CEVÂB-NÂME-İ MEVLÂNÂ-YI MAKDÎS (FEYZÎ/SÎMÎ)
dinî mesnevî
Feyzî/Sîmî, Sîmkeş-zâde (d. 1036/1626-27 - ö. 1102/05.11.1690)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sîmkeş-zâde tarafından yazılan 161 beyitlik bir mesnevi. Eserin tam adı Manzûm Cevâb-nâme-i Mevlânâ-yı Mukaddîs olmasında rağmen aynaklarda Cevâb-nâme şelinde geçmektedir. 1649 yılında yazılmıştır. Eser Şeyh Abdulahad Nûrî’nin Cuma Şeyhi sıfatıyla camii kürsüsünde vaaz ederken cemaatten birinin kendisine yönelttiği “ Lâ illâ nedir, Kur’ân nerededir, üç oğul ile dört ana nedir?” sorularına verdiği cevapların o esnada cemaat arasında bulunan müridi Feyzî’den manzum hâle getirilmesini istemesi üzerine yazılmıştır (Coşkun 1997: 29). Eser aruzun "fe’ilatün mefâ’ilün fe’ilün" kalıbıyla yazılmıştır.

Şeyh Abdulahad Nûrî müridin birinci sorusuna şöyle cevap verir: Lâ illâ’nın manasını gönül gözü açık olanlar bilir. Yerdeki ve gökteki tek ilah Allah’tır. Evrendeki bütün varlıkların yaratıcısı Allah’tır. O ibadet edilecek tek varlıktır. Ve bütün varlıklar onun keremine muhtaçtır. Bâkî olan yalnızca odur.İkinci soruya; Kur’an Allah’ın kelâmıdır. Çok kıymetlidir. O Allah’ın sıfatıdır. O iki mana Hz. Muhammed’in konakladığı yerdir. Biri cennet biri cehennemdir. Biri hazret-i Celâl diğeri Cemâl’dir diyerek cevap verir. Son sorudaki üç oğul; maden, bitki ve hayvan dört ana; ateş, su, toprak ve rüzgar olarak açıklanır.

Eser klasik mesnevi hüviyeti taşımaktadır. Bölümlerde bu doğrultuda sıralanmaktadır. Redif kullanımında Arapça ve Farsça kelimeler kullanılırken kafiye yapılarında Türkçe kelimeler tercih edilmiştir. Eserin dil özellikleri dikkate alındığında dilde sadeleşmenin etkisiyle sade ve akıcı bir dille yazıldığını görürüz. Şair eserinde; yerli ve mahallî unsurlara yer vererek halk ağzını, halk söyleyişlerini sıklıkla kullanmıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Feyzî/Sîmî, Sîmkeş-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/feyzi-simi-simkeszade

Eserden Örnekler


Cevâb-nâme-i Tahmîd-i Hudâvend-i Te'âlâ ve Takaddes

Hamd ol Allaha ki alîm oldur

Kadir ü Bârî vü Kadîm oldur


Evvel oldur bidâyeti yokdur

Ebed oldur nihâyeti yokdur


Kibriyâsına kimse irmez anun

Zât-ı pâkine akl irişmez anun


Oldur ol pâdişâh ferd ü ahad

“Samed ti lemyelîd velem yûled”


Hâlik-ı cümle mümkinât oldur

Râzık-ı ehl-i şeş-cihât oldur


Sıfatımın biri kelâmîdür

Bilmede halk-ı âlem âmîdür


Harf u savt ile olmadı o kelâm

Burada böyle didi ehl-i kelâm


Hayy durur kendimin hayâtıyle

Sıfatı kâ’im oldı zâtiyle


Benzemez gayrımın hayâtına

Kendü âlim durur sıfatına


Mümkinâtun hayâtı andandur

İsm-i Rabb bu sözime bürhândur (Coşkun 1997: 211)

Kaynakça


Coşkun, Ali Osman (2009). “Simkeşzâde Feyzî”.İslam Ansiklopedisi. C.37. Ankara: TDV Yay. 213-214.

Coşkun, Ali Osman (1997). Sîmkeşzâde Feyzî’nin Mesnevileri (İnceleme-Metin-Sözlük). Samsun: Otak Form Ofset.

Atıf Bilgileri


ZENGİN, Akın. "CEVÂB-NÂME-İ MEVLÂNÂ-YI MAKDÎS (FEYZÎ/SÎMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/cevab-name-i-mevlana-yi-makdis-feyzi-simi. [Erişim Tarihi: 28 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FEYZÎ/SÎMÎ) Feyzî/Sîmî, Sîmkeş-zâde Araş. Gör. Kübra Akatay
Görüntüle
2 Mİ'RÂC-NÂME-İ RESÛL-İ EKREM (FEYZÎ/SÎMÎ) Feyzî/Sîmî, Sîmkeş-zâde Akın ZENGİN
Görüntüle
3 GAMZE VÜ DİL (FEYZÎ/SÎMÎ) Feyzî/Sîmî, Sîmkeş-zâde Akın ZENGİN
Görüntüle
4 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
5 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
6 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
7 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
8 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
9 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle