Manastırlı Celâl’in Türkçe ve Farsça şiirlerinden oluşan eseri. Telif tarihi bilinmeyen Dîvân’da 7 kaside, 2’si Farsça 684 gazel, 13 murabba, 5 tahmis, 2 terci-bent, 11’i Farsça 48 kıta ve 5 nazm olmak üzere toplam 766 manzume yer almaktadır.

Kasidelerden ilki sevgilinin güzellik unsurlarıyla ilgili olup 32 beyittir. İkincisi “Kaside-i Gül ü Benefşe” başlıklı olup 48 beyittir ve II. Selim için yazılmıştır. 15 beyitlik üçüncü kaside şairin himaye isteği üzerinedir. Dördüncü ve beşinci kasideler 13 beyitten oluşmakta ve övgü içeriklidir. Şitaiye türündeki altıncı kaside 14 beyit ve şairin şahsi duygularını ifade ettiği son kasidesi de 21 beyittir.

Dîvân'da yer alan gazeller hem klasik hem tasavvufî tarzdadır. Kınalı-zâde Hasan Çelebi Tezkiresi’nde klasik tarzdaki şiirlerini beğenirken, tasavvufi tarzda yazdığı şiirleri zayıf bulmaktadır (Aksoyak 2020). Gazellerinin bazılarında matla beyitleri birbirine çok benzer şekilde yazılmış ve divan tertibinde de bu gazeller art arda verilmiştir. Bunun dışında gazellerinin bir kısmının da rediflerinin aynı olduğu görülmektedir. Bu açıdan şairin bazı şiirlerinde tekrara düştüğü belirtilmektedir. Buna rağmen şiirleri beğenilmiş ve Zâtî (ö. 954/1547), Nev'î (ö. 1007/1599), Bâkî (ö. 1008/1600), Şâhî (ö. 970/1562), Ulvî (ö. 993/1585), Sebzî (ö. 16.yy) gibi şairler tarafından nazireler yazılmıştır (Güneş 2013: 104-106).

Dîvân’da Hurûfîlikle ilgili esmâ-müsemmâ, hatt-ı vech, sebʻa’l-mesânî, sevâd-ı aʻzam, Ümmüʹl-Kitâb, Mısr-ı câmi gibi bazı terimler yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında şairin Hurûfîliğe meyli vardır; ancak Hurûfî şairlerden Arşî (ö.1620), Misâlî (ö.1577), Muhîtî (ö.1553) ve Nesîmîʼnin (ö.1418) şiirleriyle mukayese edildiğinde Celâl Beyʼin şiirlerinin terminoloji bakımından aynı yoğunlukta olmadığı görülmektedir (Güneş 2013: 68-69).

Manastırlı Celâl Dîvân’ının bilinen iki nüshası vardır. 184 varaktan oluşan en hacimli nüshası Fransa Paris Bibliothèque Nationale Supplement Turc 597’de kayıtlıdır. Ankara Milli Kütüphane 06 Mil YZ FB 273ʼde kayıtlı gazellerden oluşan nüshası ise baştan ve sondan eksiktir. Eksik olan bu nüsha bir makalede tanıtılmış ve gazellerin matlaları verilmiştir (Aksoyak 2007: 2). Hem bu nüshalar hem de şairin mecmualarda tespit edilebilen diğer şiirleri üzerine bir yüksek lisans tezi yapılmıştır (Güneş 2013).

Şairin biyografisi için bk. “Celâl/ Celâlî, Manastırlı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celal-celali-manastirli