DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ)
şiirler
Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi (d. 938/1574 - ö. 1075/1664)

ISBN: 978-9944-237-87-1


17. yüzyıl mutasavvıflarından Cennet Mehmed Efendinin şiirlerini topladığı eseri.  (Aydın 2013:1).

Fenâyî Dîvânı mürettep değildir. Yıldız tarafından yayımlanan eserde 416 şiir bulunmaktadır (Yıldız 2010: 37). Aydın’ın kitabında ise 410 şiir olup nazım şekillerine göre 3 kaside, 47 murabba, 292 gazel, 1 mesnevi, 1 rübâ‘î, 3 tuyuğ, 5 kıt’a, 6 nazm ve 52 matla olarak tasnif edilmiştir (Aydın 2004: 25). Kasidelerden biri na’t, diğerleri tarih şiirleridir. Murabbaların tamamı mütekerrirdir. Hazırlanan tenkitli metinde üç beyitten oluşan bir mesnevi bulunmaktadır.

Fenâyî Dîvânı’nda hezec bahrinin “mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün” ve remel bahrinin “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” kalıpları daha fazla kullanılmıştır. Bu iki kalıbı sırasıyla; hezec bahrinin “mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün” ve remel bahrinin “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” kalıpları takip etmektedir (Aydın 2004: 27).

Fenâyî Dîvânı’nın muhtevası çoğunlukla dinî içerikli şiirlerden oluşmaktadır. Yunus Emre’nin üslup özellikleri Fenâyî’de de vardır. Kullandığı redifler de göz önünde bulundurulduğunda Yunus’un tesirleri açıkça görülmektedir. Hüdâyî mahlasıyla şiirler yazan şeyhi Aziz Mahmud Hüdâyî de Fenâyî’nin şiirlerini etkileyen şairler arasındadır. Şiirlerinde aruz veznini kullanmaktadır. Bu şiirlerin büyük bir çoğunluğu, halk şiirinin on birli ölçüsüne benzeyen “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” ve sekizli ölçüsüne benzeyen “mefâ‘îlün mefâ‘îlün” kalıpları ile yazılmıştır (Aydın 2004: 21).

Fenâyî Dîvânı üzerine akademik olarak iki yüksek lisans, iki de doktora tezi hazırlanmıştır (Karahan 2001, Yıldız 2002, Aydın 2003, Peker 2017). Bu tezlerden ikisi kitap olarak yayımlanmıştır (Aydın 2004, Yıldız 2010).

Şairin biyografisi için bk: "Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fenayi-cennet-mehmed-efendi

Eserden Örnekler


Murabba

Kul olanlar sıdk ile Mevlâ’sına

N’eylesünler bu cihân sultânlığın

Cennet-i vaslun iren me’vâsına

N’eylesünler bu cihân sultânlığın


Virseler bakmaz Süleymân mülkini

Râhat olmaz bir nefes cân u teni

İsteyen nûr-ı cemâlün zevkini

N’eylesünler bu cihân sultânlığın


Ger irişse lutf u fazl-ı Kird-gâr

Gâ’ib olmaz dîdeden envâr-ı yâr

Sözümüz bu dâ’imâ leyl ü nehâr

N’eylesünler bu cihân sultânlığın


Sen münezzeh şâha yok kevn ü mekân

Kanda bulsunlar seni ya ‘âşıkân

Tâlibün matlûbı sensin bî-gümân

N’eylesünler bu cihân sultânlığın


Eyle her demde Fenâyî’ye meded

Rü’yetün bâbını ana kılma sed

Lutf u ihsânunı eyle bî-‘aded

N’eylesünler bu cihân sultânlığın (Aydın 2004: 126-127)


Gazel

Ey bizi mahz-ı ‘ademden var iden Kâdir Hudâ

Hem-dem eyle hazretüne yek nefes kılma cüdâ


Emr-i künle bunca mevcûda geyürdün hıl‘ati

Zerre-i nâ-çîze kılsan n’ola vaslunı ‘atâ


İrişelden gûş-ı hûşa yevm-i mîsâkdan hitâb

Levh-i dilde ketb idüpdür nâmunı dest-i kazâ


Yâd idüp ‘ahd-i kadîmi yâr ile yâd olmaduk

Halvet-i sırda olaldan anun ile âşinâ


Vuslat-ı mahbûb içün yog it Fenâyî varunı

Bulagör bir bâkî devlet irmeye hergiz fenâ (Aydın 2004: 132)



Kaynakça


Aydın, Abdullah (2003). Fenâyî Cennet Mehmed Efendi ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Aydın, Abdullah (2004). Üsküdarlı Fenâyî Cennet Mehmet Efendi ve Dîvânı. İstanbul: Kaknüs Yay.

Karahan, Türkan (2001). Fenayi Divanı`nda Dini ve Tasavvufi Motifler. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.

Peker, Nilüfer (2017). Fenâyî Divanı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük]. Yüksek Lisans Tezi. Bingöl: Bingöl Üniversitesi.

Yıldız, Alim (2002). Fenayi Divanı (Metin-Muhteva-Tahlil). Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.

Yıldız, Alim (2010). Fenayi Cennet Efendi Divanı. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.

Atıf Bilgileri


AYDIN, ABDULLAH. "DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-fenayi-cennet-mehmed-efendi. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
2 DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu
Görüntüle
3 GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
4 DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
5 DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) Behcetî Hüseyin Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
6 DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
7 FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
8 BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
9 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
10 MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
11 DÎVÂN (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle