- Yazar Biyografisi (TEİS)
Münif Paşa - Madde Yazarı: Dr. Ayşegül Ergişi
- Eser Yazılış Tarihi:1299/1882
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Destan
- Yayın Tarihi:15/12/2021
DESTAN-I ÂL-İ OSMAN (MÜNİF PAŞA)
mnzum tarihMünif Paşa (d. 1828 / ö. 6 Şubat 1910)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Münif Paşa'nın 1299/1882 yılında Osmanlı Devleti'nin kuruluşunun 600.yılı dolayısıyla yazdığı bir şiiridir. Eser Mihran Matbaası'nda sekiz sayfalık bir risale olarak basılmıştır. Osmanlı Devleti'nin devirleri, padişahları ve önemli olaylarının anlatıldığı için manzum bir tarihçe olarak nitelenebilir. Destân-ı Âl-i Osman, Solakzâde Hemdemî Çelebi'nin Fihrist-i Şâhân adlı eserine yapılmış bir naziredir. Solakzâde Hemdemi Çelebi şiirinde I. Osman'dan IV. Mehmet'e kadar Osmanlı padişahlarından bahseder. Fihrist-i Şâhân'a Rüşdizâde Reşid Hasan Efendi ve Ziya Paşa tarafından zeyller yazılmıştır. Osmanlı'nın ilk padişahından II. Abdülhamid'e kadar otuz dört padişahtan bahseden Münif Paşa; Solakzâde Hemdemî Çelebi, Rüşdizâde Reşid Hasan Efendi ve Ziya Paşa'nın yazmış olduğu eserleri esas alarak kafiye bakımından onlarla benzer fakat ölçü, dil ve üslup bakımından onlardan farklı bir şiir ortaya koymuştur.
Şiirin nazım şekli, halk edebiyatının yaygın kullanılan nazım şekli olan destandır. Münif Paşa şiirinin başlığını da buna uygun seçerek belirginleştirmiştir. Destanlar hece ölçüsüyle yazılan, dörtlük sayısı sınırlı olmayan, son dörtlükte şairin mahlasının yer aldığı, savaş, kahramanlık, isyan, salgın, yangın gibi konuların işlendiği uzun şiirlerdir. Nazım birimi dörtlük olan Destân-ı Âl-i Osman toplam kırk üç dörtlükten oluşur. Şiir hecenin nadir kullanılan 5+5 duraklı 10'lu kalıbıyla yazılmıştır. Kafiye örgüsü ilk dörtlükte aaxa, sonraki iki dörtlükte bbba, ccca, sonraki dört dörtlükte ise ddxa, eexa, ffxa, ggxa şeklinde devam eder.
Münif Paşa şiirin giriş bölümü sayılan ilk üç dörtlükte Osmanlı Devleti'nin 600. yılını tebrik ederek eserin yazılış amacını anlatmış, ilk üç dörtlükten sonra şiirin en uzun bölümü sayılan gelişme bölümünde sırasıyla padişahların dönemlerinin en dikkate değer yanlarını birer dörtlükte anlatmış, tanık olduğu dönemin padişahı olan II. Abdülhamid'i ise altı dörtlükte ele alarak ona diğerlerinden daha geniş yer vermiştir. Münif Paşa, örnek aldığı şiirlerdeki gibi sadece fetihlere ve savaşlara yer vermemiş, dönemlerin önemli olayları, felaketler, siyasi ve askerî uygulamalardan da bahsetmiştir. Aynı zamanda Batılılaşma ile ilgili uygulamalara, Tanzimat'a, Kanun-i Esasi'ye, yeni mekteplere övgüde bulunmuştur. Dolayısıyla şiir yoluyla Osmanlı Devleti'nin dönemlerini siyasi, sosyal, ekonomik ve askerî açılardan incelemiş, adeta Osmanlı Devleti'nin tarihini özetlemiştir. Şiirin sonuç bölümü sayılabilecek son dörtlükte ise dua ederek eserini sona erdirmiştir.
Sade ve anlaşılır bir Türkçeyle yazılan Destân-ı Âl-i Osman 19. yüzyıl Osmanlı aydınlarının halk edebiyatına ve hece ölçüsüne gösterdikleri ilginin hem de yazı dilini halk diline yaklaştırma çabalarının somut bir örneği olarak takdir edilmiştir.
Destân-ı Âl-i Osman, Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa başlıklı doktora tezinde Ali Budak tarafından günümüz alfabesine aktarılmıştır (2002).
Münif Paşa’nın biyografisi için bk. “Münif Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/munif-pasa
Eserden Örnekler
Tebrîk eylerim şâh-ı devrânı
Hem de umûmen Âl-i Osmânı
Altı yüz oldu sâl-i saltanat
Hakk dâim etsin bu hânedânı
Şan ü şevketi ber-karâr olsun
Varsa düşmanı târ ü mâr olsun
Ey hâme senden yâdigâr olsun
Gel hulûs ile yaz bu destânı
Bir bir beyan et hep selâtini
Bazı evsâf ve eserlerini
Hâmidir onlar devlet ü dini
Nâşirdir onlar adl ü ihsânı
Birinci Sultan Osman Gâzi
Odur devlete koyan esâsı
Altı yüz doksan dokuz yılında
Oldu zîver-i taht-ı sultânî
İkinci Sultan Orhan Gazi
Yeniçeriler onun ihdâsı
Rumeli gördü o pâdişâhın
Devrinde satvet-i Osmâniyânı
Üçüncü Sultan Murâd-ı evvel
Üstüne geldi o kadar düvel
Nasıl kahraman olduğun onun
Bilir Kosova’da harp meydânı
Dördüncü Sultan Bayezid handır
Yıldırım namı ona şâyândır
Timurlenk tuttu kendüsin ammâ
Hiç tutulur mu şöhret ü şânı
Beşincisi de Sultan Mehmed
Onun lâkabı Çelebi idi
Hilm ü şecâat ile berâber
Pek sever idi ilm ü irfânı
Altıncısı Sultan Murâd-ı sâni
Sırp ülkesini vergiye kesdi
Macar kralını bozdu Varna’da
O bozmuş idi ahd ü peymânı
Yedinci Sultan Fatih Mehemmed
Halk canibinden idi müeyyed
Kendisi aldı bu İstanbul’u
Sıyt u şöhreti tuttu cihanı
Sekizinci Sultan Velî Bayezid
Zühd ü takvâda misli nâ-bedîd
Venedikliyi bozdu denizde
Feth eden odur hem Karamanı
(Münif Paşa 1299/1882: 3-4).
Kaynakça
Münif Paşa (25 Cemaziyülevvel 1299/14 Mayıs 1882). Destân-ı Âl-i Osman. İstanbul: Mihran Matbaası.
Budak, Ali (2002). Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa. Doktora Tezi. İsanbul: İstanbul Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | İLM-İ BELÂGAT-LA RHÉTORIQUE (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
2 | MUHAVERÂT-I HİKEMİYE (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Araş. Gör. Dr. Fikri Kula |
Görüntüle | ||
3 | MAĞDÛRÎN HİKÂYESİ (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Araş. Gör. Dr. Fikri Kula |
Görüntüle | ||
4 | İBRET (MEHMET TAHİR MÜNİF) | Rüsumat Emanetinden Mehmet Tahir Münif | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
5 | TERKİB-İ BEND: MAHFÛZÂT- EDEBİYYE: MEKTEB (MÜNİF PAŞA) | Münif Paşa | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
6 | KAYINVALİDE (MÜNİF PAŞA) | Rüsumat Emanetinden Mehmet Tahir Münif | Dr. Ayşegül Ergişi |
Görüntüle | ||
7 | MAKÂMÂT-I HARÎRÎ TERCÜMESİNDEN BİRİNCİ MAKÂME-SAN'Â'İYYE (MÜNİF) | Münif, Münif Efendi | Araş. Gör. Seda Kurt |
Görüntüle | ||
8 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
9 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
10 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
11 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
12 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
13 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
14 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
15 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
16 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |