DÂSTÂN-I İBRÂHÎM / DÂSTÂN-I HALÎLU’R-RAHMÂN İBRÂHÎM VE İSMÂ’ÎL (ÎSÂ)
Hz. Muhammed'in oğlu Hz. İbrâhîm'in ölümü
Îsâ, Kırşehirli Îsâ (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kırşehirli Îsâ'nın Hz. Muhammed'in küçük yaşta ölen oğlu Hz. İbrâhîm'in canının Azrâil tarafından alınmasını konu edinen kısa mesnevisi. 121 beyit uzunluğundaki metin, aruzun "fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbıyla yazılmıştır. Mesnevinin başında ilk 14 beyitte ölüm konusu üzerinde durulur. Hz. Muhammed'in İbrâhîm adlı bir oğlu olur. Kaynaklara göre İbrâhîm, Zilhicce 8/Mart-Nisan 630'de, sonraları Meşrebetü İbrâhîm diye anılacak olan Medine yakınlarındaki Kuf bölgesinde doğar. On yedi veya on sekiz aylıkken İbrâhîm’in hastalanması üzerine Resûlullah, Abdurrahman b. Avf ile birlikte Ümmü Bürde’nin evine gider. Bir müddet sonra da İbrâhîm (ö. 10/632 ?) ölür. Kırşehirli Îsâ'nın mesnevisinde anlattığına göre İbrâhîm 14'üne kadar yaşar ve Hz. Osmân tarafından terbiye edilir. Hz. Muhammed İbrâhîm'i eve çağırır ve orada İbrâhîm Azrâil'i görür. Durumu anlayarak mektep arkadaşları ile vedalaşmak için izin ister.  Döndüğünde Azrâil, İbrâhîm'in canını alır. Medine halkı ve dört halife İbrâhîm'in cenaze namazını kılarlar. İslami kaynaklarda cenaze namazı kılınıp kılınmadığı hususunda ihtilaf bulunmakla beraber İbn Abdülber kılınmadığı yönündeki rivayetin sahih olmadığını belirtmiştir. Nevevî de ulemanın çoğunluğunun cenaze namazını Hz. Peygamber’in kıldırdığı görüşünde olduğunu kaydetmiştir. Eserin yazması, Atatürk üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege Yazmaları arasında 14 numarada kayıtlıdır.

Söz konusu mesnevi, bir dil incelemesi ile birlikte Kâzım Köktekin tarafından yayımlanmıştır (2001). 

Şairin biyografisi için bk. "Îsâ, Kırşehirli Îsâ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/isa-kirsehirli-isa 

Eserden Örnekler


Hâzâ Dâstân-ı İbrâhîm

Ey Kerîm sensin kamu sabr idenlere

Hem sabırlık sen virirsin kalmışlara


Bu ne dertdür bu ne firkat bu ne âh

Kim bize vasl eyledün ey pâdişâh


Dünyâda ecel yili durmaz eser

Ey niçe analarun bağrın keser


Ey niçe kardaş kardaşdan ölüm

Ayırur derd-i firâkıla bilün


Ey niçe analarun geçdi güni

Girmedi kulagına oglı üni


Ey niçelerün yüregin tagladı

Ey niçeler yas giyüben agladı


Ey niçeler rûzî bar kıldı ayal

Sonra anun elinden aldı ecel


Saldı toprak için ol yüzleri

Dün gibi giçer dâyim gündüzleri


Katı yüz bin yigirmi dört nebî

İçdi kamu hep ölüm şerbetini


Kanı ol Süleyman [u] ya nebî

Bul[a]madı anlar bu rence edvî


Ölüm ayırur nice yârenleri

Birbirile togrı yol varanları


Ne oglan dir ne yigit ne koca

Ne yohsul dir ne bay dir ne hoca


Devür birdür ana ey dîn eri

Vir salavat şâzî kıl peygamberi (Köktekin 2001: 18-19)

Kaynakça


Çelebioğlu, Amil (1999). Türk Edebiyatı’nda Mesnevi (XV. yy’a kadar). İstanbul: Kitabevi Yay.

Çubukçu, Asri (2000). "İbrahim". İslam Ansiklopedisi. C. 21. İstanbul: TDV Yay. 273-274.  https://islamansiklopedisi.org.tr/ibrahim--b-muhammed [Erişim tarihi: 31.01.2022]

Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.

Köktekin, Kazım (2001). “Kırşehirli İsa’nın Dâstân-ı İbrahim’i ve Dili”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (16): 13-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2844/38914 [Erişim tarihi: 31.01.2022]

Atıf Bilgileri


Aksoyak, ismail. "DÂSTÂN-I İBRÂHÎM / DÂSTÂN-I HALÎLU’R-RAHMÂN İBRÂHÎM VE İSMÂ’ÎL (ÎSÂ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/dastan-i-ibrahim-dastan-i-halilu-r-rahman-ibrahim-ve-isma-il-isa. [Erişim Tarihi: 05 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÂSTÂN-I SÂHİB-KIRÂN (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu
Görüntüle
2 DÂSTÂN-I HİBÂL / DÂSTÂN-I BATTÂL-I SİN (ÎSÂ ?) Îsâ, Kırşehirli Îsâ ismail Aksoyak
Görüntüle
3 DÂSTÂN-I VEFÂT-I İBRÂHÎM (ÎSÂ) Îsâ, Kırşehirli/Kayserili Îsâ Prof. Dr. Hanife KONCU
Görüntüle
4 DÂSTÂN-I DUHTER HİKÂYE-İ YAHUDÎ (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu
Görüntüle
5 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
6 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
7 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
8 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
9 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
10 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
11 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
12 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle