- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:27/01/2022
DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ)
şiirlerFenâyî, Cennet Mehmed Efendi (d. 938/1574 - ö. 1075/1664)
ISBN: 978-9944-237-87-1
17. yüzyıl mutasavvıflarından Cennet Mehmed Efendinin şiirlerini topladığı eseri. (Aydın 2013:1).
Fenâyî Dîvânı mürettep değildir. Yıldız tarafından yayımlanan eserde 416 şiir bulunmaktadır (Yıldız 2010: 37). Aydın’ın kitabında ise 410 şiir olup nazım şekillerine göre 3 kaside, 47 murabba, 292 gazel, 1 mesnevi, 1 rübâ‘î, 3 tuyuğ, 5 kıt’a, 6 nazm ve 52 matla olarak tasnif edilmiştir (Aydın 2004: 25). Kasidelerden biri na’t, diğerleri tarih şiirleridir. Murabbaların tamamı mütekerrirdir. Hazırlanan tenkitli metinde üç beyitten oluşan bir mesnevi bulunmaktadır.
Fenâyî Dîvânı’nda hezec bahrinin “mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün” ve remel bahrinin “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” kalıpları daha fazla kullanılmıştır. Bu iki kalıbı sırasıyla; hezec bahrinin “mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün” ve remel bahrinin “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” kalıpları takip etmektedir (Aydın 2004: 27).
Fenâyî Dîvânı’nın muhtevası çoğunlukla dinî içerikli şiirlerden oluşmaktadır. Yunus Emre’nin üslup özellikleri Fenâyî’de de vardır. Kullandığı redifler de göz önünde bulundurulduğunda Yunus’un tesirleri açıkça görülmektedir. Hüdâyî mahlasıyla şiirler yazan şeyhi Aziz Mahmud Hüdâyî de Fenâyî’nin şiirlerini etkileyen şairler arasındadır. Şiirlerinde aruz veznini kullanmaktadır. Bu şiirlerin büyük bir çoğunluğu, halk şiirinin on birli ölçüsüne benzeyen “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” ve sekizli ölçüsüne benzeyen “mefâ‘îlün mefâ‘îlün” kalıpları ile yazılmıştır (Aydın 2004: 21).
Fenâyî Dîvânı üzerine akademik olarak iki yüksek lisans, iki de doktora tezi hazırlanmıştır (Karahan 2001, Yıldız 2002, Aydın 2003, Peker 2017). Bu tezlerden ikisi kitap olarak yayımlanmıştır (Aydın 2004, Yıldız 2010).
Şairin biyografisi için bk: "Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fenayi-cennet-mehmed-efendi
Eserden Örnekler
Murabba
Kul olanlar sıdk ile Mevlâ’sına
N’eylesünler bu cihân sultânlığın
Cennet-i vaslun iren me’vâsına
N’eylesünler bu cihân sultânlığın
Virseler bakmaz Süleymân mülkini
Râhat olmaz bir nefes cân u teni
İsteyen nûr-ı cemâlün zevkini
N’eylesünler bu cihân sultânlığın
Ger irişse lutf u fazl-ı Kird-gâr
Gâ’ib olmaz dîdeden envâr-ı yâr
Sözümüz bu dâ’imâ leyl ü nehâr
N’eylesünler bu cihân sultânlığın
Sen münezzeh şâha yok kevn ü mekân
Kanda bulsunlar seni ya ‘âşıkân
Tâlibün matlûbı sensin bî-gümân
N’eylesünler bu cihân sultânlığın
Eyle her demde Fenâyî’ye meded
Rü’yetün bâbını ana kılma sed
Lutf u ihsânunı eyle bî-‘aded
N’eylesünler bu cihân sultânlığın (Aydın 2004: 126-127)
Gazel
Ey bizi mahz-ı ‘ademden var iden Kâdir Hudâ
Hem-dem eyle hazretüne yek nefes kılma cüdâ
Emr-i künle bunca mevcûda geyürdün hıl‘ati
Zerre-i nâ-çîze kılsan n’ola vaslunı ‘atâ
İrişelden gûş-ı hûşa yevm-i mîsâkdan hitâb
Levh-i dilde ketb idüpdür nâmunı dest-i kazâ
Yâd idüp ‘ahd-i kadîmi yâr ile yâd olmaduk
Halvet-i sırda olaldan anun ile âşinâ
Vuslat-ı mahbûb içün yog it Fenâyî varunı
Bulagör bir bâkî devlet irmeye hergiz fenâ (Aydın 2004: 132)
Kaynakça
Aydın, Abdullah (2003). Fenâyî Cennet Mehmed Efendi ve Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Aydın, Abdullah (2004). Üsküdarlı Fenâyî Cennet Mehmet Efendi ve Dîvânı. İstanbul: Kaknüs Yay.
Karahan, Türkan (2001). Fenayi Divanı`nda Dini ve Tasavvufi Motifler. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Peker, Nilüfer (2017). Fenâyî Divanı Sözlüğü (Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük]. Yüksek Lisans Tezi. Bingöl: Bingöl Üniversitesi.
Yıldız, Alim (2002). Fenayi Divanı (Metin-Muhteva-Tahlil). Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Yıldız, Alim (2010). Fenayi Cennet Efendi Divanı. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
3 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
7 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
8 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
9 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle |