Lüzûmî'nin bilinen tek eseri. Divan’da135 gazel, 2 müstezad, 2 müseddes, 1 müsebbâ, 1 muhammes, 2 tahmis yer alır. Tahmislerden biri Nevres, diğeri ise Es’ad Paşa’nın gazelinedir. Gazellerin biri ise Farsçadır. Divan’da bütün şiirler aruz vezniyle yazılmıştır. En çok kullanılan kalıp ise “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün”dür. Şiirlerde aruz kusurlarına pek rastlanılmamaktadır. 

Lüzûmî'nin gazellerinin çoğu liriktir. Aşk ve sevgiliyle ilgili şiirlerle şair, mahalli üsluptan esintiler sergileyerek lirizmin zirvesine çıkar. Divan’da aşk, hüzün, ayrılık, acı içten ve samimi bir şekilde anlatılmıştır. Aşk somut, anlaşılır bir tarzda işlenmiştir. Sanatlı, ağdalı üslup yerine daha sade bir üslup tercih edilmiştir. Yer yer halk şiirini andıran bu sade üslup, şiirlerin tesir gücünü arttırmış, aşkın o saf ve güzel ciheti okuyucunun zihninde müşahhas bir hâle gelmiştir. Divan’da mahalli üslubun yanında klasik üslupla yazılan şiirler de bulunur. Ayrıca, hikemî ve tasavvufi şiirlere de rastlanmaktadır. Bu tarzdaki şiirler aşk şiirleri kadar bir yekûn tutmamaktadır. Lüzûmî’nin insanoğluna verdiği öğütler dinlemeye değerdir. Birçok klasik şairimiz gibi Lüzûmî de Divan’ında kendi şiiriyle ilgili değerlendirmelerde bulunmuş, şairliğini övmüş, şiirlerinin niteliklerini kendi şiirlerinde anlatmıştır.

“Kumanda” gibi bugün kullanılan ve son zamanlarda dilimize girmiş gibi görünen kelimeler ile “öykünmek” gibi özgün Türkçe kelimelerin yanında, “usru yüsra” ve bir gazelde redif olarak istimal edilen “an karib” gibi Arapça ibareler; “çalar çarpar”, “ölçer döker” gibi alışılmadık, klasik şiirimizde az rastlanılan redifler eserde kullanılmıştır. Tamlamalar umumiyetle Farsça kurallara göre kurulmuştur. “Dem urmak, kan etmek, daşa çalmak, başımda sevda eser” gibi birçok deyim ve halk söyleyişine; “neynim” gibi yöresel kelimelerin yanında, darb-ı mesel olmuş, bugün de kullanılan atasözü benzeri sözlere de yer verilmiştir. 

Eserin bilinen nüshası Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu Nu. 06 Mil Yz A 5380/2'de kayıtlıdır. Esere dair bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Kızıltaş 2014).

Şairin biyografisi için bk. “Lüzûmî, Besnili”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/luzumi-besnili