Müstecâbî-zâde İsmet’in mesnevi nazım şekliyle kaleme aldığı tarihî-kahramanlık konulu manzume. Eserde Osmanlıların Orhan Gazi’nin emriyle Rumeli Fatihi Şehzade Süleyman Paşa komutasındaki askerlerin Rumeli’ni fethi; kahramanlıkları ve vatan sevgisi destansı bir dille hikâye edilir. Eser, devrinin ferdiyetçi konularından bağımsız, toplumsal içeriğe değinmesinin yanı sıra Türk-İslâm tarihi açısından da dikkate değerdir. Müstecâbî-zâde, eserin Mukaddime bölümünde, Süleyman Paşa’nın 200 askerle Rumeli’ni fethi ile Osmanlıların adaletini dünyaya gösterdiğini belirterek fethin önemine dikkat çekmiş; şiirin yazım aşamasına vakit ayıramadığından yeterli ölçüde manzumeyi yazamadığı hususunu da belirtmiştir (Özsarı 2007:140).

Müstecâbî-zâde, şiirlerde mesnevi nazım şeklini ve aruzun “fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün” kalıbını kullanılmakla birlikte “fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün” kalıbına da yer verir. Eser, noktalama işaretlerini de barındırmaktadır. Ayrıca eser, Süleyman Paşa Camii ve Türbesinin fotoğrafı ile birlikte basılmıştır. Mustafa Özsarı’nın belirttiğine göre manzume, Müstecâbî-zâde’nin yazın hayatında (1891-1901) İstanbul Dönemi; Olgunluk Devresi olarak nitelendirilen yazı ve şiirlerini yayımladığı dönemde yazılmıştır (2007:62). Türk edebiyatında destan türünde bilgi veren kaynaklar, destan yazma geleneğini her ne kadar Münif Paşa’nın Destân-ı Âli Osman adlı eseriyle birlikte Meşrutiyet edebiyatı; Şükrü Elçin’in 1908 sonrası Türkçülük hareketleri ile başlatıyor olmasına karşın -Ara Nesil’de- Müstecâbî-zâde’nin söz konusu eserinin dikkate alınması gerektiğini ifade eder (Özsarı 2006: 7).

Eserde Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren Rumeli’ne geçişine kadar ki 50 yıl, destani bir dille anlatılır. Destanda devletin gücü; kurucu sultanları, devlet adamları, komutanların isimleri; yönetimi ve topraklarının genişlemesi vs. Türklerin fetih ruhu, vatan sevgisi bahsiyle hamasi bir girizgâh yapılır. Orhan Gazi’nin emri ile Şehzade Süleyman Paşa komutasındaki dilaverler, Karesi Sancak’ından Evrenos Fazıl Bey, Hacı İlbey, Ace Bey’in askerleri ile birleşerek Kemer sahiline çıkar. Ardından ordudaki birkaç kişi gece sal ile Çimpe Kalesi’ne sızıp bir Rum esir alarak dönerler. Süleyman Paşa, Rum’dan maddiyat karşılığında bilgiler alır. Paşa ve komutasındaki askerler sallar ile Gelibolu’ya çıkar. Hücuma geçmeden evvel etraftan bilgi toplamak için Rum’u gönderir. Akabinde halkın şehirden kıra gittiğini öğrenen Paşa’nın askerleri Kale’yi fetheder. Böylelikle halka zarar verilmeden kale alınır. Halk, hoşgörülü tavrı memnuniyetle karşılar. Fetih ile Osmanlıların celadet ve adaletli yönetimi bütün dünyaya bir kez daha gösterilir. Manzume, Süleyman Paşa’nın av esnasında kaza ile vefat etmesi ve türbesinin ziyaret edilmesi dileği ile sonlandırılır.

Dastân-ı Zafer adıyla 19 Ağustos 1312/31 Ağustos 1896’da Malumat dergisinde yayımlanan eser; 16 sayfa ve 100 beyitten müteşekkildir. Eser, 1314 yılında İstanbul’da Malumat Matbaası’nda basılmıştır. Eser üzerine Mustafa Özsarı tarafından (2006) Yeni Türk Edebiyatında Destânî Şiirin Başlangıcı ve Müstecabizade İsmet’in Dastân-ı Zafer Adlı Eseri çalışması bildiri olarak sunulmuştur.

Şairin biyografisi için bk. “Müstecâbî-zâde Mehmed İsmet Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ismet-mustecabizade-mehmed-ismet