İbrahim Hâlet Bey’in şiirlerini ihtiva eden eseri. 19. yüzyılın edebî mahfillerinden Encümen-i Şuarâ’ya mensup olan Hâlet Bey edebiyat, kitâbet, biyografi ve tarih alanlarında eserler kaleme almıştır. Onun edebiyat alanında tanınmasını sağlayan ise şairliğidir. Bazı şiirleri ve yazılarını Dolab gibi çeşitli dergilerde yayımlayan Hâlet Bey, şiirlerini bir divanda toplamıştır. Mürettep olan Dîvân’da 4 kaside, 36 tarih, 184 gazel, 16 kıt'a, 23 matla, 29 müfred ve 7 mısra yer almaktadır.

Hâlet Bey, kasideleri bazı devlet büyüklerini methetmek için söylemiştir. Bir kısmı beyit şeklinde olan tarihlerin konuları ise değişiklik gösterir. Sultan Abdulazîz’in cülusu, Midhat Paşa gibi dönemin bazı devlet adamlarının göreve başlamalarıyla ilgili tarihler düşüren şair, kendi akrabaları, dostları ve bunların aile fertleriyle ilgili viladet, vefat gibi hadiseler için tarihler söylemiştir. Tarih manzumeleri içinde cami, çeşme, dikimhane gibi çeşitli yapılar için söylenenler de vardır. Dîvân’ın gazeller bölümünde “tı” ve “ayın” harfiyle bitenler hariç, her harften gazel bulunmaktadır. Gazellerin beyit sayıları, çoğunlukla 5 - 9 beyit arasında değişmekle birlikte dokuzdan fazla beyte sahip olanlar da vardır. Hâlet Bey’in gazellerinin çoğu âşıkane edalıdır. Bunun yanında rindane ve hikemî tarzda gazelleri de vardır. Kimi gazellerde Fuzûlî ve Nedîm’den etkilenmeler görülür. Bunun yanı sıra Dîvân, Encümen-i Şuarâ’nın şiir etkinliklerini gösteren örneklerle doludur. Hâlet Bey, müdavimi olduğu Encümen-i Şuarâ içindeki bazı şairlere nazireler söylemiştir. Hersekli Ârif Hikmet, Nâmık Kemâl, Manastırlı Nâilî, Mehmed Lebîb, Refîk, Kâzım Paşa ve Memdûh Fâik bu şairlerdendir. Bunların dışında çağdaşlarından Saîd Bey ve Hâfız Müşfik Efendi’ye naziresi bulunan Hâlet Bey, Nâilî-i Kadîm ve Nedîm gibi şairlerin birer gazelini tanzir etmiştir. Fuzûlî’nin Su Kasidesi’ne “cû” redifiyle söylediği bir tehzili yanında, Manastırlı Nâilî’nin bir gazeline nazire olarak söylediği “olmayınca olmuyor” redifli şiiri, Hâlet Bey’in hezl ve mizaha meraklı olduğunu göstermektedir. Dîvân’daki kimi şiirler, sosyal eleştiri içeriklidir. Bazı gazellerde Mevlânâ, Şems-i Tebrîzî’nin adlarının geçmesi ve külâh-ı Mevlevî redifli bir gazelin bulunması şairin Mevlevîliğe yakın olduğunu göstermektedir. Sütlüce, Fener gibi İstanbul’un bazı semtlerinin zikredildiği gazeller ise mahallî unsurlar içerir. Dîvân’da müşterek şiirlerin varlığı dikkati çekmektedir. Bu şiirlerin çoğu, Encümen-i Şuarâ mensubu şairlerle birlikte söylenmiştir. Bir nevi nazire olan bu müşterek şiirlerde her mısra veya beyit farklı bir şair tarafından söylenmektedir. Hâlet Bey Dîvânı’nda bulunan müşterek gazeller, söyleyenlerine göre şu şekilde sıralanabilir: Nâmık - Hâlet, Hâlet - Saîd - Celâl - Cemîl, Hâlet - Nâmık, Hâlet - Memdûh Fâik, Hâlet - Nâmık - Hikmet. Dîvân’ın dikkat çeken özelliklerinden biri de gazellerdeki zü’l-metâli ve redd-i mısraların çokluğudur.

19. yüzyılda Klasik Türk Edebiyatı anlayışına uygun olarak şiirler söyleyen Hâlet Bey’in kimi şiirlerinde muhteva ve üslup bakımından bir yenileşme görülmektedir. Şiirdeki bu yenileşmeler, Tanzimat edebiyatının oluşumuna zemin hazırlayıcı niteliktedir.

Hâlet Bey Dîvânı’nın Millet Kütüphanesi Ali Emirî Manzum Eserler Bölümü 95 ve 96 numaralarda kayıtlı iki nüshası vardır. Her iki nüsha rika ile yazılmıştır. Eser üzerinde bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Çeçen 2005).

Şairin biyografisi için bk. “Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halet-ibrahim-halet-bey-istanbullu