Kaynaklarda Mansûr-nâme adıyla kaydedilen bu mesnevi, İsmail Hikmet Ertaylan’ın bir duyumdan hareket ederek verdiği bilgiye (Ertaylan, 1952: 126-127) istinaden daha sonraki çalışmalarda, ihtimal kaydıyla, (Aksoy 1977: 60; Kut 1989: 57; Alpay Tekin 1992: 50; Özmen 2001: XXXVII; Canım 2014a) Ahmed-i Dâ’î’nin henüz ele geçmemiş bir eseri olarak değerlendirilmiştir. Ancak metnin hiçbir yerinde “Dâ’î” mahlasına rastlanmadığı gibi "Ahmedîyem kıl inâyet yâ Kerîm / Rahmet idüp yarlıgagıl yâ Rahîm" (71b) şeklindeki son beyitte de müellif adı sadece “Ahmedî” olarak kaydedilmiştir. Diğer taraftan müellife dair başka ayrıntının verilmeyişi, eserin hangi “Ahmedî”ye ait olduğu sorusunu akla getirmektedir. Bununla birlikte metnin imla özellikleri yazıldığı döneme dair bir fikir verebilecek mahiyettedir. Dâstân-ı Mansûr’un da içinde bulunduğu risaleler mecmuasında yer alan ilk eser, Şihâbî’nin, Şeyh Celâleddin Suyûtî (ö. 1505)’den nazmen çevirdiği Tercüme-i Hüsnü’l-Muhâdıra adlı mesnevidir; 3 Zilkade 1001/1 Ağustos 1593 tarihinde istinsah edilmiştir. Bu eser ve mecmuanın 53b-61a sayfaları ile 71b-74a sayfalarında bulunan diğer iki risale de 16. yüzyılın imla özelliklerini yansıtmaktadır. Ancak aynı müstensihin elinden çıktığı anlaşılan Dâstân-ı Mansûr’da kelime sonlarındaki vokallerin gösterilmeyişi, eserin en geç 15. yüzyıl başlarında yazılmış, harekeli bir metinden istinsah edilmiş olabileceğini göstermektedir. Bu bilgilerden hareketle değerlendirilmesi gereken dört şairden Gelibolulu Ahmedî (Ahmed-i Rûmî)’nin üslubuna dair ayrıntılı bir değerlendirme yapabilmek için elimizde yeterince metin örneği bulunmamaktadır (Canım 2014b). Aynı dönemde yaşamış olan bir diğer Ahmedî, bilinen tek eserinde (Telli Sazlar Münâzarası) klasik öncesi Çağatay edebiyatının müşterek yazı dili özelliklerini ve üslubunu yansıtmıştır (Eraslan 1986: 129; Erdem Uçar 2014). Son olarak İskender-nâme müellifi ile Tebrîzli Ahmedî’nin eserleri arasında yapılan bir karşılaştırmada Dâstân-ı Mansûr’da yer alan bazı kelime ve tamlamaların Tebrîzli Ahmedî’nin eserlerinde de bulunduğu tespit edilmiş (Tavukçu 2022) ve buna istinaden eserin Ahmedî-i Tebrîzî’ye ait olabileceği kanaati benimsenmiştir.

Dâstân-ı Mansûr, aruzun "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbıyla mesnevi biçiminde yazılmış 519 beyitten oluşmuştur. Müellif, külfetsiz ve sade bir üslupla Hallâc-ı Mansur (ö. 922)’u trajik akıbetine götüren süreci, onun bu esnada gösterdiği kerametleri ele almış yeri geldikçe iktibaslardan yararlanmıştır. Eserin ilk 10 beytinde Allah’ın kudret ve hikmeti, Âdemin yaratılışı ve meleklerin ona secde edişi, kainatın “iki cihan serveri” olan “Ahmed”in dostluğu için yaratılışı dile getirilmiş ve bu bölüm bir “salvele” beytiyle bitirilmiştir. Bu durum dikkate alındığında eserin, mesnevi kompozisyonuna asgari düzeyde uyduğu söylenebilir ancak bölümlerinin bulunmayışı ve sadece üç beyitlik bir dua bölümüyle sonlandırılması, Dâstân-ı Mansûr’un, şeyyadlık geleneğinde olduğu gibi topluluk önünde okunmak üzere telif edildiğini düşündürmektedir. Nitekim esere hâkim olan konuşma üslubu da bu durumu desteklemektedir.

Bilinen tek nüshası Fransa Millî Kütüphanesinde (Bibliotheque Nationale Manuscrits, nu. Turc 111, 62a-71b) bulunan Dâstân-ı Mansûr, Orhan Kemâl Tavukçu tarafından hazırlanmıştır (2022).

Şairin biyografisi için bk. “Ahmedî, Ahmedî-i Tebrîzî, Tebrîzli Ahmedî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmedi-tebrizli-ahmedi