III. Murad (ö. 1595)’ın beş beyitlik Farsça bir gazelinin şerhi. Eserin adı müellif tarafından verilmiş olmayıp yakıştırmadır ve muhtevaya bakılarak mecmuanın baş kısmında bulunan, mecmuadaki eserlerin isimlerinin sıralandığı ilk sayfada “Dakâ’iku’t-Tevhîd” olarak yazılmıştır. Ancak Âli’den bahseden hiçbir kaynakta böyle bir eserden söz edilmemektedir. Fakat bu eser zannımıza göre yine III. Murad’ın bir gazelinin şerhi olan Bedâyi’ul- Metâli' adlı eser olmalıdır. Bedâyi’ul-Metâli'in adı Nikâtü’l-Kâl fi Tazmîni’l-Makâl adlı eserinde “...bundan akdem kelimât-ı tayyibeleri şerhindeki Bedâyi’ul-Metâli'-nâm mü’ellefde muharrer ü müsbet iken...” şeklinde ve Sadef-i Sad Güher adlı eserinde, “Heft-Meclis biri biri Hilye İki dahı Bedâyiʿ u Nüzhe” şeklinde geçmesine rağmen henüz bu esere rastlanılamamıştır.

Risale besmele, tahmid ve salvele bölümleriyle başlayan eserde; şerh kısmına geçilmeden önce akıl hakkında bazı mülahazalar ileri sürüldükten ve “Nûr, akıl ve vücûd”un müttehit olduğu ifade edildikten, III. Murad mübalağalarla övülüp keramet sahibi bir veli olduğu vurgulandıktan sonra Farsça beş beyit tasavvufî remizler de kullanılarak tek tek şerh edilmektedir. Eser, sekiz beyitlik bir manzume ile son bulmaktadır ki bu manzumede yine padişah ve şiirleri övülmekte ve Âli’nin padişaha yaklaşmak istediği ifade edilmektedir.

Dakâ’iku’t-Tevhîd'in şimdilik bilinen tek nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Ty. 3543 numaralı mecmuanın 41b-48a varakları arasındadır. 

Şarihin biyografisi için bk. "Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cesmi-gelibolulu-mustafa