DÎVÂN (ARŞÎ)
şiirler
Arşî, Hoca Cahân (Yakup) (d. 1097/1684-85 - ö. 1169/1755-56)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Uygur şairi Arşî’nin (ö. 1169/1755-56) şiirlerini ihtiva eden eseri. “Hoca Cahân” lakabıyla da bilinen ve devrin divan şairlerini Yarkent’te etrafında toplayan Arşî'nin  Dîvânı'nda,  6 ile 16 arasında değişen beyitten oluşan yüz bir gazel, 1 müstezad, 7 muhammes, 2 müsemmen, 1 terci-i bend, 1 mesnevi, 8 rubai olmak üzere toplam 121 şiir bulunmaktadır (Bahavidin 1995; Utuk vd. 2006: 638).

Dîvân'ın günümüze ulaşan ve Hoten’in ipekli kağıdına yazılmış bir nüshası, Ürümçi’de Uygur Otonom Bölgesi Müzesi’nde korunmaktadır. Kim tarafından istinsah edildiği bilinmeyen ve her varakta 11 mısranın yer aldığı bu nüsha, 1995 yılında, Doğu Türkistan’da Mehemmettursun Bahavidin tarafından tıpkıbasımı ile birlikte Uygur Türkçesiyle yayımlamıştır. Uygur araştırıcılar eserin şahsi kütüphanelerde üç nüshası daha bulunduğunu belirtmektedirler (Bahavidin 1995: 4-5). Mehemmetursun Bahavidin tarafından yayımlanan (1995) eser, Türkiye’de bir yüksek lisans tezi olarak  incelenmiştir (Akhtari 2018).

Şairin biyografisi için bk. “Arşî, Hoca Cahân (Yakup)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ersi-hoca-cahan-yakup


Eserden Örnekler


Gazel

Kündüz müdür kece, ol hûrşîd-i tâbân bulmasa

Kâmetim hemdür eger serv-i hirâman bulmasa


Zâhidâ firdevs ara cevrüñ temâşasın niteyi

Külbem içre ger hayâl-i hüsn-i cânân bulmasa


Bes neden dersin bu yanlığ sûz-i efğânım körüp

Bu köñül ger âteş-i işkide giryân bulmasa


Bülbül-i şûrîde kaydan kasb iter irdi nevâ


Ger bu şûriş ile könglüm öyi veyrân bulmasa


Dürr-i yektâ tapmas irdi kim sedef içre vücûd

Közlerim ebri eger mihringden giryân bulmasa


Barça teşvîş-i zamâna çoğaz bil kim âşiyân

Kılmas irdi ger bu könglüm öyi veyrân bulmasa


Ger yerak taşlarsa ol hem hûb irür der hîç kim

Bilmes irdi lezzet-i vaslıngnı hicrân bulmasa


Arşî yârıng nakd-ı îmânını târâc eyledi

Nige bes ol şûh-i zâlim nâ-müslümân bulmasa (Bahavidin 1995: 5).

Kaynakça


Akhtari, Muhammad Fahim (2018). Hoca Cahan Arşî Divanı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.

Bahavidin, Muhemmettursun (1995). Hocâ Cahân Arşî, Dîvân-ı Arşî. Ürümçi: Şincang Halk Neşriyati.

Utuk, İmincan Ehmedi, M. Mirziehmet, H. Abdusalam, Ş. Elahun, M. Muhemmet (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi. C. 2. Beicing: Milletler Neşriyati.

Atıf Bilgileri


Öger, Adem. "DÎVÂN (ARŞÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-arsi-tees-1979. [Erişim Tarihi: 17 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 VAGZ-I AZAD AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
2 BEHİŞTNAMA Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
3 HEKAYAT (AZADI) AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
4 BEŞ NAMAZ Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
5 DÎVÂN (GAYIBI) Gayıbı, Mahmut Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
6 KÜLLİYÂT-I MESNEVÎ-Yİ HARÂBÂTΠ Harâbâtî, Muhemmed Binni Abdulla Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
7 MANTIKU'T-TAYR (HOTENÎ) Hotenî, İbrahim Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
8 TEZKİRE-İ ARSLANHAN Kâsımî Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
9 DÎVÂN (MEHZÛN) Mehzûn, İsmail Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
10 DÎVÂN (Mücrim) Mücrim / Âbid / Mücrim Çelebi / Mücrim Âbid Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle