- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hakîkî, Cihânşâh - Madde Yazarı: Prof. Dr. Muhsin Macit
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Azerbaycan
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:03/08/2021
DÎVÂN (HAKÎKÎ)
şiirlerHakîkî, Cihânşâh (d. 800/1397? - ö. Rebiülâhir 872/Ekim-Kasım 1467)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hakîkî mahlasıyla şiirler yazan Cihânşâh’ın Farsça ve Türkçe şiirlerini içeren eseri. Cihânşâh’ın daha sağken Dîvân’ını tertip edip büyük mutasavvıf Molla Abdurrahman Câmî (ö.898/1492)’ye gönderdiğini Câmî’nin Münşeât’ından öğreniyoruz (Hikmet 1991: 54-56). Molla Câmî’nin de şairliğini takdir ettiği Cihânşâh’ın Dîvân’ı iki bölüm hâlinde düzenlenmiştir. İlk bölümde şairin Farsça söylediği 30 mesnevi, 1 müstezad ve 116 gazeline yer verilmiştir (Değirmençay 2004a). İkinci bölümde ise 96 Türkçe gazel ve 34 tuyug vardır (Macit 2002). Hakîkî’nin Farsça şiirlerinde Mevlânâ’ya duyduğu derin muhabbet, Türkçe şiirlerinde ise Nesîmî sevgisi açıkça görülmektedir. Öyle ki Hakîkî’nin bazı Türkçe gazelleri Nesîmî Dîvânı’nın yazma nüshalarına, hatta tenkitli neşirlerine bile karıştırılmıştır (Macit 2002: 66-72).
Hakîkî Dîvânı’nın Erivan nüshası (Erivan Matenadaran Elyazmaları Arşivi, Nu. MS. 965) ile Londra nüshasının (Londra British Library, Or. 9493) tespit edilişlerinin ardından Cihânşâh’ın Türkçe şiirleri Erivan (Hüseyinzade 1966), Bakü (Rahimov vd. 1986; Rahimov vd. 2006) ve Aşkabat’ta (Recebov 1999) yayımlanmıştır. Dîvân’ın İstanbul nüshası tespit edilince (Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Kısmı, Nu. 3808) Türkiye’de de Hakîkî’nin Türkçe şiirlerinin tenkitli metni neşredilmiştir (Demirci 2001; Macit 2002). Şairin Farsça şiirlerini ise Veyis Değirmençay tam metin olarak yayımlamış (2004a), ardından da tamamını Türkçeye çevirmiştir (2004b). Son olarak Firuz Refahi Alemdari (1385), Dîvân’ın Tahran nüshasını (Tahran Üniversitesi Merkez Kütüphanesi Nu: 8198) esas almak suretiyle -Türkçe şiirleri Londra nüshası ve Bakü neşriyle de karşılaştırarak- Cihânşâh'ın bütün şiirlerini İran’da neşretmiştir.
Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. Hakîkî, Cihânşâh. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakiki-cihansah
Eserden Örnekler
Gazel
Çemende serv-kadün tek çınâr görmemişem
Ruhun kimi semen-i gülzâr görmemişem
Ezel güninde senün ışkun ile tâ-be-ebed
Menüm kimi dahı bir bî-karâr görmemişem
Firâk u derd ü gamunda ne fikrüm ola menüm
Çü sen teki sanem-i gam-güsâr görmemişem
Kenâre kılmamışam ışk ile zi-rûz-ı ezel
Miyân-ı ışka düşelden kenâr görmemişem
Cemâl-i hüsnüne âyînedür zamîr-i münîr
Cemâlün âyînesinde gubâr görmemişem
Saçun selâsili dâm-ı belâya saldı meni
Bu dâm-ı hicr ü belâdan güzâr görmemişem
Saçun kimi Hoten-i müşk-bâra bahmamışam
Ruhun kimi çemen-i murg-zâr görmemişem
Apardı sabr u karârumnı ol kara gözler
Özümde men dahı sabr u karâr görmemişem
Hakîkî’yem ki bu devr ü medâr içinde bugün
Bu hüsn ile sanem-i rûzgâr görmemişem (Macit 2002: 149)
Kaynakça
Alemdari, Firuz Refahi (1385). Mirza Cihânşâh Hakîkî Divân Farisî-Türkî. Tahran: Firuzan.
Değirmençay, Veyis (2004a). Karakoyunlu Hükümdarı Cihânşâh ve Farsça Şiirleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.
Değirmençay, Veyis (2004b). Karakoyunlu Cihânşâh-Farsça Şiirler. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.
Demirci, Jale (2001). Cihânşâh Hakîkî Divânı, İnceleme-Metin-Dizin. Ankara: Köksav Yay.
Hikmet, Ali Asgar (1991). Mollâ Câmî. (çev. M. N. Gencosman). İstanbul: MEB Yay.
Hüseyinzade, Latif (1966). Hakiki, Şiirler. Erivan: Ayastan.
Macit, Muhsin (2002). Karakoyunlu Hükümdarı Cihânşâh ve Türkçe Şiirleri. Ankara: Grafiker Yay.
Rahimov, E., L. Hüseyinzade, M. Aliyev (1986). Cahanşah Hakiki- Seçilmiş Eserleri. Bakü: Yazıcı.
Rahimov, E., L. Hüseyinzade, M. Aliyev (2006). Cahanşah Hakiki- Seçilmiş Eserleri. Bakü: Şark-Garb.
Recebov, Rahman (1999). Cihanşah Hakiki. Aşkabat: Türkmenbaşı Adındaki Kol Yazmaları Enstitüsü Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | KÜLLİYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
2 | KİTÂBU'L-HİDÂYE (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
3 | KÜNÛZU’L-UŞŞÂK (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
4 | KİTÂBU’Ş-ŞARKİYYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
5 | KİTÂBU’L-BEDÎ’İYYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
6 | KİTÂBU'L-MUKADDİME (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
7 | KİTÂBU’L-GARBİYYÂT (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
8 | KİTÂBU LEVÂMİ’İ’L-ENVÂR (AHMED) | Ahmed İbn Veys, Gıyâseddîn Sultân Ahmed Bahâdır, Mugîseddîn Sultân Ahmed | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
9 | YÛSUF U ZELÎHÂ / YÛSUF U ZÜLEYHÂ (AHMEDÎ) | Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (HASANOĞLU) | Hasanoğlu, Pur-i Hasan, İzzeddîn | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle |