Namık Kemal’in Avrupa’ya gitmeden önce yayımlanan ilk eseridir. 23 sayfalık tarihî konulu bir risale olarak kaleme alınan Devr-i İstîlâ, öncelikle Tasvîr-i Efkâr’da 13 Aralık 1866’dan 13 Ocak 1867’ye kadar “Devlet-i Aliyye’nin Devr-i İstîlâsına Dâir Bir Makaledir” başlığı ile tefrika edilmiştir (Uçman 2006: 271). Namık Kemal, Devr-i İstîlâ’yı yedi saat gibi kısa sürede Ebuzziya Tevfik’e dikte ettirmiştir (Akün 1976: 6). Devr-i İstîlâ, Tasvîr-i Efkâr’daki tefrikasının ardından 1867’de Tasvîr-i Efkâr Matbaası'nda müstakil bir kitap olarak basılmış, daha sonra 1872’de Evrâk-ı Perîşân’ın baş kısmında, 1973’te ise yeni harflerle sadeleştirilerek yayımlanmıştır (Pala 1989: 3).

Eserin ele aldığı tarihî evre, Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve yükseliş dönemini kapsamaktadır. Bu dönem, Osmanlı Devleti’nin seferden sefere koştuğu ve topraklarını genişlettiği dönemi kapsaması nedeniyle Namık Kemal’in oluşturmak istediği millî tarih anlayışına zemin hazırlaması bakımından önemli bir evre olmaktadır. Namık Kemal, bu uzun tarihî dönem içinde tahta geçen Osmanlı padişahları, Osman Gazi, Sultan Orhan, Murâd-ı Evvel (1. Murad), Yıldırım Bayezîd, Mehemmed-i Evvel (1. Mehmed), Murâd-ı Sânî (2. Mehmed), Bâyezid-i Sânî (2. Bayezid), Selim-i Evvel (1. Selim) ve son olarak da Kanuni Sultan Süleyman’ın şahsiyetlerini ve başarılarını kaleme alır. Namık Kemal, bu uzun tarihî dönemi ele aldığı birkaç sayfalık eseri için “İki asırda ve iki büyük kıt’anın mültekasında cereyan eden bunca vekâyî-i azîmeyi birkaç sahifeye sığdırmak pirinç üzerine Fâtiha yazmak kabilinden…” (Pala 1989: 10) ifadelerine yer verir. Mehmet Kaplan da Devr-i İstîlâ’da ele alınan uzun tarihî dönemin birkaç sayfaya sığdırılmasına değinerek eserdeki bu yönelişin Montesquieu tesirinden kaynaklandığı yorumunu yapar ve Namık Kemal’in özellikle Montesquieu’nun Roma’nın İ’tilâ ve İzmihlâline Dair Fikirler adlı eserinden esinlendiğini belirtir (1954: 74).

Devr-i İstilâ, dil ve üslup olarak Bârika-ı Zafer’e göre daha sadedir. Buna rağmen birçok sayfada kelime oyunları dikkat çeker (Uçman 2006: 271). Mehmet Kaplan Devr-i İstîlâ’yı, Bârika-ı Zafer’den ayrı, çıplak nesre yaklaşsa da edebî üslubu koruyan bir eser olarak değerlendirmesine rağmen bu eserin de Bârika-ı Zafer gibi geniş araştırmalara dayanmayan, bilinenleri sanatkârane bir şekilde dile getiren bir risale olduğunu ifade eder (1954: 75).

Yazarın biyografisi için bk. “Namık Kemal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/namik-kemal