DÎVÂN (FEYZÎ, OSMÂN HÜSÂM-ZÂDE)
şiirler
Feyzî, Osmân Hüsâm-zâde (d. 994-95/1586 - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Feyzî'nin dibacesi de olan divanıdır. Şair,  Divan’ını otuz yedi yaşında Sultan IV. Murad'a takdim etmiştir. Divan’ında dönemin sadrazamı Kemankeş Ali Paşa’ya kasideler yazmış ve onun yaptırdığı bir çeşmeye tarih düşürmüştür. (1033/1623) Aynı zamanda bu tarih, Ali Paşa’nın sadrazam olarak atandığı yıla da isabet etmektedir. (Aktepe, 2002: 248) Nüshanın herhangi bir yerinde telif ya da istinsah tarihi bulunmamasına rağmen eser, bu yılda tertip edilmiş olabilir. Divan’ın dibacesi, eserin tertibi hakkında da bilgi vermektedir. 300 akçe maaş ile Arnavud Belgradı Kazası’na atanan şair; borçlarını ödeyemeyip, yol harçlığını da tedarik edememiş; bunun üzerine padişaha takdim etmek ve düştüğü hâlleri anlatmak amacıyla dostlarının da tavsiyesi ile bir divan tertip etmeye karar vermiştir. Böylece padişah, kendisine hem yol harçlığı için yardımda bulunabilir hem de borçlarını ödemek adına memuriyetine sene ekleyebilir düşüncesiyle şiirlerini tedvin eden Feyzî, Divan’ını padişaha hediye etmiştir. (Üzgör, 1990: 468-471)

Dîvân mensur bir dibace; Farsça bir naat, Sultan IV. Murad için iki methiye, şairin kendi övgüsünü içeren bir fahriye, Ali Paşa için iki methiye olmak üzere 6 kaside; Feyzî’nin kardeşi için kaleme aldığı terci-bent biçiminde 1 mersiye; 12 müseddes; biri Ulvî, ikisi Yahya için 3 tahmis; 112 gazel; 1 kıta; üçü Farsça 7 rubai; 1 tarih kıtası ve biri Farsça 19 beyitten müteşekkildir.

Feyzî’nin dili serbest, konuşma diline yakın ve sade oluşuyla dikkat çeker. İkili tamlamalardan öteye üçlü tamlamalar azdır. Arapça ibareler ya da iktibaslar da pek fazla yoktur. Zaman zaman şiirinde sokak dilinin usta kullanımları göze çarpar. Genel olarak değerlendirildiğinde Klasik şiirin hususiyetlerine ve şiir becerisine vakıf bir şair görünümü veren Feyzî, gazellerinde zaman zaman rindane bir eda takınırken bazen de gurbette duyulan üzüntü, felekten şikâyet, ayrılık ve aşk sıkıntıları üzerine yoğunlaşır. Şiirlerinde Sebk-i Hindî veya hikemî tarzın etkileri olmayıp klasik üslupla bazen Şeyhülislam Yahyâ ve Bâkî bazen de Fuzûlî’nin tesirleri görülür.

Eserin tenkidli metni Özlem Ercan (2019) tarafından yayınlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Feyzî, Osman Hüsâm-zâde Feyzî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/husamzade-feyzi

Eserden Örnekler



Kaside'den

Hâdim-i şer'-i nebî pey-rev-i nu'mânuz biz

Bir yüzi kara kuluz bende-i Sübhânuz biz


Levh-i hâtırdan idüp nakş-ı sivâyı tefrîk

Cem'-i kalb eylemişüz mecma'-ı iz'ânuz biz


İhtiyâr eylemişüz vahdeti kesretde müdâm

Ma'den-i sıdk u safâ menba'-ı 'irfânuz biz


Sözümüz ehl-i dilin sînesini yakmışdur

Nâr-ı nûr eylemişüz meş'al-i sûzânuz biz


Mâ-sivâdan çeküp el mahv-ı vücûd eyleyeli

Rûhsuz bir bedenüz kâleb-i bî-cânuz biz


Hak bilür hâlimüzi kâl ile takrîr olmaz

Hak dirüz hakk işidür kâ'il-i cânânuz biz


Şâhidüz birlügine hâzır ü gâ'ib olıcak

Müdde'îyüz gehi ki hüccet ü burhânuz biz


Gürg-i mevt-seb'-i sakâmet bizi kapar yırtar

Sûretâ ma'nide bir yırtıcı hayvânuz biz


Sâyemüz görse kaçar bîşede rûbâh-ı zılâl

Mîşe-i feyz ü reşâd içre bir arslanuz biz     (Ercan 2019: 33-34) 


Gazel

Her cefâ kim mübtelâ-yı derd-i 'ışka yâr ider

Âşnâlıkdur murâdı mihr-i bî-izhâr ider


Geh dehânın fikri geh sevdâ-yı zülf-i kâkülün

Başuma her lahzada dünyâyı teng ü târ ider


'Âşık-ı sâdık çeker her dem belâ-yı firkatin

Muttasıl zevk u safâ-yı vuslatın agyâr ider


Giceler mahbûb u meyle sohbet eyler ehl-i 'ışk

Çın seher kalkar derûn-ı dilden istigfâr ider


Hâl-i devrân böyledür Feyzî budur çarhın işi

Bir zamân ikbâl iderse bir zamân idbâr ider       (Ercan 2019: 78)


Kıt'a

Ben gedâ olmışam ol şâh-ı cihânın nazarın

Kendümüzde buluruz neşve-i 'ışkun eserin

Hûb ile tolsa cihân bakmazuz igmâz iderüz

Açalı dîde-i kalbümde basîret basarın                 (Ercan 2019: 122)

Kaynakça


Aktepe, M. Münir (2002). "Kemankeş Ali Paşa". İslam Ansiklopedisi. C. 25. İstanbul: TDV Yay. 248.

Ercan, Özlem (2019). Feyzî Osman Hüsâm-zâde Divanı (Hayatı-Metin-Dizin). Bursa: Gaye Kitabevi.

Üzgör, Tahir (1990). Türkçe Divan Dibaceleri. Ankara: KB Yay.

Atıf Bilgileri


Ercan, Ozlem. "DÎVÂN (FEYZÎ, OSMÂN HÜSÂM-ZÂDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-feyzi-osman-husam-zade. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
2 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
3 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
4 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
5 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
6 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
7 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle