DEVRİYYE-İ FERŞİYYE
mesnevi
Hâşim, Hâşim Baba, Şeyh Mustafa Bandırmalı-zâde(d. 1130/1718 - ö. 1197/1782-1783)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hâşim Baba’nın manzûm devriyesi. Devriyyeler, İran ve Türk tasavvuf edebiyatlarının yanı sıra özellikle tekke, halk ve Bektaşî edebiyatlarında muhtelif nazım şekilleriyle teşekkül etmiş devir nazariyesini ele alan eserlerdir. “Vücûd-ı mutlaktan ayrılan nûr-ı ilâhînin âlem-i süflî olan dünyaya, başka bir deyişle toprağa intikaline kadar geçen bu devresini anlatan devriyelere ferşiyye veya devriyye-i ferşiyye” adı verilmiştir. Türk edebiyatında bu konudaki en meşhur eser, Hâşim Baba’nın Devriyye-i Ferşiyye’sidir (Uzun 1994: 251-252). Hâşim Baba bu eserini esasen Niyâzî-i Mısrî’nin Devriyye-i Arşiyye adlı eserine bir nevi zeyl olarak kaleme almıştır. Devriyye-i Ferşiyye, mesnevî tarzında 127 beyitlik bir devriyye ile buna zeyl olarak yazılmış 40 beyitlik kaside tarzında ikinci bir devriyyeden meydana gelmektedir. Mesnevî, bazı kütüphanelerde müstakil olarak “Lisânü’l-gayb”adıyla da geçmektedir. Hâşim Baba, mesnevînin son beytinde Hem “lisânü’l-gayb”ı târih eylesün mısrasındaki “lisânü’l-gayb” terkibiyle manzumenin yazılış tarihine işaret etmiştir. Terkibin ebced değeri 1184 (m. 1770) senesine karşılık gelmektedir. Devir anlayışını mükemmel bir şekilde işleyen eser, Türk tasavvuf edebiyatında hatırı sayılır devriyeler arasında yerini almıştır (Uçman 2001: 154-175). Eser, Abdullah Uçman tarafından “Haşim Baba ve Devriyyeleri” başlığı altında makale olarak yayımlanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Hâşim Baba”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasim-hasim-baba-seyh-mustafa-bandirmalizade


Eserden Örnekler


Devriyye-i Ferşiyye-i Hâşim Baba

 Hamdülillâh mazhar olduk bu deme

Eyledim takrîr-i edvâr âdeme


Âdemin vasfıdurur her bir kitâb

Âdemin şânında eşyâ fasl-ı bâb


Bâb-ı câna mazhar olan bî-gümân

Her biri bir âdem olmuş nişân (Uçman 2001: 160)


Zeyl

Bir zamân ola ki nesl-i âdemî bula fenâ

Sulb-i Haydar’dan gele ecsâda rûh bula bekâ


Nesl-i Haydar müfredâtı cem’ u terkîb eyleye

Müfredât ola mürekkeb rûh ile bula bekâ (Uçman 2001: 171)

Kaynakça


Uçman, Abdullah (2001). “Hâşim Baba ve Devriyyeleri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 5: 154-175.

Uzun, Mustafa (1994). “Devriyye”, İslam Ansiklopedisi. C. 9, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 251-253.

Atıf Bilgileri


YALÇINKAYA, MEHMET AKİF. "DEVRİYYE-İ FERŞİYYE". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/devriyye-i-fersiyye. [Erişim Tarihi: 27 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (HÂŞİM) Hâşim, Hâşim Baba, Şeyh Mustafa Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
2 VÂRİDÂT Hâşim, Hâşim Baba, Şeyh Mustafa Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
3 ANKÂ-YI MAŞRIK Hâşim, Hâşim Baba, Şeyh Mustafa Bandırmalı-zâde Dr. MEHMET AKİF YALÇINKAYA
Görüntüle
4 KURRETÜ'L-UYÛN Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi Öğretmen mehmet cemal öztürk
Görüntüle
5 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
6 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
7 ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
8 DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
9 HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
10 TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Şükrü Maden
Görüntüle
11 DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
12 MA‘RİFETNÂME Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
13 ‘İRFÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle