- Yazar Biyografisi (TEİS)
Azmî, Pîr Mehmed - Madde Yazarı: Prof. Dr. Adem Ceyhan
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:11/10/2021
DÎVÂN (AZMÎ)
şiirlerAzmî, Pîr Mehmed (d. ?/?-ö. 990/1582)
ISBN: 978-9944-237-87-1
16. asır Osmanlı âlimlerinden Azmî Pîr Mehmed Efendi’nin (ö. 990/ 1582) şiirlerini ihtiva eden eseri. Daha ziyade 974/ 1566 yılında tamamladığı ve Enîsü’l-Ârifîn adını verdiği genişletilmiş Ahlâk-ı Muhsinî tercümesiyle tanınan Azmî Efendi, Türkçe başta olmak üzere Arapça ve Farsçayı da bu dillerde şiirler yazacak kadar bilen bir şairdir. Maksadını ustaca dile getiren, şiir ve eserleri çağdaşları ve halefleri tarafından “makbûl”, “sihr-i helâl”, “selîs” (akıcı) gibi vasıflarla övülen Azmî Efendi’nin Dîvân'ı, bahariye türünde bir kasideyle başlamakta; Ahmed Paşa’nın övüldüğü bu manzumeden sonra “hat” redifli bir kaside daha ihtiva etmektedir. Onun divanının en hacimli kısmı, 7’si Farsça yazılmış 97 gazelin yer aldığı bölümdür. Dîvân'da, sıhhat-nâme türünde bir manzumeden sonra Sultan III. Murad’ın yaptırdığı bir köşkü öven kaside ve onunla ilgili görünen bir tarihi müteakiben çeşitli duygu ve düşüncelerin dile getirildiği 8 kıta, Osmanlı hanedanı, sultanı ve şehzadesi için iyi dilekleri belirten bir mesnevi, 4 Farsça ve Arapça rubai ve kıta, 18 tarih, 7 lugaz ve 42 müfred yer almaktadır. 16. asırda “Nevâî dili”, yani Çağatay Türkçesiyle şiir yazma temayülüne Azmî Efendi de uyarak, Nevâ'î'nin bir gazelini tahmis etmiştir.
Azmî Efendi’nin yazma nüshası Fransa Millî Kütüphanesi’nde bulunan Dîvân'ı bir incelemeyle birlikte Âdem Ceyhan tarafından yayınlanmıştır (2006).
Şairin biyografisi için bk. "Azmî, Pîr Mehmed". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azmi-pir-mehmed
Eserden Örnekler
Açılsa gonçe lebler sahn-ı gülzâra bahâr olsa
Müzeyyen olsa âlem her taraf nakş-ı nigâr olsa
Elinden inlemezdi mübtelâlar ûd-veş dehrün
Güzellerde eger mutrib gibi kavl ü karâr olsa
Bahâ olmazdı kasr-ı işretine dâr-ı dünyânun
Esâsı üstüvâr olsa safâsı pâydâr olsa
Rakîbün hârhârı nâsıhun tasdi‛i olmasa
Nihâl-i gülde ne hâr olsa ne mülde humâr olsa
Haberdâr olsa aşkun cünbişinden Azmiyâ dilber
Vefâdâr olsa şûh u şâtır olsa gamzekâr olsa” (Ceyhan 2006: 127)
Kaynakça
Blochet Edgard (1932-33). Catalogue Des Manuscrits Turcs- Bibliothèque Nationale. Paris.
Ceyhan, Âdem (1999). “Âlim ve Şair Bir Osmanlı Müderrisi: Pîr Mehmed Azmî Bey ve Eserleri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 1: 243-286.
Ceyhan, Âdem (hzl.) (2006). On Altıncı Asır Osmanlı Âlimlerinden Azmî Pîr Mehmed Bey ve Dîvânı. Manisa.
Donuk, Suat (hzl.) (2018). Alî b. Bâlî, El-‘Ikdu’l-Manzûm Fî Zikri Efâzıli’r-Rûm. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yay.
Donuk, Suat (hzl.) (2017). Nev‘îzâde Atâyî, Hadâiku’l-Hakâ’ik fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yay.
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1936-45). Türk Şairleri. İstanbul.
Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr von (1836-38). Geschichte der Osmanischen Dichtkunst. Pesth.
Kafzâde Fâizî. Zübdetü’l-Eş‘âr. Nuruosmaniye Ktp. Nu. 3723; Süleymaniye Ktp. Şehit Ali Paşa, Nu. 1877.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Koyuncu, Fatih (hzl.) (2019). Azmî Pîr Mehmed Enîsü'l-ârifîn Ahlâk-ı Muhsinî Tercümesi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2003). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Muallim Nâcî (1888). Mecmua-i Muallim. 10 Rebîü’l-evvel 1306, 3 Teşrîn-i Sânî 1304.
Riyâzî. Riyâzü’ş-Şuarâ. Nuruosmaniye Ktp. Nu. 3724; Süleymaniye Ktp. Es‘ad Efendi Nu. 3871.
Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 10.10.2021]
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ENÎSÜ'L-ÂRİFÎN (AZMÎ) | Azmî, Pîr Mehmed | Doç. Dr. Fatih Koyuncu |
Görüntüle | ||
| 2 | MEV'İZA-İ MANZÛME/PEND-NÂME (AZMÎ) | Azmî, Pîr Mehmed | Doç. Dr. Fatih Koyuncu |
Görüntüle | ||
| 3 | TERCÜME-İ MANZÛME-İ EHÂDÎS-İ ERBAÎN (AZMÎ) | Azmî, Pîr Mehmed | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 4 | MİHR Ü MÜŞTERÎ (AZMÎ) | Azmî, Pîr Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
| 5 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 6 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 7 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 8 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
| 9 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 10 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 11 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 12 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 13 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 14 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |