- Yazar Biyografisi (TEİS)
Es'ad, Hâce-zâde - Madde Yazarı: Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Bilinmiyor
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:14/10/2022
DÎVÂN (ES'AD, HÂCE-ZÂDE)
şiirlerEs'ad, Hâce-zâde (d. 978/1570 - ö. 1034/1625)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hoca-zâde Şeyhülislam Esʹad Efendi'nin bazı kaynaklarda mürettep Türkçe Dîvân'ı olduğu yazılıdır (Müstakimzâde, 1978: 45-46; Ataî, 1851: 692; Aktepe, 1995: 341; Bilkan ve Çetindağ, 2006: 81). Saadettin Nüzhet Ergun, Esʹad Efendi’nin Türkçe şiirlerine rastlamadığını, bazı mecmualarda yer alan ve ona atfedilen gazellerin de Esʹad Efendi’ye aidiyetinin kesin olmadığını ifade eder. Ayrıca Riyâzî ve Kaf--zâde Fâizî tezkirelerinde Esʹad Efendi’ye nispet edilen Türkçe beyitlerin Selânikli Esʹad’a ait olduğunu belirtir (Ergun 1936, III: 1320).
Esʹad Efendi’nin Farsça Dîvân’ı olduğunu kaydeden kaynaklar da vardır (Aktepe, 1995: 341; Yazıcı, 1998: 563). Yazıcı Esʹad Efendi’nin hem Farsça hem de Arapça bildiğini, dört yazma nüshası günümüze kadar ulaşan Farsça bir dîvân bıraktığını ve dîvân nüshalarının da Marmara Üniversitesi Kütüphanesi, Arapgirli 554; Oktürk 799; Ögüt 1138; Üsküdarlı 145'te bulunduğunu belirtir. Ancak Kevser, Yazıcı’nın Esʹad Efendi'ye atfettiği Farsça Dîvân’ın Esʹad Erbilî'ye ait olduğunu tespit etmiştir (Kevser, 2002: 12).
Şu ana kadar yapılan araştırmalarımızda, Esʹad Efendi'ye ait bir Türkçe ya da Farsça bir dîvân henüz tespit edilememiştir. Fakat tespitlerimize göre Esʹad Efendi’nin iki mecmuada Türkçe ve Arapça şiirleri bulunmaktadır. Esʹad Efendi’nin Biliothèque Nationale de France Supplèment Turc.1035'te Sultan I. Ahmed için yazdığı 11'i Türkçe 3'ü Arapça 14 kasidesi ve İngiltere British Library Or.4129'da kayıtlı 2'si kaside, 1'i gazel nazım şekliyle yazılmış 3 şiiri Özdemir tarafından yapılan iki çalışmada neşredilmiştir (Özdemir 2017; Özdemir 2022).
Şairin biyografisi için bk. "Es'ad, Hâce-zâde". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/esad-hacezade
Eserden Örnekler
Kasîde-i Es‘ad Efendi
Şehinşâh-ı cihânı dâ’imâ mansûr ide Bârî
Hudâ olup nigehdârı Resûlullâh ola yâri
Esüp bâd-ı zafer tuğın hemîşe pür-fürûğ itsün
Meded irüp feleklerden melekler ola ensârı
Gazâya eyleyüp niyyet cihâna gösterüp himmet
Gazâ-yı şark u garb içün çıkardı iki serdârı
Birisi asker-i ervâh ile te’yîd-i dîn itsün
Zebûn u hâksâr itsün kırup küffârı füccârı
Biri varup kızılbaşa kılıç ursun ol evbâşa
Çıkarup işini başa helâk itsün o murdârı
Sinân-ı cân-sitân gibi adû üstine toğrulsun
Gidersün ortalıkdan düşmen-i nâ-pâk-kirdârı
Dırahşân eyleyüp hurşîd-veş a‘lâm-ı İslâm’ı
Kulûb-ı ehl-i îmândan Hudâ refՙ itsün ekdârı
Cihân olsun o şâhun sâyesinde hâb-ı râhatda
Olup hûrşîd-veş pür-nûr çeşm-i baht-ı bîdârı
Hudâ şâh-ı Horâsân’ı hirâsân eyleyüp andan
O mağrûra içürsün zehr-i kahrı tîg-i hûn-hârı
Vücûdın ber-karâr itsün hudâ taht-ı adâletde
Ziyâ-bahş olsun âfâk-ı cihâna adli envârı
Açılsun gonce-i ümmîd-i âlem gül gibi gülsün
Okundukca şehinşâh-ı cihânun tâze eş‘ârı
Çemenzâr-ı kabûl-i ehl-i dilde nazm-ı dil-cûsı
Gülistândan olan âb-ı revân gibi ola cârî
Gülistân-ı dimâğ-ı ehl-i tab‘a bûy-ı enfâsı
Nesîm-i anber-i sârâ gibi her dem ola sârî
Dilâ mengûş-ı gûş-ı ehl-i hûş olmağa lâyıkdur
Dür-i yektâ gibi manzûm olan pâkîze güftârı
Hemîşe ey şeh-i âlem safâ bezminde ol hürrem
Guzât-ı askerüñ her dem giriftâr ide güftârı
Mu‘în ol ehl-i İslâm’a mühîn ol cünd-i esnâma
Yazılsun levh-i eyyâma gazâ vü fethüñ âsârı
Hemîşe iy şeh-i bâ-fer vire bahtun nihâli ber
Bekâ-yı devletün ister du‘âdur Es‘ad’un kârı (Özdemir 2017: 36).
Kaynakça
Aktepe, Münir (1995) “Es‘ad Efendi, Hocazâde". İslam Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: TDV Yay. 340-341.
Bilkan, Ali Fuat ve Yusuf Çetindağ (2006). Şeyhülislam Şairler. Ankara: Hece Yay.
Müstakimzade (1978) Devhatül Meşâyih. İstanbul: Çağrı Matbaası.
Nev’izade Atayî (1851) Zeyl-i Şakâik. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Özdemir, Mehmet (2011). Türk Edebiyatında Gülistân Tercümeleri ve 17. Yüzyıl Yazarlarından Hocazâde Es`ad Mehmed Efendi'nin Gül-i Handân (Terceme-i Gülistân)'ı. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Özdemir, Mehmet (2017). Nuh b. Mustafa Konevi, Mecmua-i Gazeliyyat (İnceleme-Metin). Ankara: KTB Yay. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195580/nuh-b-mustafa-konevi-mecmua-i-gazeliyyat.html
Özdemir, Mehmet (2022). Sultân I. Ahmed İçin Tertip Edilen Şiir Mecmûası. Medh-i Sultân Ahmed. İstanbul: Ihlamur Akademi Yay.
Torun, Kevser (2002). Esad Mehmed Efendi'nin Hayatı, Eserleri ve Gülistan-ı Şemail'i. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Yazıcı, Tahsin (1998). “Es'ad Efendi“. Encyclopaedia Iranica. Vol. VIII/563. https://www.iranicaonline.org/articles/esad-efendi
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | GÜL-İ HANDÂN (ES'AD, HÂCE-ZÂDE) | Es'ad, Hâce-zâde | Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR |
Görüntüle | ||
2 | GÜLİSTÂN-I ŞEMÂ'İL (ES'AD, HÂCE-ZÂDE) | Es'ad, Hâce-zâde | Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR |
Görüntüle | ||
3 | TAHMÎS-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ES'AD, HÂCE-ZÂDE) | Es'ad, Hâce-zâde | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
4 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
5 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
6 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
7 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
8 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
9 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
12 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |