- Yazar Biyografisi (TEİS)
Câhî, İbrâhîm Mîrzâ - Madde Yazarı: Prof. Dr. Muhsin Macit
- Eser Yazılış Tarihi:989/1581-82
- Yazıldığı Saha:Azerbaycan
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:02/07/2021
DÎVÂN (CÂHÎ)
şiirlerCâhî, İbrâhîm Mîrzâ (d. ?/? - ö. 984/1576)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Safevi şehzadesi İbrâhîm Mîrzâ (ö. 984/1576)’nın Farsça ve Türkçe şiirlerini içeren eseridir. Farsça şiirlerinde genel olarak Câhî mahlasını, Farsça şiirlerinin bir kısmında ve hece ölçüsüyle söylediği Türkçe şiirlerinin tamamında doğrudan adını kullanan İbrâhîm Mîrzâ’nın divanı vefatından sonra kızı Gevherşâd Sultân sayesinde tertip edilmiştir. Dîvân, iki bölüm hâlinde düzenlenmiş, ikinci bölümde şairin Türkçe şiirlerine yer verilmiştir. Dîvân'ın Gülistan Sarayı nüshasını tanıtan M. Nuri Çınarcı, şairin Türkiyyât başlığı altında yer alan yirmi dört Türkçe şiirini neşretmiştir (Çınarcı 2015: 177-179). Daha çok sanat koruyuculuğuyla tanınan İbrâhîm Mîrzâ, dedesi Şah İsmâil (ö. 930/1524)’den sonra en fazla Türkçe söyleyen Safevi şehzadesidir. Az da olsa hece ölçüsüyle Türkçe şiirler söylemiş olması önemlidir.
İbrâhîm Mîrzâ (Câhî) Dîvânı’nın bilinen iki nüshası vardır. Nüshalardan biri İran’da Gülistan Sarayı Kütüphanesi No: 2183 numarada bulunmaktadır. Celâl Meşhedî’nin 989/1581-82 yılında istinsah ettiği bu nüshanın tezhip ve nakışlarını müzehhip Abdullah Şirazî yapmıştır. Divanın diğer nüshası ise Toronto’da Ağa Han Müzesi’ndedir (AKM-282). Özenle hazırlanmış bu nüsha maalesef eksiktir. 41 varaktan ibarettir. Mevcut sayfalardan sekizi minyatürlüdür. Diğer nüshadan bir yıl sonra, 990/1582-83 yılında istinsah edildiği tezhiplerindeki Şirazî kaydından anlaşılmaktadır. Bu yazmanın da tezhip ve minyatürlerini Abdullah Şirazî yapmıştır. Her iki nüsha da hat ve nakış sanatının müstesna örneklerindendir. İbrâhîm Mîrzâ (Câhî) Dîvânı’nın Gülistan Sarayında bulunan nüshası Perisa Bakırnijad ve İhtiram Rızayi tarafından Kum’da yayımlanmıştır (2020: 230 s). Başında İbrâhîm Mîrzâ ve sanatkârlığına dair bir inceleme bölümü bulunan bu neşirde; Farsça bir dibace, 8 kaside, 90 gazel, 58 rubai ve 24 Türkçe şiir mevcuttur. Divanın sonuna şairin başka kaynaklarda bulunan 6 müfred, 1 kıta ve 1 rubai olmak üzere 8 şiiri ilave edilmiştir. Metin kısmının ardından “Talikat” başlığı altında divandaki şiirlerle ilgili notlara yer verilmiştir.
Şairin biyografisi için bk. "Câhî, İbrâhîm Mîrzâ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cahi-ibrahim-mirza
Eserden Örnekler
Türkçe şiirlerinden
Hicr elinden yandı bağrum
Vay neyleyem vay neyleyem
Ciğerümde artdı ağrum
Vay neyleyem vay neyleyem
Gelmez ol kân-ı melâhat
Yanuma kim olam râhat
Rakîbde bilmez kabâhat
Vay neyleyem vay neyleyem
Senden ayru rengüm soldı
Yüregüm kan ilen doldı
Ömrüm sensiz zâyi oldı
Vay neyleyem vay neyleyem
Rakîb derd ü hâli bilmez
Menüm gönlümce iş kılmaz
Sevdügüm yanuma gelmez
Vay neyleyem vay neyleyem
Cânum senün yüzün güldür
İbrâhîm ana bülbüldür
Sensiz dirilmek müşküldür
Vay neyleyem vay neyleyem (Çınarcı 2015: 184.)
Kaynakça
Bakırnijad, Perisa ve İhtiram Rızayi (1441/2020). Şahzade Ebülfeth İbrahim Mirza-yı Safevi: Divan-ı Eşâr-ı Farsî vü Türkî. Kum: Mecma-i Zihair-i İslamî.
Çınarcı, Mehmet Nuri (2015). “Safevi Sarayında Türkçe Şiir Yazan Bir Şehzâde İbrahim Mîrzâ (Câhî)”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 19 (3): 161-196.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HADÎKATÜ'S-SÜ'EDÂ (FUZÛLÎ) | Fuzûlî | Filiz Kılıç |
Görüntüle | ||
2 | MENÂKIB (GARİBÎ) | Garîbî | Prof. Dr. İsrafil Babacan |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (GARÎBÎ) | Garîbî | Prof. Dr. İsrafil Babacan |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (HATÂYÎ) | Hatâyî, Şâh İsmail | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
5 | DEH-NÂME (HATÂYÎ) | Hatâyî, Şâh İsmail | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
6 | NASÎHAT-NÂME (HATÂYÎ) | Hatâyî, Şâh İsmail | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (RAHMETÎ) | Rahmetî, Tebrîzî | Araş. Gör. Dr. Orhan Baldane |
Görüntüle | ||
8 | KASÂYİD Ü GAZELİYYÂT-I TÜRKÎ (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
9 | ZÜBDETÜ'L-KELÂM (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
10 | GAZELİYYÂT (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle |