19. yüzyıl şairi Abdî’nin, şiirlerini ihtiva eden ve önde gelen eseri. Mevlevî olduğunu belirten şairin Dîvân'ında bulunan Farsça ve Türkçe şiirlerindeki Arapça mısra ve beyitler, her iki dile de hâkimiyetini göstermektedir. Diğer iki eseri ve eleştiri yazıları ile de dikkat çekmiş olmakla birlikte, onun en önemli eseri Dîvân'ıdır.

Abdî'nin mürettep bir divan özelliği gösteren eserinde, sıralamadaki itina ve kasidelerin çokluğu dikkati çeker. Tevhîd türünde bir şiirle başlayıp münacat ve na’t türündeki kasidelerle devam eden Dîvân’da, şairin üstat olarak belirttiği Nâbî’ye dair bir na’tı da yer alır. Dîvân’da 28 kaside, 10 terkîb-bend, 1 tercî-bend, 2 müseddes, 8 muhammes, 28 tarih, 383 gazel, 12 mesnevi, 48 kıt'a, 24 müfred, 8 matla ve 11'li hece vezni ile yazılmış 1 adet Türkü vardır. Kasideler bölümünde, devlet adamlarına yazılmış şiirler ile mevsimler ve farklı konularda kaleme alınmış manzumeler dikkati çeker. Kaynaklarda ismi geçmekte olan “Kasîde-i Osmaniye”, kuruluşundan itibaren Osmanlı Devletindeki önde gelen padişahların övülmesi ve tarihî olayların, kahramanlıkların zikredilmesi sebebi ile önemlidir. Kasidelerindeki dilin ağırlığı ve fahriye bölümlerindeki yükseliş, Nef'î'nin etkisini hissettirir.

Dîvân'da bulunan 10 terkîb-bend arasında birer Sâkî-nâme, Şikâyet-nâme ve Ruûs-nâme bulunmaktadır. Kaynaklarda matbu olduğu belirtilen Türklükle ilgili yazılmış bir manzume de bu terkîb-bendler arasında yer alır. Bu manzume, Bağdatlı Rûhî'nin; “Sanman bizi kim şîre-i engûr ile mestüz / Biz ehl-i harâbâtdanuz mest-i elestüz” beytiyle başlayan terkîb-bendine naziredir (Babacan, 2007: 10).

Musammatlarda nazirelerinin ön plana çıktığı Abdî; Fuzûlî, Sâmî, İzzet Paşa, Es'ad Paşa gibi şairlerin yanı sıra kendi şiirini de tahmis etmiştir. Râsih ve Nâbî gibi diğer bazı şairlere yazılmış nazireleri de dikkat çekmektedir. Halk şairi Gevherî, Nazîf Efendi, Veysî ve Feride Hanım şairin andığı sanatçılardır. Gazellerinde, âşıkane konuların yanında, dışa dönük ve eleştirel tabiatının etkisi ile toplumsal ve siyasi konulara meylettiği görülür. Geçmişten, yaşadığı döneme gelene kadarki tarihî olay ve kişilikler, şairin ilgi alanındadır. 19. yüzyılda bireyleşmenin yansıması olarak hayattan şikâyetleri, oğlu Celâl Bey'e dair düşünceleri gibi hususî konular şairin hasb-i hâl türündeki gazellerinde yerini almıştır . Hakîmane şiirleri de oldukça fazladır.

Şair, kaynaklarda şiir ve nesir üstatlarından, bilgi sahibi (İnal, 1969: 9) bir zat olarak belirtilir. “Şair ve hicve düşkün” (Akbayar 1996: 64) olarak nitelenen Abdî’nin, özellikle “Mutayebe”, “Hezl” ve “İʻtirâz” isimli şiirleri bu bilgiyi doğrulamaktadır. Abdî’nin şiirlerinde mahalli üslûbun izlerini görmek mümkündür. Bununla birlikte, 19. yüzyılda, Avrupaileşmenin etkileri de şiirlerine yansımıştır. Mahalli söyleyişi, rindane, şuh üslûbu ile Nedîm’den; hikemî üslûbu ile Nâbî’den; şiir sanatına olan güveni, kendini tüm şairlerden üstün gören tavrı ile Nef’î’den etkilenmiştir.

Dîvân, İstanbul Üniversitesi Yazma Eserler Kütüphanesi Nu. 207'de kayıtlıdır. Eser üzerinde bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Sağlam, 2011).

Şairin biyografisi için bk. "Abdî, Şarkîkarahisarlı". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-sarkikarahisarli