- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âgehî, Muhammed Rıza - Madde Yazarı: Prof. Dr. Feridun Tekin
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Çağatay
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Divan
- Yayın Tarihi:29/03/2022
DÎVÂN (ÂGEHÎ)
şiirlerÂgehî, Muhammed Rıza (d. 1224/1809 - ö. 1291/1874)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Âgehî’nin şiirlerini ihtiva eden eseri. Âgehî, bu şiirlerini Ta‘vizü’l-Âşıkîn (Âşıklar Muskası) adını verdiği Divan'ında toplamıştır. Bu eserdeki şiirler Âgehî'nin sanatının en büyük kısmını oluşturmaktadır. Yüksek bir sanatsal çalışmanın ürünü olan bu eser, sosyal, ahlaki ve aşk konulu güzel gazeller, muhammes, müseddes, rubai, mesnevi ve başka nazım şekillerindeki şiirleri kapsamaktadır. Şair bu eserinde zamana, zulüm ve zalimlere nefreti, insanlara sevgiyi, dinî akideleri bozucu kimselere doğru yolu gösterici öğütleri, hayat ile münasebeti yüksek bir sanatsal güç ile ortaya koymuştur.
Âgehî Divan'ının bir başka özelliği ise; şairin yaşadığı çağ ile ilgili tarihî bilgiler vermesidir. Divan'da, Harezm hanlarının tahta çıkışı, ölümü ve bazı büyük şahsiyetlerin ölüm tarihleri, 19. asırda Harezm’de inşa edilen bazı tarihî eserler ve Harezm’in kuruluş tarihine ait bilgiler verilmiştir.
Âgehî’nin edebî mirası içinde oldukça kıymetli olan bu divan kısa bir söz başı ile başlamaktadır. Âgehî bu bölümde kendi hayatı ve sanatsal faaliyeti hakkında bilgiler vermektedir. Sonraki bölüm gazellerden ibaret olup, onlar şark şiiriyetinin divan diziş ananesine uygun tarzda alfabetik sıraya göre verilmiştir. Divan (77443 rakamlı el yazma) sosyal, ahlaki ve aşki mevzuda 390 gazel, 3 müstezad, 80 muhammes, 5 müseddes, 2 murabba, 3 müsemmen, 4 terci-bend, 7 kıta, 80 rubai, 10 tuyug, 4 bilmece (çistan), 1 musaviterfeyn, 80 muamma, 4 mesnevi, 1 bahr-i tavil, 1 münacat, 20 tarih ve 19 kasideyi içine alır (Tekin 2001: 2016: 92).
Şairin biyografisi için bk. "Âgehî, Muhammed Rıza". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/agehi-muhammed-riza
Eserden Örnekler
Gazel
Éy barça ulus hâtırı esrârıga dânâ
Sendür sen alar müşkili halliga tevânâ
Keyfiyet-i zâtınga tefekkür néçük éyley
Kim âciz anın derkide yüz âkil u dânâ
Hîç kim hat-ı evrâk-ı kemâlin okuy almas
Her néçe ése levh-i felek satrıga hânâ
Âlem ki érür dâyire-i ilmine merkez
Bir katre durur garka muhît içre hemânâ
Néylep bu kerem ü şükrin edâ éylege miz kim
Fi’dehr ilâ sebili’l-islâm hadânâ
Uşşâk teni cânı érür bâde-i vaṣlın
Lutf éyle u cân yétkür ölüg cismime cânâ
Çün Âgehî kül boldı yana ışkın otıga
Yandurma tamug otıga yâ rab anı yana
Yâ rab ul halvet ki uşşâk ehlidür mahrem ana
Dâhil et mahz-ı keremdin bu hazînni hem ana (Tekin 2001: 124-125).
Kaynakça
Tekin, Feridun (2001). Âgehî Divanı (Ta‘vizü’l-Âşıkîn)’nın Dil Özellikleri (Ses ve Şekil Bilgisi). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Tekin, Feridun (2016). Çağatay Edebiyatının İki Büyük Siması Mûnis ve Âgehî. Ankara: Gece Kitaplığı Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HEFT PEYKER TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
2 | GÜLİSTÂN TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
3 | TERCÜME-İ TEZKİRE-İ MUKÎMHÂNÎ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
4 | YÛSUF VE ZÜLEYHÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
5 | ŞÂH U GEDÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
6 | RİYÂZÜ’D-DEVLE (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rızâ | Dr. Duygu Koca |
Görüntüle | ||
7 | SA‘ÂDETÜ’L-İKBÂL (AVAZ OTAR) | Avaz, Avaz Otar | Dr. Duygu Koca |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (EMÎN) | Emîn, Molla Ali Binni Molla Emîn | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
9 | DİVAN (EMÎR) | Emîr, Ömer Han | Prof. Dr. Mustafa Tanç |
Görüntüle | ||
10 | KÜLLİYÂT-I GARÎBÎ (GARÎBÎ) | Garîbî, Huşal | Doç. Dr. Fatih Bakırcı |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I GARÎBÎ (GARÎBÎ) | Garîbî, Turdî Nâzım | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
12 | BEHRÂM-I GÛR (GARÎBÎ) | Garîbî, Turdî Nâzım | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (GÜLHANÎ/CÜR'ET) | Gülhanî/Cür'et, Muhammed Şerîf | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (HESTE) | Heste, Abdulla Ahun Şerîf Ahun Oğlu | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
15 | ÇÂR DERVÎŞ (HIRÂMÎ) | Hırâmî, Molla Kurbân | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
16 | RA’NÂ VE ZÎBÂ (HIRÂMÎ) | Hırâmî, Molla Kurbân | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle |