DÎVÂN (CEVDET PAŞA)
şiirler
Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı (d. 1238/1823 - ö. 1313/1895)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Osmanlı devlet adamı Ahmed Cevdet Paşa’nın şiirlerini topladığı eseri.  Dîvân; tevhid, münacat, naat gibi türlerin olmaması ve manzumelerin sıralanışı bakımından mürettep değildir. Eserde kasîde, terkîb-bend, gazel, tarih, şarkı, rubâî, kıt'a ve müfred nazım şekilleri ile yazılmış şiirler mevcuttur. Bunların içinde gazelden sonra en çok tarih manzumesi vardır. Sultan II. Abdulhamid’in veladeti için yazılmış bir tarih manzumesiyle başlayan eserde, Reşid Paşa’ya biri Farsça olmak üzere dört kaside ve bir terkib-bend, Şeyhülislam Arif Hikmet Bey’e biri Arapça iki kaside, Fuad Paşa’ya ise bir kaside ithaf edilmiştir. Tarih manzumelerinin birçoğu şehzadeler ve hanım sultanlar için kaleme alınmıştır (Yıldıran 1994: 80). Lofça’dayken yazdığı ilk şiirlerde Vehbî mahlasını kullanan şaire, İstanbul’a geldikten sonra derslerine katıldığı Fehîm Efendi tarafından Cevdet mahlası verilmiştir. Bu itibarla Paşa, karışıklığa sebebiyet vermemek için bir arîza yazarak padişaha takdim etmiştir. Ardından daha önce yazdığı şiirleri yeniden ele almış ve Vehbî mahlasını çizerek Cevdet olarak değiştirmiştir. Bu mahlas, zamanla Ahmed ismiyle anılarak birlikte kullanılmıştır (Arık 2010: 220-221).

Arapça ve Farsçaya bu dillerde şiir yazabilecek kadar hakim olan Ahmed Cevdet Paşa, uzun tamlamalara pek itibar etmeyerek sade sayılabilecek bir dil kullanmıştır. Edebî sanatların kullanımında özgünlüğü yakalayamayan Paşa’nın manzumeleri lirizmden uzaktır. Kaside ve tarih manzumelerinde ise hikemî ifadelere rastlanır (Yıldıran 1994: 81). 

Eserin tespit edilen ve şair tarafından müsvedde olarak kaleme aldığı anlaşılan üç nüshasından ikisi İstanbul Belediyesi, Atatürk Kitaplığı’ndadır. 51 ve 62 varaktan müteşekkil olan nüshalar CP_Yz_0037a ve CP_Yz_0037b demirbaş numarası ile kayıtlıdır. Bunlara nispeten daha eski ve eksik olan diğer nüsha ise 28 varak olup Devlet Arşivleri, Yıldız Esas Evrakı, 18 numarada kayıtlıdır. Cevdet Paşa, 1310/1892’de Sultan II. Abdulhamid’in isteği üzerine şiirlerini bir divançede topladığını ve padişaha takdim ettiğini söylemişse de bu nüshaya henüz ulaşılamamıştır. Eser üzerine bir yüksek lisans çalışması (Yıldıran 1994) yapılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cevdet-pasa-ahmed-cevdet-pasa-lofcali 

Eserden Örnekler


Gazel-i zü’l-kâfiyeteyn

Safâ verir bize yâr etse pür itâb hitâb
Ki telh olunca eder tab’ı neş’e-yâb şarâb

Hevâ-yı câh ile mağrûr olan tenk-mağzın
Yakın vakitde olur hâli çün habâb harâb

Safâ-yı bâde-i gülgûnu istemez zühhâd
Olur mu neş’e-ber-âverde-i kilâb gülâb

Vatan celâsı cefâsın sorar isen sâkî
Nevâ-yı nâle-i çîni verir cevâb çü âb

Leb-i nigârda ben bence pek neşât verir
Ki nokta nakş ile Cevdet olur serâb şarâb (Yıldıran 2010: 89).

Kaynakça


Arık, Şahmurat (2010). “Ahmed Cevdet Paşanın Kullandığı Mahlâslar ve Yayımlanmamış Bazı Şiirler”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5 (1): 219-234.

Yıldıran, Meliha (1994). Ahmed Cevdet Paşa Hayatı-Eserleri Dîvançe-i Cevdet. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Eren, Hulusi. "DÎVÂN (CEVDET PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-cevdet-pasa. [Erişim Tarihi: 07 Temmuz 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
2 HİLYE-İ SA'ÂDET (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Akın ZENGİN
Görüntüle
3 ESMÂ-İ ŞERÎFE ŞERHİ (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Akın ZENGİN
Görüntüle
4 MUKADDİME-İ İBNİ HALDÛN'UN FASL-I SÂDİSİ'NİN TERCÜMESİ (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Akın ZENGİN
Görüntüle
5 TEZÂKİR (AHMED CEVDET PAŞA) CEVDET PAŞA, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
6 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
7 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
8 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
9 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
10 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
11 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
12 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
13 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
14 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
15 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle