Orta Asya Hive (Hârezm) Hanlığının önemli tarihçi, şair ve devlet adamlarından Mûnis Hârezmî’nin kendi hayatına ilişkin bir eseri. 19. yüzyıl Orta Asya Türk edebiyatının en önemli sanatçılarından biri olan Munis, tarihçi kimliği ile ön plana çıkmaktadır. En çok bilinen eseri Firdevsü'l-İkbâl, Orta Asya Türk tarihinin yerli ve son önemli kaynaklarından biridir. Ravzatu's-Safâ Tercümesi adlı başka bir çeviri tarih kitabı daha bulunmaktadır. Ancak bu iki kitabını bitirmeye Mûnis’in ömrü yetmemiş, bunlar kendisinden sonra yerine geçen yeğeni Agehî tarafından tamamlanmıştır (Bregel 1998; Bregel 1999). Bu eserleri dışında Mûnisü'l-Uşşâk adlı bir divanı ve bu divanının sonuna eklediği hat sanatını konu alan Sevâd-ı Ta'lîm adlı başka bir manzum eseri daha vardır (Cumahoca 1997; Kahya ve DeWeese 2017).

Mûnis üzerine çalışmalar yapan Bregel, Tekin, Munirov, Cumahoca, Kahya gibi araştırmacılar arasında sadece Cumahoca (2006: 429) bir yazısında Mûnis’in kendi özgeçmişi ile ilgili Dîbâçe ve Hârezm’in su yollarını konu alan Arneler adlı iki eserinin daha bulunduğu belirtmektedir. Ancak araştırmacı, yazısında bu bilgiye nereden ulaştığı veya bu eserlerin nerede saklandığı gibi konularda hiçbir bilgi vermemiştir.

Mûnis’in eserlerinin başta Taşkent olmak üzere dünyadaki bazı kütüphanelerde birden fazla yazma ve basma nüshası bulunmaktadır. Ancak bunların tamamı henüz neşredilmemiştir. Bu durumda Mûnis Hârezmî'nin Dîbâçe adlı ayrı bir eserinin gerçekten olup olmadığı ve/veya bu eserin müstakil bir metin şeklinde bulunup bulunmadığı gibi konularda -bugünkü bilgilerimize göre- kesin bir yargıda bulunmak zordur.

Yazarın biyografisi için bk. “Mûnis, Şir Muhammed, Harezmî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/munis-harezmi