelimelerden oluşur. Hâmid, dil ve üslup açısından mahallîleşme cereyanına yakın duran bir şairdir. Dîvân’da bir gazel  ve bir müfred ise Farsçadır.

Hâmid,  şiirlerinde  Bağdatlı Rûhî, Nâşid ve Fars şairi Enverî'nin isimlerini anar. O,  Rûhî’nin “degül” redifli gazeline  bir tahmîs yazmıştır. Nâşid’le  aynı dönemde yaşamış olan şair ondan sitayişle bahseder. Hâmid, şiirlerinde dinî birçok kavram ve terim kullanmıştır fakat bir  naat dışında tevhid ve münacata yer vermemiştir.  O, asıl olarak klasik aşk konusunu işlemiştir.  Dîvân'da sosyal hayata ait birçok kavram ve şahıs da  yer almaktadır.

Dîvân'ın, elimizde İstanbul Üniversitesi, Nadir Eserler Kütüphanesi, T 9767 ve  Mısır Milli kütüphanesi, Türkçe Yazma Eserler, Tal’at 202'de olmak üzere iki nüshası vardır. Eserin tenkitli metni yayımlanmıştır (Tuğluk  2010).

Şairin biyografisi için bk."Hâmid, Enderûnlu Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hamid-enderunlu-mehmed



Eserden Örnekler


Gazel

Bu devre-i belā-yı meşakkat gelür geçer

Fülkün te’essüf itme selâmet gelür geçer


Ser-cümle kûyun olsa n’ola gülsitân-ı şevk

Hûn-âbe-i dü-dîde-i hasret gelür geçer


Mağrûr-ı rif’at olma eyâ mest-i ‘izz ü câh

Bu neş’e-i piyâle-i devlet gelür geçer


Atlar bu Hâk-râhını basmaz kadem dirîğ

Her-bâr o nahl-ı bâğ-ı letâfet gelür geçer


Endîşe-i müjen begüm itmez dakîka fevt

Dilden misâl-i akreb-i sâ’at gelür geçer


Hâmid karâr eylemez âmâc-ı sînede

Peykân-ı tîr-i dost be-sür’at gelür geçer (Tuğluk 2010: 63).

Kaynakça


Tuğluk, İbrahim Halil (2010). Enderunlu Hâmid Dîvânı (İnceleme-Metin). Erzurum: Salkımsöğüt Yay.


Atıf Bilgileri


Tuğluk, İbrahim Halil. "DÎVÂN (HÂMİD)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-hamid. [Erişim Tarihi: 14 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
2 MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) Bekâyî, Darendeli Bekâyî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
3 KISSA-İ ERVE Bilâl Efendi, Oflu Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu
Görüntüle
4 DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
5 DÎVÂN (HİLMÎ) Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
6 EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi Dr. Necmettin Azak
Görüntüle
7 DÎVÂN (İZZÎ) İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 DÎVÂN (MÜSELLEM) Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
9 İNSÂN-NÂME Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
10 DÎVÂN (NEHRÎ) Nehrî, Suyolcu-zâde Ahmed Nehrî Efendi Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle