DERGEH-NÂME (HASÎB)
mesnevi
Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi (d. ?/?-ö. 1166/1752-53)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hasîb’in yaşadığı dönemde İstanbul’da bulunan 97 dergâhı konu edindiği manzum eseri. Dergeh-nâme’nin sekizinci beytinden eserin I. Mahmûd (1730-1754) döneminde yazıldığı anlaşılmaktadır. Eserin Müstakim-zâde tarafından istinsah edilen nüshasında “Vezîr-i A‘zâm ve Ekrem Hekîm-zâde Ali Paşa Hazretleri” döneminde yazıldığı kaydı vardır (Kut ve Kut 1987: 214). Hekimoğlu Ali Paşa'nın I. Mahmûd devrinde iki kez sadrazamlık yaptığı (1732-1735 ve 1742-1743) tarihlere bakılırsa eserin bu yıllar arasında yazıldığı anlaşılmaktadır.

Dergeh-nâme, 129 beyitten oluşan bir mesnevidir. Hasîb, eseri yazma sebebini tarîk erbabına ve tekyelere duyduğu minnet olarak açıklar. Eser aruzun 11 farklı kalıbı ile yazılmıştır. 

Eser giriş, bir gazel, “zeyl-i der-bahr-i dîger” başlıklı sekiz, “zikr-i der-bahr-i dîger başlıklı” bir bölüm ve hâtimeden oluşur. Şair, eserde Arapça, Farsça kelime ve tamlamaları sıkça kullansa da eserin dili açık ve anlaşılırdır. 

Eserin tenkitli metni Emin Efendi'nin eklemeleriyle yayımlanmıştır (Kut ve Kut 1987).

Hasîb’in biyografisi için bk. “Hasîb, Mü’min-zâde Ahmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasib-muminzade-ahmed-efendi 

Eserden Örnekler


Zeyl-i der-bahr-i dîger

Yok iltiyâm-ı zahm-ı dile böyle bir mahal

Bu Âsitân-ı Hazret-i Ümmî Sinân’a gel

Sôfî semend-i himmeti sür Atpazarı’na

Tâ Nakşıbend-i şevk-i derûn ol buharına

İlyâs Efendi Tekyesi’ne var da Hızr’ı bul

Ol Âsitâne’den idegör Hazret’e vusûl

Zikr-i Hudâ ki sâlike hısn-ı emândır

Zîrâ bu tekye herkese Cankurtaran’dır

Her yevm-i Cum‘a çeşm-i dile incilâya gel

Bâzâr-ı erba‘âde Mehemmed Ağa’ya gel

Ben ravza-i habîb-i Hudâ bâd sad salât (Kut ve Kut 1987: 221)

Kaynakça


Kut, Günay ve Turgut Kut (1987). “İstanbul Tekkelerine Ait Kaynak: Dergeh-nâme”. Türkische Miszellen. İstanbul: Divit Matbaacılık ve Yay. 213-237.

Aktepe M. Münir (1998). “Hekimoğlu Ali Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C. 17. İstanbul: TDV Yay. 166-168.

Atıf Bilgileri


Öztürk, Zehra. "DERGEH-NÂME (HASÎB)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/dergeh-name-hasib. [Erişim Tarihi: 16 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SİLKÜ'L-LE'ÂL-İ ÂL-İ OSMÂN Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Dr. Göker İnan
Görüntüle
2 RAVZATÜ'L-KÜBERÂ (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Dr. Göker İnan
Görüntüle
3 DÎVÂN (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
4 MECMÛ'A-İ TEVÂRÎH Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
5 HİKÂYE-İ MANZÛME (HASÎB) Hasîb, Mü’min-zâde Ahmed Efendi Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Mehmet Gürbüz
Görüntüle
6 MİYÂHİYYE (HASÎB) Hasîb, Mü'minzâde Ahmed Efendi Dr. Göker İnan
Görüntüle
7 MENÂKIB-I ŞÂH HABÎB (HASÎB) Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Mehmet Gürbüz
Görüntüle
8 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
9 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
10 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
11 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
12 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
13 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
14 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
15 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
16 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
17 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle