Ârif Süleyman’ın (d. ?/? - ö. 1183/1769) Türkçe şiirlerini ihtiva eden eseri. Dîvân’ın üç yazma bir de matbu nüshası bilinmektedir. Yazma nüshalardan biri İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 494, diğer ikisi Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi 2656 ve Hacı Mahmud Efendi 5927 numarada kayıtlıdır (Tankuş 2002: 6). Kaynaklarda üç dilde divanı olduğu belirtilen Ârif Süleyman’ın Türkçe Dîvân’ı 1258/1844’te Bulak’ta basılmıştır. Bu nüshanın serlevhasında bulunan “Dîvân-ı Ârif Reʼîsü’l-küttâb” kaydından dolayı divanın Abdülbâkî Ârif’e ait olduğu zannedilmiştir. Nüshaya yanlışlıkla eklendiği anlaşılan “Reʼîsü’l-küttâb” ibaresinin üstü çizilerek yerine “Süleyman” ismi yazılmıştır. Ârif mahlasını kullanan her iki şairin de miraciyyesinin bulunması ve bu nüshaya kaydedilmesi, bu karışıklığa sebep olmuş görünmektedir. Matbu nüshada ilk şiir Abdülbâkî Ârif’in miraciyyesi olsa da hazırlanan tenkitli metin ile Dîvân’ın Ârif Süleyman’a ait olduğu tespit edilmiştir (Tankuş 2002: 7).

Nazım şekilleri ve türleri açısından çeşitlilik arz eden Dîvân’da 37 kaside, 10’u Farsça 247 gazel, 22 musammat, 63 kıta, 137 matla ve müfred bulunmaktadır. Musammatlar içinde bulunan 3 tahmis Farsçadır. Dîvân’ın başında bulunan 2 münacat gazel nazım şekliyle kayıtlıdır. 11 naat kıtalar içinde yer alırken Farsça olan bir naat Dîvân’ın ilk manzumesi olup kaside nazım şekliyle yazılmıştır. Ârif Dîvân'ında mensur bir örneği de bulunan 12 lügaz bulunmaktadır. Manzum lügazlar gazel nazım şekliyledir. Şairin Dîvân’ında bulunan miraciyye ve naatları yanında mesnevi formunda yazdığı ayrı bir hilyesinin de bulunması, onun peygamber sevgisinin bir tezahürü olarak değerlendirilebilir. Arapça ve Farsça Dîvân’larına dair kaynaklarda tekrar eden bilgi dışında bir tespit bulunmasa da Türkçe Dîvân’ındaki şiirlerde bu dillere ait birikimin izleri görülmektedir. Klasik tarzda şiirler yazan Ârif’in didaktik mahiyette şiirlerine de tesadüf edilmektedir. Bu durum, şiirlerini tahmis ettiği Nâbî, Nedîm, Sâbit, Nâ’ilî gibi şairler üzerinden takip edilebilmektedir.

Ârif Süleyman Dîvân’ının tenkitli metni yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır (Tankuş 2002).

Şairin biyografisi için bk. “Ârif, Süleyman". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/arif-suleyman