Keçeci-zâde İzzet Molla’nın biyografi ve hatırat türündeki eseri. Devhatü'l-Mehâmid Fî-Tercemeti'l-Vâlid, Giriş’ten sonra  15 bölüme ayrılmaktadır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür: I Besmele, hamdele, salvele: Giriş, II Ammâ ba’d: Yazarın bu eseri yazma yeteneğini ifade etmesi, III El-hâsıl: Eserin yazılma sebebi ve adlandırılması, IV Ba’dezâ: İzzet Molla’nın dedesi Mustafa Efendi’nin Konya’dan İstanbul’a gelişi, tasavvufi bir çevreye dâhil olması, meslek hayatına başlaması ve evlenmesi, V Bin yüz elli tarihinde: İzzet Molla’nın babası Sâlih Efendi’nin doğuşu ve tahsili, VI Ba’de inkızâ’i’l-müddet: Hac görevini yerine getirmesi ve müderrisliğe atanması, VII Yine bu mahkemede…: Selânik Mevleviyeti ve sonrasında aldığı görevlerde yaşadığı sıkıntılar, VIII Mâ-hasal-i kelâm: Hububat bakanı olması ancak kendisini çekemeyenlerin müdahalesiyle Konya’ya sürülmesi, IX Mu’teriza: Babasının başına gelenler hakkında İzzet Molla’nın yorumu, X Vaktâ ki: Sâlih Efendi’nin Konya ve Bursa’da bulunması, iftiraya uğraması, ardından temize çıkıp hakkı olan Anadolu rütbesini alması, XI Kalmadı râh-ı talebde…: Rumeli rütbesini alması, XII El-hâsıl: Düşmanlarından intikam alması, XIII Netîce-i kelâm: Vasiyeti ve vefatı, XIV Hikâye: İzzet Molla’nın babasıyla ilgili bir anısını ve onun bir nasihatini anlatması, XV Eserin bitiş tarihi.

Eserdeki sanatlı söyleyiş “Babanın Hayatı Hakkında Övgüler Ağacı” metaforunda açıkça görülür. Yazar, 20 sayfa uzunluğundaki Devha’da kendi hayatına dair bilgilerle birlikte dedesinin Konya’dan İstanbul’a gelişini, babasının doğumunu, yetişmesini, devlet kademelerinde aldığı görevleri ve dönemin ilmiye mensupları arasındaki ilişkilerin sıkıntılarını anlatmaktadır. Dönemin önemli devlet adamları ve çeşitli tarihî olaylarıyla ilgili bilgiler ve anekdotlar içeren Devha’da inşa üslûbunun özelliği olarak seci, tekrir, tezat, cinas gibi edebî sanatlar, çeşitli manzume, deyim ve atasözleriyle meydana gelen telmihler, dua beddua gibi ara sözler, mecazlı söyleyişler yer almaktadır. Soyutlamalar, metaforik üslûp, standart dilden sapmalar, aykırı bağdaştırmalar da eserde nesri nazma yaklaştıran özellikler olarak dikkat çekmektedir (Tanç 2018: 40). Sanatlı söyleyişe rağmen eserdeki fikir güçlüdür ve hemen her cümlede şairin yaratıcılığının, nüktedanlığının ve mizaha meyilli karakterinin izlerine rastlanır (Tansel yty: 1265). 

İzzet Mollâ, başlığında kullandığı “terceme” kelimesiyle terceme-i hâller içine yerleştirdiği Devhatü’l-Mehâmid Fî Tercemeti’l-Vâlid (1226/1811), hem biyografi hem de hatırat türünün özelliklerini gösterir. Eserin bir nüshası, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde NEKTY10428/02 (eski kayıt Nu. T. 2970/2) numarasıyla kayıtlıdır. Eser, şairin vefatından sonra torunlarından Reşad Fuad Bey tarafından Mehmed Said Paşa’nın (ö. 1914) değerlendirmelerini içeren bir mektup ile birlikte Tarih-i Osmanî Encümeni’ne hediye edilmiş ve aynı Encümen tarafından basılmıştır (Keçeci-zâde İzzet Molla 1332: 20). İbrahim Bülbül eserin bazı bölümlerini, Nilüfer Tanç ise tamamını yeni Türk harfleriyle günümüz Türkçesine aktarmışlardır (Bülbül 1989: 160-165, Tanç 2018). Ayrıca Devhatü’l-Mehâmid’e zeyl olarak şairin torunlarından Hikmet Fuat ya da Reşad Fuat tarafından kaleme alınan ve İzzet Molla’nın hayatını anlatan bir terceme-i hâl yayımlanmıştır (Keçeci-zâde Reşad Fuad 1332).

Şairin biyografisi için bk. "İzzet Mollâ, Keçeci-zâde Mehmed İzzet Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/izzet-molla-kececizade-mehmed-izzet