DÎVÂN (GÜLŞENÎ)
şiirler
İbrahim Gülşenî (d. ?/? - ö. 940/1534)

ISBN: 978-9944-237-87-1


İbrahim Gülşenî'nin Türk edebiyatı açısından en önemli eseri Türkçe şiirlerinin toplandığı divanı. Üç dilde; Türkçe, Farsça ve Arapça divan tertip etmiş şairin sağlığında Kahire’de istinsah edilen Farsça eserleri günümüze ulaştığı hâlde Türkçe Dîvânı’nın müstensihi, istinsah tarihi, tertip tarzı bakımından tutarlı ve tam bir nüshası henüz tespit edilememiştir. İbrahim Gülşenî başta Mevlânâ ve Dede Ömer Rûşenî olmak üzere İbnü’l-Fârız, Nesîmî ve Yunus Emre gibi irfan geleneğinin büyük şairlerine öykünerek inşa ettiği sanat evreninde ustalarının bulunduğu irtifaya erişemese de takipçilerine aktardığı estetik heyecan ve  aşıladığı musiki zevki sayesinde Türk tasavvuf edebiyatında yerini almıştır.

Gülşenî Dîvânı’nın günümüze ulaşan yazma nüshaları içerdikleri şiir ve varak sayıları itibarıyla birbirinden büyük farklılıklar gösterir. Eserin günümüze ulaşan yazma nüshaları eksik, şiirlerin sıralanışı genellikle düzensiz ve epeyce şiir ise mükerrerdir. Mehmet Akay, Gülşenî Dîvânı’nın yurt içindeki kütüphanelerde bulunan nüshalarından dördünü (Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum No: 379; İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar No. 890; Süleymaniye Kütüphanesi Carullah Veliyüddin No: 1061; Ankara Üniversitesi DTCF Kütüphanesi No: A-289) karşılaştırarak metnini hazırlayıp dil özellikleri açısından incelemiştir (1996). Akay’ın tezinde toplam 172 şiir vardır.

Azade Musayeva da eserin Vatikan, Petersburg ve İstanbul (Ali Emiri) nüshalarını tarayarak hazırladığı Şeyh İbrahim Gülşeni Berdei başlıklı çalışmasında şairin 408 şiirini derlemiştir (2006). Son olarak Mehmet Avçin, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Şevket Rado Yazmaları No: ŞR-_0031’de kayıtlı bulunan en hacimli nüshayı da dâhil ederek Gülşenî Dîvânı’nın karşılaştırmalı metnini doktora tezi olarak hazırlamıştır (2021). Bu çalışmada ise 1287 şiir yer almaktadır. Mevcut çalışmaların içerdikleri şiir sayısındaki büyük fark, Gülşenî Dîvânı’nın yazma nüshalarından kaynaklanmaktadır.

Muhsin Macit, İbrahim Gülşenî'nin şiirlerinden bir seçki yayımlamıştır (2022). 

Şairin biyografisi için bk. "İbrahim Gülşenî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ibrahim-gulseni

Eserden Örnekler


Gazel

Bana sensiz cihân ey cân gerekmez

Tenimde senden özge cân gerekmez

Devâsız derd imiş aşkını bildim

Devâ istemezem dermân gerekmez

Delîl isteyene aşkına hüccet

Verip cânım derim bürhân gerekmez

Gönül Mısr’ında Yûsuf’tan azîzim

Çü sensin özgeler sultân gerekmez

Başın top eyleyen aşkın yolunda

Ayaktan özge der çevgân gerekmez

Senin aşkından özge mülk-i dilde

Cânımdan sevgili mihmân gerekmez

Demâdem Gülşenî der Rûşenî’ye

Bana cân sensiz ey cânân gerekmez   (Macit 2022: 80-81). 

Kaynakça


Akay, Mehmet (1996). İbrahim Gülşenî’nin Dîvânı: Metin-Dil Hususiyetleri. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Avçin, Mehmet (2021). İbrahim Gülşenî Dîvânı. Doktora Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.

Macit, Muhsin (2022). Ene’l-Aşk Demişti İbrahim Gülşeni. İstanbul: Muhit Kitap Yay.

Musayeva, Azade (2006). Şeyh İbrahim Gülşeni Berdei. Bakü: Avrasya Press.

Atıf Bilgileri


Macit, Muhsin. "DÎVÂN (GÜLŞENÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-gulseni-tees-1823. [Erişim Tarihi: 19 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (HALÎLÎ / GÜLŞENÎ) İbrahim Gülşenî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
2 MA'NEVÎ (GÜLŞENÎ) İbrahim Gülşenî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
3 PEND-NÂME (GÜLŞENÎ) İbrahim Gülşenî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
4 KENZÜ'L-CEVÂHİR (GÜLŞENÎ) İbrahim Gülşenî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
5 DÎVÂN (GÜLŞENÎ) İbrahim Gülşenî Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
6 KIDEM-NÂME (İBRAHİM GÜLŞENÎ) İbrahim Gülşenî Doç. Dr. Mehmet Sait ÇALKA
Görüntüle
7 DÎVÂN (CÂHÎ) Câhî, İbrâhîm Mîrzâ Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
8 HADÎKATÜ'S-SÜ'EDÂ (FUZÛLÎ) Fuzûlî Filiz Kılıç
Görüntüle
9 MENÂKIB (GARİBÎ) Garîbî Prof. Dr. İsrafil Babacan
Görüntüle
10 DÎVÂN (GARÎBÎ) Garîbî Prof. Dr. İsrafil Babacan
Görüntüle
11 DÎVÂN (HATÂYÎ) Hatâyî, Şâh İsmail Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
12 DEH-NÂME (HATÂYÎ) Hatâyî, Şâh İsmail Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
13 NASÎHAT-NÂME (HATÂYÎ) Hatâyî, Şâh İsmail Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
14 DÎVÂN (RAHMETÎ) Rahmetî, Tebrîzî Araş. Gör. Dr. Orhan Baldane
Görüntüle
15 KASÂYİD Ü GAZELİYYÂT-I TÜRKÎ (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
16 ZÜBDETÜ'L-KELÂM (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle