CÜLÛSNÂME-İ SULTAN ABDULHAMİD HÂN-I SÂNÎ (MEHMED MİHRÎ)
cülûsnâme
Mehmed Mihrî, Kerküklü (d. 1265/1849 - ö. 1333/1915'ten sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kerküklü Mehmed Mihrî'nin, Sultan Abdülhamîd’in 1293/1876 yılında tahta çıkışı üzerine yazdığı manzumeler. Mihrî, Abdülhamîd'in cülusuna dair 4 şiir kaleme almış ve bunları Cülûs-nâme-i Sultân Abdülhâmid Hân-ı Sânî adıyla neşretmiştir. Bu neşirde 3 tarih manzumesi ve kılıç kuşanma merasimini tasvir eden 1 kaside yer almaktadır. Kasidenin ve tarih manzumelerinden biri Farsça yazılmıştır. Türkçe olan manzumelerden biri 9 beyit, diğeri 1 beyit; Farsça manzumelerden biri 10 beyit, kılıç kuşanma törenini anlatan Farsça manzume 73 beyitten müteşekkildir.

Şiirler, aruzun "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün", "mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün mefâ‘îlün" "fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün" kalıplarıyla kaleme alınmıştır. Eser, dil ve üslup açısından tetkik edildiğinde şu hususlar dikkat çekmektedir: Cülûsnâme-i Sultan Abdülhamid Hân-ı Sânî adlı eser bir padişahın tahta çıkışına düşürülen tarihler ve bir kasideden ibaret olduğundan üslup da genellikle bu minval üzere şekillenmiştir. Sultan II. Abdülhamid Han; dinî, siyasi ve içtimaı açıdan ele alınmış ve padişahın her bir veçhesi farklı sıfatlarla tavsif edilmiştir. Şiirleri, genel olarak ses, biçim, yapı ve anlam açısından irdelemek gerekirse özellikle nida sanatına yer verilmiş ve padişah “Müjde ey dânişverân-ı kişver-i ilm ü hüner” gibi çeşitli sıfatlarla anılmıştır. Eserde bulunan Türkçe şiirde tam kafiye kullanılmış, metin yer yer Arapça ve Farsça tamlamalarla örülmüştür. Farsça şiirlerde de padişah methedilirken, yer yer ağdalı bir dil kullanılmış, ayet ve hadislerden iktibaslar yapılmış ve padişahın cömertlik, şecaat ve kahramanlık gibi özellikleri tavsif edilirken padişah, bazı tarihî ve mitolojik kahramanlarla kıyaslanarak verilmiştir. Mehmed Mihrî, eserini takdim ederken Sultan II. Abdülhamid Han’ı, din ve milletin hamisi, din için mücadele eden mücahitlerin imamı, karaların sultanı ve denizlerin hakanı, hilafet tahtının varisi, adalet binasını tesis eden sultan olarak tavsif etmektedir.

“Târîh Berây-ı Cülûs” başlığı altında yazmış olduğu tarih manzumesinin ilk beytinde Mihrî, sözlerine “Müjde!” diyerek başlamakta, sevinç ve mutluluğunu dile getirmektedir. Daha sonra ise şair Mihrî, Sultan II. Abdülhamid Han’ın vasıflarını sıralamaktadır: II. Abdülhamid Han, Osmanlı tahtına adaleti ile süs ve ışık olmuş, bu yönüyle insanlar ve melekler onun şanını yüceltmiştir. Yeryüzü ve gökyüzü kendisine rağbet etmektedir. Onun gelişi ile din ve devlet düşmanları gam içerisinde olmuş, mülk ve milletin dostları ise büyük bir mutluluk içerisine girmişlerdir. Gök kubbe durdukça onun, zaferleri ile şanının yüceltilmesi temenni edilmiş. Onun devletinin hiçbir zaman dert ve keder görmemesi arzu edilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. "Mehmed Mihrî, Kerküklü". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-mihri-kerkuklu 



Eserden Örnekler


Müjde ey dânişverân-ı kişver-i ilm ü hüner

Müjde ey gayret-keşân-ı ümmet-i Osmâniyân


Eyledi iclâl ile evreng-i şâhîye cülûs

Şehriyâr-ı Cem-haşem Abdülhamîd-i adl-rân


Âl-i Osmân tahtına adl ile verdi zîb ü fer

Ol sipihr-i saltanat hurşîd-i evc-i izz ü şân


Şânını tebcîl eder cins-i beşer nev‘-i melek

Oldu ol Şâh-ı cihân mergûb-ı arz ü âsumân 


Buldu ahvâl ü umûr-ı memleket feyz-i cedîd

Geldi cism ü hey’et-i İslâmiyâna tâze cân


Düşmenân-ı dîn ü devlet oldular gark-âb-ı gam

Dôstân-ı mülk ü millet oldular hep şâdmân


Âsumân durdukça dursun ol Şeh-i gerdûn-cenâb

Eylesin feth ü zaferle dâ’imâ tecdîd-i şân


Sâf olup âyîne-i şevket-nümây-ı devleti

Görmesin gerd-i keder yâ Rabbi hîç bir vakt ü ân


Çıkdı dü çeşm-i adû Mihrî dedim târîhini

Oldu Hân Abdülhamîd yümn ile sultânu’z-zamân  (1293)

(Arslan 2020: 29).                              

Kaynakça


Arslan, Mustafa Uğurlu (2020). "Mehmed Mihrî Efendi’nin Sultân Abdulhamîd’in Cülûsuna Yazdığı Şiirler". INIJOSS İnönü University International Journal of Social Sciences / İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 9 (1).

Mehmed Mihri (1293). Cülûsnâme-i Sultan Abdulhamid Hân-ı Sânî. Mearif Nezareti

Özege, Seyfettin (1973). Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu. C. II. s. 463.

Atıf Bilgileri


ARSLAN, Mustafa Uğurlu. "CÜLÛSNÂME-İ SULTAN ABDULHAMİD HÂN-I SÂNÎ (MEHMED MİHRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/culusname-i-sultan-abdulhamid-han-i-sani-mehmed-mihri. [Erişim Tarihi: 22 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MUHTASAR SARF-I (OSMÂNÎ MİHRAN APİKYAN/MİHRÎ) Mihran Apikyan, Mihrî Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
2 KİTÂBÜ'T-TUHFETİ'L-BEHİYYE FÎ LİSÂNİ'L-İNGİLİZÎ VE'L-FRANSEVÎ VE'L-ARABÎ VE'T-TÜRKÎ (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
3 TERCÜME-İ ARÛSNÂME-İ MÎRZÂ MEHDÎ HÂN (MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
4 FENN-İ BEDÎ' / EL-ESERÜ'L-CELÎL FÎ MEDHİ ALÂ İSMÂ'İL Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
5 HAC YOLUNDA (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
6 DİVANÇE (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Doç. Dr. Gülçiçek Akçay
Görüntüle
7 ET-TUHFETÜ'L-ABBÂSİYE Lİ'L-MEDRESETİ'L-İLLİYYETİ'T-TEVFÎKİYYE (MEHMED MİHRÎ) Mehmed Mihrî, Kerküklü Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
8 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
9 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
10 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
11 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
12 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
13 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
14 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
15 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
16 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
17 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle