Şeyh Vasfi’nin şiirlerini ihtiva eden eser. Şeyh Vasfi, gençlik döneminde Muallim Naci ve Recaizade Mahmut Ekrem arasında devam etmekte olan eski-yeni tartışmalarında “eski”nin yani divan edebiyatının savunucusu olan Muallim Naci’nin yanında yer almıştır. (Kalyon 2015: 7) Divan edebiyatı şairlerinin Fars ve Arap edebiyatlarını yakından tanıması gerektiğine inanan Şeyh Vasfi, Fars edebiyatından Enverî, Feridüddin Attar ve Molla Cami’den tercümeler yapmıştır.

Kıt’a, şarkı gazel gibi farklı türlerde yazılmış olan ve 63 manzumeden oluşan Cezebat'ta nazım türü olarak gazelin üstünlüğü söz konusudur. Muallim Naci ve Recaizade Ekrem’in gazellerine nazire olarak yazılmış olan bazı gazeller yanında bir de müşterek gazel bulunmaktadır. Gazellerde "aşk, şarap, meyhane" gibi klasik şiir unsurları göze çarpmaktadır. 

Şeyh Vasfi, Cezebat’ın mukaddimesinde dönemin edebiyat anlayışı ve şairlerle ilgili görüşlerini şu şekilde aktarmaktadır: "Hüsn-i tabîata mâlik olan bir Osmanlı, eş‘âr-ı Arab ve Acemî anlayacak kadar hâiz-i kemâl bulunmalıdır ki tam bir şâir olabilsin. Böyle bir iktidâr-ı edebîyi hâiz olmayıp da yalnız hüsn-i tabîata mâlik olanlar güzel söz bulsalar da doğru yazamazlar. Zamanımızda pek çok erbâb-ı tabîat var. Bunların ekserinin kemâlât-ı edebiyyeleri pek mahdût olduğundan sözleri hatadan sâlim değildir. İçlerinde öyleleri de vardır ki Türkçe kelimeleri bile doğru yazmaktan âcizdirler. Mâlik oldukları hüsn-i tabîat ile berâber hâiz-i kemâl olsalar i edîb unvânını almağa cidden istihkâk göstermiş olurlardı. Güzel söz bulmak için güzel düşünmek lazım ise, güzel yazmak için güzel okumak elzemdir. Bir Osmanlının edebiyyât-ı garbiyyeye vukûfu olsa da eş‘âr-ı Arab ve Acem’e intisâbı bulunmasa tam bir şâir olamaz.".

Şeyh Vasfi, mukaddimenin devamında  Cezebat’ı neşretme sebebini şu şekilde açıklamaktadır: “Tercümân-ı Hakîkat âsâr-ı edebiye neşrine başlar başlamaz nazm-ı eş‘âra herkes gibi benim de hevesim geldiğinden: Gelmiyor vechin hayâli dîde-i hûn-bârıma Bâis oldur sevdiğim her lahza âh ü zârıma matla‘lı gazeli bi’t-tanzîm mezkûr gazeteye göndermiş idim ki bu matla‘ Muallim-i müşârün ileyh tarafından bi-hakkın tenkîd olunduğu gibi “Bir Şeyh Efendi lisânından böyle hem âşikâne, hem rindâne sözler sudûru şâirleri hakîkaten memnûn edecek hallerdendir.” İltifât-ı müşfikânesine mazhariyetim devâm-ı tanzîm-i âsâra beni mecbûr etti. Muallim’in tenkîdâtından istifâde ettiğim gibi âsâr-ı ceyyidesini meşk edinerek şiir söylemeye de çalıştım.". 

İstanbul’da 1302/1885-86 yılında basılan eserin dilinin sade değildir. Üslup açısından divan şiirinin klasik yapısına uygun bir şekilde mazmun ve edebî sanat kullanımı göze çarpmaktadır. 

Şairin biyografisi için bk. "Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vasfi-berki-seyh-ali-vasfi