- Yazar Biyografisi (TEİS)
Feyzî, Osmân Hüsâm-zâde - Madde Yazarı: Prof. Dr. Ozlem Ercan
- Eser Yazılış Tarihi:1033/1623 (?)
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Abname
- Yayın Tarihi:31/10/2021
DÎVÂN (FEYZÎ, OSMÂN HÜSÂM-ZÂDE)
şiirlerFeyzî, Osmân Hüsâm-zâde (d. 994-95/1586 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Feyzî'nin dibacesi de olan divanıdır. Şair, Divan’ını otuz yedi yaşında Sultan IV. Murad'a takdim etmiştir. Divan’ında dönemin sadrazamı Kemankeş Ali Paşa’ya kasideler yazmış ve onun yaptırdığı bir çeşmeye tarih düşürmüştür. (1033/1623) Aynı zamanda bu tarih, Ali Paşa’nın sadrazam olarak atandığı yıla da isabet etmektedir. (Aktepe, 2002: 248) Nüshanın herhangi bir yerinde telif ya da istinsah tarihi bulunmamasına rağmen eser, bu yılda tertip edilmiş olabilir. Divan’ın dibacesi, eserin tertibi hakkında da bilgi vermektedir. 300 akçe maaş ile Arnavud Belgradı Kazası’na atanan şair; borçlarını ödeyemeyip, yol harçlığını da tedarik edememiş; bunun üzerine padişaha takdim etmek ve düştüğü hâlleri anlatmak amacıyla dostlarının da tavsiyesi ile bir divan tertip etmeye karar vermiştir. Böylece padişah, kendisine hem yol harçlığı için yardımda bulunabilir hem de borçlarını ödemek adına memuriyetine sene ekleyebilir düşüncesiyle şiirlerini tedvin eden Feyzî, Divan’ını padişaha hediye etmiştir. (Üzgör, 1990: 468-471)
Dîvân mensur bir dibace; Farsça bir naat, Sultan IV. Murad için iki methiye, şairin kendi övgüsünü içeren bir fahriye, Ali Paşa için iki methiye olmak üzere 6 kaside; Feyzî’nin kardeşi için kaleme aldığı terci-bent biçiminde 1 mersiye; 12 müseddes; biri Ulvî, ikisi Yahya için 3 tahmis; 112 gazel; 1 kıta; üçü Farsça 7 rubai; 1 tarih kıtası ve biri Farsça 19 beyitten müteşekkildir.
Feyzî’nin dili serbest, konuşma diline yakın ve sade oluşuyla dikkat çeker. İkili tamlamalardan öteye üçlü tamlamalar azdır. Arapça ibareler ya da iktibaslar da pek fazla yoktur. Zaman zaman şiirinde sokak dilinin usta kullanımları göze çarpar. Genel olarak değerlendirildiğinde Klasik şiirin hususiyetlerine ve şiir becerisine vakıf bir şair görünümü veren Feyzî, gazellerinde zaman zaman rindane bir eda takınırken bazen de gurbette duyulan üzüntü, felekten şikâyet, ayrılık ve aşk sıkıntıları üzerine yoğunlaşır. Şiirlerinde Sebk-i Hindî veya hikemî tarzın etkileri olmayıp klasik üslupla bazen Şeyhülislam Yahyâ ve Bâkî bazen de Fuzûlî’nin tesirleri görülür.
Eserin tenkidli metni Özlem Ercan (2019) tarafından yayınlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Feyzî, Osman Hüsâm-zâde Feyzî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/husamzade-feyzi
Eserden Örnekler
Kaside'den
Hâdim-i şer'-i nebî pey-rev-i nu'mânuz biz
Bir yüzi kara kuluz bende-i Sübhânuz biz
Levh-i hâtırdan idüp nakş-ı sivâyı tefrîk
Cem'-i kalb eylemişüz mecma'-ı iz'ânuz biz
İhtiyâr eylemişüz vahdeti kesretde müdâm
Ma'den-i sıdk u safâ menba'-ı 'irfânuz biz
Sözümüz ehl-i dilin sînesini yakmışdur
Nâr-ı nûr eylemişüz meş'al-i sûzânuz biz
Mâ-sivâdan çeküp el mahv-ı vücûd eyleyeli
Rûhsuz bir bedenüz kâleb-i bî-cânuz biz
Hak bilür hâlimüzi kâl ile takrîr olmaz
Hak dirüz hakk işidür kâ'il-i cânânuz biz
Şâhidüz birlügine hâzır ü gâ'ib olıcak
Müdde'îyüz gehi ki hüccet ü burhânuz biz
Gürg-i mevt-seb'-i sakâmet bizi kapar yırtar
Sûretâ ma'nide bir yırtıcı hayvânuz biz
Sâyemüz görse kaçar bîşede rûbâh-ı zılâl
Mîşe-i feyz ü reşâd içre bir arslanuz biz (Ercan 2019: 33-34)
Gazel
Her cefâ kim mübtelâ-yı derd-i 'ışka yâr ider
Âşnâlıkdur murâdı mihr-i bî-izhâr ider
Geh dehânın fikri geh sevdâ-yı zülf-i kâkülün
Başuma her lahzada dünyâyı teng ü târ ider
'Âşık-ı sâdık çeker her dem belâ-yı firkatin
Muttasıl zevk u safâ-yı vuslatın agyâr ider
Giceler mahbûb u meyle sohbet eyler ehl-i 'ışk
Çın seher kalkar derûn-ı dilden istigfâr ider
Hâl-i devrân böyledür Feyzî budur çarhın işi
Bir zamân ikbâl iderse bir zamân idbâr ider (Ercan 2019: 78)
Kıt'a
Ben gedâ olmışam ol şâh-ı cihânın nazarın
Kendümüzde buluruz neşve-i 'ışkun eserin
Hûb ile tolsa cihân bakmazuz igmâz iderüz
Açalı dîde-i kalbümde basîret basarın (Ercan 2019: 122)
Kaynakça
Aktepe, M. Münir (2002). "Kemankeş Ali Paşa". İslam Ansiklopedisi. C. 25. İstanbul: TDV Yay. 248.
Ercan, Özlem (2019). Feyzî Osman Hüsâm-zâde Divanı (Hayatı-Metin-Dizin). Bursa: Gaye Kitabevi.
Üzgör, Tahir (1990). Türkçe Divan Dibaceleri. Ankara: KB Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
2 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
3 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
4 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
5 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
7 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
8 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
10 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |