DÎVÂN (CA’FER)
şiirler
Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi (d. Şa’bân 856/Ağustos 1452 - ö. 8 Receb 921/18 Ağustos 1515)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi'nin şiirlerini içeren eser. Dîvân'ın İsmail E. Erünsal tarafından yapılan tenkitli neşrindeki “Münâcât, Kasâ’id, Tercî‘ât” başlıklı ilk bölümündeki 32 şiirin 3’ü terci-i bend (1983: 1, 9, 31), 28’i kaside, 1'i de müseddestir (1983: 32). İlk şiir, her biri 12 beyitlik 9 bentten meydana gelen tercî-i bend formunda kaleme alınmış na‘ttir. Kasidelerin 19’u Sultan II. Bâyezîd (ö. 1512), 2’si Yavuz Sultan Selîm (ö. 1520) ve 1’i II. Bâyezîd’in oğlu Şehzade Ahmed (ö. 1513) için yazılmıştır. 29 bendlik müseddeste Yavuz Sultan Selîm methedilmektedir. “Gazeliyyât” kısmındaki toplam 256 şiirin 248’i gazel, 8’i murabba‘-ı mütekerrir’dir. Buradaki şiirlerin 254’ü Türkçe, 2’si Arapça ve Türkçe kaleme alınmıştır (1983: 10a ve 97). “Kıtâ‘ât” başlıklı üçüncü bölümde 10 adet kıt‘a vardır. Kitabın en sonunda Arapça (6 adet) ve Farsça (6 adet) şiir bulunmaktadır. Arapça manzumelerin 4’ü kaside, 1’i müstezad, 1’i gazeldir. Farsçaların ise 2’si kaside, 1’i tahmis, 1’i murabba, 2’si gazeldir.

Yaşadığı dönemde çevresindeki pek çok şairi himaye etmiş olan (Şen 2014) Ca‘fer Çelebi’nin Dîvân’ı incelendiğinde kuvvetli nazım tekniğine sahip olduğu ve dili iyi kullandığı görülür, fakat hayal gücünü ve hislerini ifade etmede zayıf kaldığı söylenebilir. Dîvân’ın bir başka dikkat çeken yönü, darb-ı meseller vb. günlük konuşma diline ait unsurların sıkça kullanılmış olmasıdır. Eserin özellikle kasidelerde devrinin toplum hayatıyla ilgili dikkat çeken manzaralar ihtiva ettiği görülmektedir.

Tâcîzâde Ca‘fer Çelebi Dîvân'ı üzerine İsmail E. Erünsal, inceleme ve Dîvân'ın 7 nüshadan hareketle oluşturulmuş edisyon kritikli metninden meydana gelen bir doktora tezi hazırlamıştır (1977). Bu tez daha sonra -inceleme kısmı İngilizce olmak üzere- kitap olarak yayımlanmıştır (Erünsal 1983). Kitabın ilk bölümünün tercümesi İsmail Erünsal’ın makaleleri arasında da yayımlanmıştır (Erünsal 2016). Eserin ikinci baskısı da bu tercüme ile birlikte yapılmıştır (Erünsal 2018). Dîvân’ın metnini tahlil eden ve çeşitli değerlendirmelerde bulunan bir doktora (Şen 2002) ve dört yüksek lisans (Calp 1987; Ertonga 1987; Karahan 1987; Sevim 1992) tezi hazırlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cafer-tacizade-cafer-celebi 

Eserden Örnekler


[Kasîde]'den

Perçemidür pîr-i küştî-gîr-i gerdûnun hilâl

Kim sepîd itmiş durur anı mürûr-ı mâh ü sâl


Yâ felek bir heft-ser ejderdür encümden anun

Cismi pul puldur zebân-ı âteşînidür hilâl


Tıfl iken Zâl-ı Zeri yâhud bulup bir gûşede

Mihr ile besler kenârında felek ankâ-misâl


Yâ dilini ensesinden çekdi mâhun âfitâb

İtdügi-çün dilberümle da‘vî-i hüsn ü cemâl


Yâ sipihr evsâf-ı îdi fikr iderken gönline

Düşdi bir bârîk ma‘nâ geldi bir nâzük hayâl


Hâlüme yâ rahm idüp yâra Debîr-i âsumân

Kâgıd-ı zer üzre benden nâme yazup hasb-ı hâl (Erünsal 2018: 116)

Kaynakça


Calp, Mehrali (1987). Taci-zâde Ca‘fer Çelebi Divanı’nın Şerhi: Elli Gazel. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Ertonga, Cemil (1987). Tâcî-zâde Cafer Çelebi: Devri, Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti, Gazelleri Şerhi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Erünsal, İsmail E. (1977). The Life and Work of Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, with a Critical Edition of his Dîvân. Doktora Tezi. Edinburg: University of Edinburg.

Erünsal, İsmail E. (1983) The Life and Work of Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, with a Critical Edition of his Dîvân. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.

Erünsal, İsmail E. (2010). “Tâcîzâde Câfer Çelebi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 39. İstanbul: TDV Yay. 353-356.

Erünsal, İsmail E. (2016). “Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, Hayatı ve Eserleri”. (çev. F. M. Şen). Edebiyat Tarihi Yazıları, Arşiv Kayıtları, Yazma Eserler ve Kayıp Metinler. İstanbul: Dergâh Yay. 48-132.

Erünsal, İsmail E. (2018). Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi Dîvânı. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-211662/taci-zade-cafer-celebi-divani.html [Erişim tarihi: 10.03.2022]

Karahan, Berna (1987). Tâcî-zâde Cafer Çelebi Divanı Gazel Şerhi: 51-100. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Sevim, Osman (1992). Tâcî-zâde Cafer Çelebi Divanı’nda Maddi Kültür. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Şen, Fatma Meliha (2002). Tâcîzâde Cafer Çelebi Dîvânı’nda XV. ve XVI. Yüzyıl Toplum Hayatı. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Şen, Fatma Meliha. "DÎVÂN (CA’FER)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-ca-fer-tees-1672. [Erişim Tarihi: 05 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HEVES-NÂME / MAHABBET-NÂME (CA'FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
2 MAHRÛSE-İ İSTANBUL FETH-NÂMESİ (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
4 ENÎSÜ’L-ÂRİFÎN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
5 KÜS-NÂME / NÂME-İ TÂCÎ-ZÂDE CA'FER ÇELEBİ (CA'FER) Ca'fer, Tâcî-zâde Ca'fer Çelebi Prof. Dr. Fatma Büyükkarcı Yılmaz
Görüntüle
6 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
7 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
8 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
9 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
10 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
13 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle
14 GÜL Ü NEVRÛZ/NÜZHET-NÂME (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle
15 BOSTÂN TERCÜMESİ (ABDÎ) Abdî Dr. ÖZLEM GÜNGÖR
Görüntüle