- Yazar Biyografisi (TEİS)
Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. Arzu Atik
- Eser Yazılış Tarihi:16. yüzyıl
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:28/10/2021
DÎVÂN (CELÎLÎ)
şiirlerCelîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi (d. 893/1487-88 - ö. 977/1569-70)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Celîlî mahlasıyla şiirler yazan şairin şiirlerini içeren eseri. Celîlî divanının kendi sağlığında derlenen Gül-i Sad-berg ve Bahâr-nâme ile Pervâne Bey Mecmuası ve Mecmû'aü’n-Nezâ'ir’deki gazelleriyle oluşturulan tenkitli basımında (Kazan 2018) 23’ü Farsça 452 gazel, 9’u Farsça, 2’si Arapça 20 kıta; 1 murabba, 2 nazm, 2 Farsça rubai, 1’i Farsça 8 muamma, 3’ü Farsça 15 müfred, 1 mesnevi bulunur. Aynı basımda Bahâr-nâme'deki dibace ve Gül-i Sad-berg'in mesnevi nazım şekliyle yazılmış 67 beyitlik sebeb-i telifi de divanın girişine eklenmiştir (Kazan 2011: 227-237).
Dîvân'da kaside bulunmamakla birlikte eserin Külliyat-ı Celilî adıyla kaydedilmiş Paris Bibliotheque Nationale Ancien Fonds 364 numaralı nüshası (3b-89b derkenar) 31 beyitlik uzun tasavvufi bir gazelle başlar. Kaside özelliği göstermeyen bu gazel, muhtemelen uzunluğundan dolayı başa alınmıştır. Basılı divanda bu şiir harf sırasına alınmıştır (Kazan 2011: 272-274). Dîvân'da hemen hemen her harften gazel bulunmaktadır. Dîvân'daki kıtaların 4'ü Yavuz Sultân Selîm (ö. 1520)'in cülusu ve seferleri, 2'si de vezaret için düşürülen tarihlerdir.
Celîlî’nin gazellerinin çoğu âşıkanedir. Gazellerden dertli, sevdiğine kavuşamayan bir âşığın sesi yükselir. Celîlî kendi şiirini bülbülün divanı olarak niteler (Atik 2003: 12). Rindâne ve yer yer tasavvufi gazelleri de olan Celîlî’nin dönemin usta şairlerinin gölgesinde kaldığı söylenebilir. İstediği mansıba ulaşamayan ve hayatının büyük bir kısmını Bursa'da geçiren Celîlî, Ahmed Paşa (ö. 1496-97) ve Necâtî (ö.1509)’den etkilenmiş, başta Ahmed Paşa olmak üzere bu iki şaire nazireler yazmıştır (Atik 2003: 14-24). Kendisinden sonra Cinânî (ö. 1595) ve Çeşmî (ö. 1634)’yi etkilemiştir (Ergun yty, aktaran Atik 2003: 23-24).
Celîlî'nin Dîvân'ı Şevkiye Kazan tarafından yayınlanmıştır (2011, 2018).
Şairin biyografisi için bk. “Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celili-hamidizade-abdulcelil-efendi
Eserden Örnekler
Gazel
Meyl ider dîvâne-dil ol çeşm-i câdûdan yana
Nâ-tüvân Mecnûn gibi deşt içre âhûdan yana
Zâr u tenhâyem meded iy derd benden yana gel
Çarh-ı zâlim döndi çün ol yâr-ı meh-rûdan yana
Hâk-i râh eyle beni vaktidür irüş iy ecel
Şeh-süvârum azm-i cevlân kıldı ordudan yana
Hasret-i kaddün beni hâk itse cânâ umaram
Su gibi hâküm aka bu serv-i dil-cûdan yana
Zaʿfdan bîmâr olup dönsem hilâle tan mıdur
Bir nazar kıl nâsihâ ol çeşm ü ebrûdan yana
Her kılum zencîr-i ışk oldı tenümde dostlar
Kim çeker her biri ol şûh-ı cefâ-cûdan yana
Sensüz ey gül-ruh Celîlî râhat-ı hâb istemez
Hâr-ı müjgân ile havlı çekdi uyhudan yana (Kazan 2011: 248-49)
Kaynakça
Atik, Arzu (2003). Celilî Divanı (3b-46a)(İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
Kazan, Şevkiye (hzl.) (2011). Celîlî Dîvânı (İnceleme-Metin). Isparta: Fakülte Kitabevi Yay.
Kazan, Şevkiye (hzl.) (2018). Celîlî Dîvânı. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59375,celili-divanipdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 27.10.2021].
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | GÜL-İ SAD-BERG/ GÜL-İ SAD-BERG-İ BÎ-HÂR (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
2 | BAHÂR-NÂME (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Doç. Dr. Arzu Atik |
Görüntüle | ||
3 | HUSREV Ü ŞÎRÎN (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
4 | LEYLÂ VÜ MECNÛN (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Doç. Dr. Arzu Atik |
Görüntüle | ||
5 | HECR-NÂME/HAZÂN-NÂME (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
6 | MEHEK-NÂME (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
7 | YÛSUF U ZÜLEYHÂ (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
8 | ŞEH-NÂME TERCÜMESİ (CELÎLÎ) | Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi | Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
11 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
13 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
15 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
18 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |